سدهای نیمه خالی در وسط تابستان

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران، هرچند که آمارها نشان می‌دهد در جدول بارندگی‌های نیم قرن اخیر کشور دوسال 86 و 78 کم بارش‌تر از سال‌ جاری بوده‌اند اما کاهش بارش تجمعی سال‌های اخیر، بر شدت خشکسالی امسال افزوده است. به عبارت دیگر ایران طی دهه‌های اخیر به صورت مداوم بارندگی‌های کمتر از میانگین بلندمدت را تجربه کرده است. رضا مکنون، عضو هیأت علمی دانشکده عمران دانشگاه صنعتی امیرکبیر در این باره با استناد به آمار بارش‌ها می‌گوید: در خشک‌ترین سال نیم قرن اخیر قرار داریم و مشخص نیست که سال‌های آینده شرایط بهتر از امسال باشد. لذا نیازمند تغییر در روش مدیریت آب و اصلاح الگوی مصرف هستیم. او که دکترای مهندسی منابع آب از دانشگاه واشنگتن امریکا دارد ادامه داد: 30 درصد کاهش مصرف آب که اخیراً هدفگذاری شده می‌تواند به راحتی ایران را با کم آبی سازگار کند. به شرط آنکه مدیریت بخش آب از حالت دولتی خارج شود. این عضو شورای عالی حفاظت محیط زیست تصریح کرد: استراتژی کاهش 30 درصدی مصرف آب در بخش خانگی به راحتی با نصب لوازم کاهنده مصرف قابل دستیابی است. این کار را بخش خصوصی سرمایه‌گذار می‌تواند انجام دهد و سرمایه‌اش از محل آب صرفه‌جویی شده بازگردانده شود. مکنون با اشاره به اینکه نه دولت و نه مصرف کنندگان توان مالی جایگزین کردن شیرآلات کم مصرف را ندارند، توضیح داد: اما با کمک بخش خصوصی می‌توان این کار را انجام داد. به گفته این کارشناس و استاد دانشگاه کاهش 30 درصدی مصرف آب در بخش کشاورزی نیز که بیش از 90 درصد از آب کشور را مصرف می‌کند، با کمک بخش خصوصی واسطه و همینطور همکاری بخش‌های علمی کشور قابل دستیابی است. مکنون می‌گوید: می‌توان کاهش مصرف را با کمک شیرآلات الکترونیکی و روش‌های مکانیزه آبیاری رقم زد؛ آن هم بدون تأمین مالی دولتی. فقط باید از مدیریت دولتی فاصله گرفت و آن را به بخش خصوصی واگذار کرد. ایران جزو آخرین کشورهایی است که با وجود کم‌آبی دارای مدیریت دولتی بخش آب است و با استفاده از منابع مالی بودجه‌ای این بخش را مدیریت می‌کند.

54 درصد از سدهای ایران نیمه خالی است

آمارهای شرکت مدیریت منابع آب ایران نشان می‌دهد که ارتفاع کل ریزش‌های جوی از اول مهر تا 6 مرداد سال آبی 97-96  بالغ بر 167.6 میلیمتر بوده است. این مقدار بارندگی نسبت به میانگین دوره‌های مشابه درازمدت(242 میلیمتر) 30.7 درصد کاهش و نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته(230.5 میلیمتر) 27.3 درصد کاهش نشان می‌دهد.چرا که حجم بارش اول مهر تا 6 مرداد معادل 276.209 میلیارد مترمکعب بوده است. این کاهش بارش‌ها مستقیماً بر میزان آب‌های سطحی کشور اثر دارد. به‌طوری که وضعیت پرشدگی سدها در برخی از حوضه‌های آبریز نظیر هامون اصلاً خوب نیست و به نصف کاهش یافته است. در میان 6 حوضه اصلی فقط حوضه دریاچه ارومیه شرایط اندک بهتری نسبت به سال قبل دارد. در این میان آمارهایی وجود دارد که نشان می‌دهد 45 درصد از سدهای ایران کمتر از 40 درصد پرشدگی دارند و 9 درصد سدها هم بین 40 تا 50 درصد حجم مخزنشان پرشده است. این سدها هم اغلب در مناطق خشک و دشت‌های ممنوعه کشور واقع شده‌اند که امکان حفر چاه و استفاده از آب‌های زیرزمینی وجود ندارد.

توجه به طرح تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی

بی‌آبی در منابع آب سطحی به خوبی قابل مشاهده است. به‌طوری که اگر گذرتان به سدی افتاده باشد از خط‌های روی دیواره سد می‌توانید شرایط ناگوار آنها را درک کنید. اما در خصوص منابع آب زیرزمینی وضعیت فرق می‌کند. فقط کسانی که به چاه‌های زیر زمینی خشک شده برخورده باشند، متوجه کم آبی آنها می‌شوند؛ از جمله کشاورزان.

در این راستا مکنون می‌گوید: طرح تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی بر همین بخش تکیه دارد. ما با برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی سفره‌های آب زیرزمینی را بی‌رمق کرده‌ایم و الآن باید این آبی که پیش‌خور شده را با کاهش برداشت‌های سالانه بازگردانیم. بر همین اساس است که گفته می‌شود باید سالانه 11 میلیارد متر مکعب کاهش برداشت آب‌های زیرزمینی انجام شود.

او با بیان اینکه هنوز از برنامه عقب هستیم، توضیح داد: این معضل فقط متعلق به دولت نیست و همه باید برای اصلاح شرایط دست به دست هم دهند. آب یک مسأله امنیتی است و به همه مربوط می‌شود. هرچند که یک مدیریت صحیح می‌تواند مردم را با دولت همراه سازد. مدیریتی که با کمک واسطه‌ها ممکن خواهد شد؛ نه دخالت مستقیم دولت.