پسماند عفونی از خطرناکترین نوع پسماند برای سلامت بشر است که براساس آمار سازمان بهداشت جهانی سالانه 6 میلیون نفر به خاطر تماس با پسماندهای عفونی جان خود را از دست می دهند ولی ساماندهی آن مورد غفلت متولیان سلامت قرار گرفته است.
به گزارش به نقل از ایرنا، پسماندهای عفونی شامل تمام پسماندهای زیان آوری است که در مراکز بهداشتی و درمانی تولید می شود و باید به صورت ویژه بی خطرسازی و دفن شود در غیر این صورت عواقب جبران ناپذیر بر سلامت انسانها خواهد داشت.
طبق ماده هفت قانون مدیریت پسماند مصوب سال 1383 ، مدیریت پسماند عفونی به عهده تولید کنندگان آن می باشد و طبق ماده 13 این قانون، مخلوط کردن و پخش کردن پسماند پزشکی با سایر پسماندها در محیط ممنوع است.
همچنین براساس ماده 16 قانون مزبور متخلفین این 2 ماده جریمه می شوند.
براساس آمار وزارت بهداشت و درمان بیمارستان های کشور روزانه 400 تن پسماند تولید می کنند و طبق آمار سازمان بهداشت جهانی بیش از 40 درصد پسماندهای بیمارستانی عفونی هستند.
در کلانشهر سه و نیم میلیون نفری مشهد نیز 33 بیمارستان، حدود 2300 مطلب دارای پسماند عفونی و حدود 200 درمانگاه فعالیت دارد و طبق آمار سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد روزانه حدود 23 تن زباله بیمارستانی و عفونی در این شهر جمع آوری می شود.
ساماندهی زباله های عفونی و بی خطرسازی آنها از مهمترین چالشهای کلانشهر مشهد است و تولیدکنندگان این نوع زباله در سالهای گذشته همکاری لازم برای دفن و بی خطرسازی آن را نداشتند لذا دستگاه قضایی در سال جاری به ساماندهی این موضوع پرداخته است.
برای بررسی بیشتر این موضوع، خبرگزاری جمهوری اسلامی استان خراسان رضوی اقدام به برگزاری میزگرد با حضور مدیر گروه بهداشت محیط و حرفه ای دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مدیر عامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد، معاون پایش و نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی ،کارشناس بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی مشهد و نماینده درمانگاه های خصوصی و خیریه کرد.
* صدور اخطار
مدیر گروه بهداشت محیط و حرفه ای دانشگاه علوم پزشکی مشهد در این زمینه گفت: طبق قانون، مسئولیت بی خطرسازی زباله های عفونی و بیمارستانی برعهده تولیدکنندگان این نوع پسماند است و این موضوع با جدیت پیگیری می شود.
علی اصغر حسنی افزود: وزارت بهداشت به کاهش پسماند، نحوه جمع آوری و پایش دستگاه های بی خطرساز نظارت کامل دارد.
وی اظهار داشت: اداره کل محیط زیست نظارت نهایی را انجام می دهد، بخش خصوصی نیز برای بی خطرسازی زباله های عفونی فعال شده و دانشگاه علوم پزشکی هم نقش پایش و نظارت بر فعالیت این بخش را برعهده دارد.
وی گفت: طبق آخرین مصوبه کمیته پسماند عفونی مشهد، اول مرداد ماه سال جاری آخرین مهلت برای بی خطر سازی پسماندهای عفونی و عقد قرارداد توسط مطب ها و درمانگاهها با بخش خصوصی در این زمینه تعیین شده بود.
حسنی با تاکید بر اینکه هیچ کوتاهی و قصور در زمینه سلامت مردم پذیرفتنی نیست افزود: تا پایان تیر ماه بیش از 700 اخطار اولیه برای مطب ها و کلینیک هایی که نسبت به عقدقرارداد برای بی خطرسازی زباله عفونی خود اقدام نکرده اند، صادر شد.
وی اظهار داشت: سازمان نظام پزشکی استان نیز این موضوع را به صورت پیامکی به مطب ها اطلاع رسانی کرده است.
*تولید 2.5 کیلو گرم زباله بیمارستانی به ازای هر تخت
مدیر گروه بهداشت محیط و حرفه ای دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: در ایران به ازای هر تخت حدود 2.5 تا چهار کیلو گرم زباله در هر شبانه روز تولید می شود که حدود 80 درصد آن پسماند عادی است.
وی افزود: با اقدامات و فرهنگسازی صورت گرفته این مقدار در مشهد به کمتر از 2.5 کیلو گرم رسیده است که 75درصد آن پسماند عادی است.
وی اظهار داشت: هم اکنون بی خطر سازی پسماندها در 33 بیمارستان مشهد انجام می شود و در 97 درصد بیمارستان های این شهر دست کم یک دستگاه بی خطرساز پسماند عفونی فعال است.
حسنی گفت: طی 2 ماه گذشته جلسات مختلف برای ساماندهی پسماندهای عفونی برگزار شده و طی 45 روز اخیر تعداد مطب هایی که برای بی خطرسازی پسماند عفونی اقدام کرده اند از 170 به حدود 850 مطب رسیده است.
*2300 مطب تولیدکننده زباله عفونی
معاون پایش و نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی نیز در این میزگرد گفت: دانشگاه علوم پزشکی تاکنون آمار دقیق از تعداد مطب ها رائه نکرده است اما فعالیت 4200 مطب در مشهد مطرح است.
محمد عرفانی افزود: براساس اعلام دانشگاه علوم پزشکی مشهد حدود 2300 مطلب از این تعداد تولید کننده پسماند عفونی هستند و تا خرداد ماه حدود 160 مطب برای بی خطرسازی و جمع آوری زباله های عفونی با سازمان مدیریت پسماند شهرداری قرارداد داشتند که این تعداد اکنون با پیگیری دستگاه قضایی، اداره کل محیط زیست و دانشگاه علوم پزشکی به حدود 850 مطب رسیده است.
وی اظهار داشت: روزانه حدود 20 تن زباله در 33 بیمارستان مشهد تولید می شود که 6.3 تن از این مقدار عفونی و مابقی زباله شبه خانگی است.
وی گفت: پسماندهای عادی باید از پسماندهای بیمارستانی جدا شود تا با کاهش حجم پسماندهای عفونی بتوانیم در این زمینه بهتر مدیریت کنیم.
* وجود فاصله تا استاندارد
معاون پایش و نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی افزود: پسماندهای پزشکی اگر به درستی مدیریت نشود شرایط سختی را بوجود خواهد آورد.
وی اظهار داشت: بی خطرسازی و جمع آوری پسماندهای عفونی بر عهده تولید کننده است و دانشگاه علوم پزشکی نیز ناظر این کار تعیین شده است.
وی گفت: مشهد مرکز درمان شرق کشور است که همین امر باعث افزایش سرانه تولید زباله های عفونی در این شهر شده است.
* فقط سه بیمارستان پای کار بوده اند
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد نیز در این زمینه گفت: به استناد ماده هفت قانون مدیریت پسماند، کسانی که پسماند پزشکی و ویژه تولید می کنند متولی امحای آن هستند لذا شهرداری مسئولیتی در این زمینه ندارد.
ابوالفضل کریمیان افزود: از سال 1386و طبق مصوبه شورای شهر مشهد به سازمان مدیریت پسماند شهرداری این شهر اجازه داده شد که در زمینه ساماندهی زباله های بیمارستانی نیز فعالیت کند.
وی اظهار داشت: طی این سالها به جز سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد هیچ نهادی در جمع آوری پسماندهای پزشکی و بیمارستانی فعال نبوده است.
وی گفت: این در حالی بود که از 33 بیمارستان فعال در مشهد فقط سه بیمارستان برای دفن زباله های عفونی با این سازمان قرارداد داشتند.
کریمیان افزود: بیمارستانها حاضر به بستن قرارداد با این سازمان با تعرفه مربوط به زباله عفونی نمی شدند و مدعی بودند که زباله آنها بی خطر شده و زباله عادی است در صوتی که اداره کل محیط زیست استان این موضوع را تایید نمی کرد.
وی اظهار کرد: این اختلاف نظر طی 10 سال گذشته وجود داشت و هیچ اعلام نظر رسمی در زمینه عادی شدن پسماندهای مزبور به این سازمان اعلام نشده بود.
* هفت بیمارستان فاقد مجوز عادی سازی پسماند عفونی
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد گفت: از آنجا که پسماندهای بیمارستانی به صورت پسماند های عفونی دفن می شدند، صورت وضعیت مربوطه نیز به بیمارستانها ارائه می شد اما پرداختی صورت نمی گرفت.
وی افزود: به همین سبب 60 میلیارد ریال صورتحساب سازمان مدیریت پسماند (مپ) مربو به بدهی بیمارستانها بابت سالهای 94 تا 96 معطل مانده است.
وی اظهار داشت: طی 2 ماه گذشته فرمانداری مشهد در این زمینه حکمیت انجام داد و اکنون از نظر مبانی محاسبه با بیمارستانها اختلافی نداریم.
کریمیان گفت: سازمان محیط زیست نیز بیمارستانهای دارای زباله عادی و عفونی را مشخص کرده و مسیر در زمینه دفن زباله های بیمارستانی روشن شده است.
وی افزود: 31 اردیبهشت ماه سال جاری نیز اداره کل محیط زیست به سازمان مپ اعلام کرد که هفت بیمارستان در خراسان رضوی تاییدیه عادی سازی پسماند را اخذ نکرده اند ولی مجوز عادی سازی به مابقی بیمارستانهای استان داده شده است.
وی اظهارداشت: با دستور قضایی و ضرب الاجل معاون دادستان، مقرر شد سازمان مپ از اول خرداد پسماندهای عفونی بیمارستان ها را جمع آوری نکند لذا از این تاریخ زباله های بیمارستانهایی که بی خطرسازی زباله را انجام می دهند توسط این سازمان با تعرفه پسماند عادی جمع آوری می شود.
مدیرعامل سازمان مپ گفت: 200 درمانگاه نیز در شهر مشهد شناسایی شده که از این تعداد 44 درمانگاه برای جمع آوری زباله با این سازمان قرارداد دارند.
وی افزود: به رغم نداشتن مسئولیت در این بخش، سازمان مپ کار جمع آوری زباله درمانگاه ها و دفن بهداشتی آنها را نیز ادامه می دهد.
وی اظهار داشت: در نشست اردیبهشت ماه کمیته تخصصی پسماند پزشکی مقرر شد با ورود بخش خصوصی مورد تایید دانشگاه علوم پزشکی به مقوله بی خطرسازی زباله های عفونی، سازمان مدیریت پسماند تا پایان تیر ماه جمع آوری زباله های عفونی درمانگاه ها را نیز انجام دهد و درمانگاه ها مکلف به انعقاد قرارداد با بخش خصوصی در این زمینه شدند.
کریمیان گفت: از این رو جمع آوری و بی خطرسازی پسماندهای پزشکی درمانگاه ها و مطب ها به شرکت خصوصی واگذار شد و مدیریت پسماند فقط زباله های عادی را بر اساس تاییدیه محیط زیست دفن می کند.
وی ادامه داد: خرداد ماه امسال نیز از 2 هزار و 350 مطبی که تولیدکننده زباله عفونی هستند فقط 13 مطب با سازمان مپ قرارداد داشت و جای سوال است که برای زباله های عفونی سایر مطب ها طی این سالها چه اتفاقی افتاده است؟
* تعلل 15 ساله در بی خطرسازی زباله های عفونی
کارشناس بهداشت محیط و حرفه ای دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز در این میزگرد گفت: حدود 6 هزار مطب در مشهد مجوز فعالیت گرفته اند ولی حدود چهار هزار مطب از این تعداد فعال هستند.
یوسفعلی پزشک افزود: در فرآیند سابق طی 15 سال گذشته از 2 هزار و 400 مطبی که زباله عفونی تولید می کنند فقط 170 مطب برای ساماندهی با سازمان مدیریت پسماند قرارداد داشتند ولی طی 2 ماه گذشته این تعداد به بیش از 800 مطب رسیده است.
وی با اشاره به فعالیت 66 آزمایشگاه در مشهد نیز اظهار داشت: تا دوم خرداد ماه امسال هیچ یک از این آزمایشگاه ها قراردادی برای بی خطرسازی زباله عفونی نداشتند اما طی 2 ماه گذشته 62 آزمایشگاه برای این کار با شرکت خصوصی قرارداد منعقد کرده اند.
وی گفت: از 270 درمانگاه فعال در شهر مشهد نیز هم اکنون حدود 100 درمانگاه با بخش خصوصی قرارداد بسته اند.
پزشک در باره اختلاف بیمارستانها با سازمان مدیریت پسماند نیز افزود: سازمان پسماند به دنبال انعقاد قرارد با نرخ پسماند عفونی بود ولی بیمارستانها ادعا می کردند که پسماند آنها بی خطر شده و باید با هزینه پسماند عادی دفن شود.
وی اظهار داشت: اختلاف بر سر قیمت بین درمانگاه ها و بخش خصوصی نیز از دیگر مشکلات در این زمینه است.
وی گفت: برای بی خطرسازی زباله های عفونی و بیمارستانی به سه شرکت خصوصی مجوز داده شده است.
پزشک افزود: طبق آخرین مصوبه کمیته پسماند پزشکی در سازمان نظام پزشکی مقرر شده بود مراکزی که تا پایان تیر ماه نسبت به عقد قرارداد با شرکت خصوصی برای بی خطرسازی اقدام نکنند به دستگاه قضایی معرفی شوند.
* تحویل 13 تن زباله بی خطر شده در 45 روز
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد گفت: شرکت بخش خصوصی پس از بی خطرسازی، زباله ها را برای دفن عادی به سازمان مپ تحویل می دهد.
کریمیان افزود: از ابتدای خرداد تا نیمه تیر ماه سال جاری فقط 13 تن زباله بی خطر تحویل این سازمان شده است.
وی اظهار داشت: این در حالی است که روزانه حدود 20 تا 23 تن زباله عفونی از بیمارستانهای مشهد توسط سازمان مدیریت پسماند جمع آوری می شود.
وی گفت: طی 10 سال گذشته هیچ پسماند پزشکی توسط سازمان مپ در سلول عادی دفن نشده است.
کریمیان افزود: به استناد مصوبه کارگروه سلامت و امنیت غذایی شهرستان مشهد در مورخه 31 تیر ماه جاری و ابلاغیه سرپرست فرمانداری این شهرستان به دانشگاه علوم پزشکی، چنانچه از اول مرداد ماه جاری مراکز درمانی اعم از پزشکان، درمانگاه ها، آزمایشگاه ها، بیمارستان ها و سایر مراکز درمانی نسبت به انعقاد قرارداد با مراکز مورد تایید دانشگاه علوم پزشکی برای بی خطر سازی یا امحای پسماندهای پزشکی خود اقدام نکنند، طبق ماده 688 قانون مجازات اسلامی و ماده 16 قانون مدیریت پسماندها به مراجع قضایی معرفی می شوند.
وی اظهار داشت: اگر طی ماه های اخیر دستگاه قضایی به موضوع ساماندهی زباله های بیمارستانی و عفونی نمی پرداخت باز هم دستگاه های متولی و تولید کنندگان این زباله ها پای کار نمی آمدند.
*بی خطرسازی توسط اتوکلاو کامل نیست
معاون اداره کل محیط زیست خراسان رضوی گفت: دستگاه های اتوکلاو بی خطر سازی را کامل انجام نمی دهد و طبق قانون دانشگاه علوم پزشکی مسئول تایید بی خطرسازی زباله های عفونی است.
عرفانی افزود: بین بی خطرسازی تا دفن زباله فاصله زمانی وجود دارد که ممکن است در این فاصله دوباره پاتوژن های عفونی فعال شوند و زباله های عادی شده تبدیل به زباله عفونی گردند.
وی اظهار داشت: بهترین روش برای امحا و بی خطرسازی زباله های عفونی روش سوزاندن است که تولید کنندگان زباله های عفونی با همکاری سازمان مدیریت پسماند شهرداری می توانند این کار را انجام دهند.
* اعتراض درمانگاه ها به ورود بخش خصوصی
رئیس هیات مدیره موسسات درمانی خیریه مشهد نیز در این میزگرد گفت: 29 درمانگاه خیریه در مشهد فعال است که همه با سازمان مپ برای جمع آوری و دفن بهداشتی زباله قرارداد دارند.
عباس پارسایی با بیان اینکه قرارداد درمانگاه ها با این سازمان تا سال 98 است، افزود: طبق اعلام دانشگاه علوم پزشکی باید این قرارداد را فسخ و با شرکت خصوصی قرارداد منعقد کنیم.
وی اظهار داشت: چرا وقتی تا سال آینده قرارداد رسمی با شهرداری داریم باید این قرارداد فسخ و قراردادی با چند برابر قیمت با بخش خصوصی منعقد شود؟
وی گفت: مجبور کردن درمانگاه ها به انعقاد قرارداد با یک شرکت، رانت بوجود می آورد.
پارسایی افزود: طبق قرارداد با شهرداری برای هر کیلو پسماند 10 هزار ریال پرداخت می شود ولی بخش خصوصی سه برابر این مبلغ مطالبه می کند.
رئیس انجمن درمانگاه های خصوصی مشهد نیز گفت: بیش از 150 درمانگاه خصوصی در مشهد دارای مجوز می باشد که 90 درمانگاه از این تعداد فعال است.
مهدی علیزاده بیرجندی افزود: سازمان مپ همکاری خوبی با درمانگاه ها در زمینه جمع آوری زباله ها دارد، چرا باید زمینه ورود یک شرکت خصوصی با مبلغ غیرواقعی را فراهم کنیم؟
وی اظهار داشت: دست کم یک مهلت سه ماهه به ما داده شود تا به جای پرداخت مبلغ چند برابری به شرکت بخش خصوصی نسبت به خرید دستگاه بی خطرسازی اقدام کنیم.
* انحصار رانت به دنبال دارد
معاون اداره کل محیط زیست خراسان رضوی در زمینه معرفی تنها یک شرکت بخش خصوصی به مقوله بی خطرسازی زباله عفونی توسط دانشگاه علوم پزشکی گفت: این کار نباید فقط در انحصار یک شرکت باشد.
عرفانی با بیان اینکه انحصار، رانت بوجود می آورد افزود: دانشگاه علوم پزشکی باید در این زمینه پاسخگو باشد.
وی اظهار داشت: ورود بخش خصوصی به این مقوله، اقدام خوبی است اما ضمن انجام کار خوب ایراداتی نیز وجود دارد و باید تعداد این شرکت ها افزایش یابد.
وی گفت: چنانچه دانشگاه علوم پزشکی شرکت های دیگری نیز در این زمینه به محیط زیست معرفی و درخواست مجوز کند آمادگی فراهم کردن زمینه فعالیت چندین شرکت در این خصوص را داریم.
عرفانی افزود: هیچ سازمانی در امر ساماندهی پسماندهای عفونی و بیمارستانی برای دانشگاه علوم پزشکی به اندازه سازمان مدیریت پسماند شهرداری مسئولیت پذیر و قابل نظارت نخواهد بود.
وی اظهار داشت: باید اختلافات موجود بین دانشگاه علوم پزشکی و این سازمان کنار گذاشته شود زیرا سازمان مدیریت پسماند به دنبال سودآوری نیست و در قبال وظایف خود پاسخگوست.
*به دنبال انحصار نیستیم
مدیر گروه بهداشت محیط و حرفه ای دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز در این باره گفت: قبلا متهم بودیم چرا به بخش خصوصی اجازه فعالیت در زمینه بی خطرسازی پسماند عفونی را نمی دهیم ولی اکنون متهم به این هستیم که چرا یک شرکت در این زمینه فعالیت دارد.
حسنی افزود: به دنبال انحصار نیستیم و از ورود شرکتهای مختلف به این مقوله برای ایجاد رقابت استقبال می کنیم.
وی اظهار داشت: درمانگاه ها و سایر مراکز تولید پسماند عفونی می توانند پیشنهادات خود را به دانشگاه علوم پزشکی ارائه دهند تا رسیدگی شود.
وی گفت: سازمان مدیریت پسماند نیز می تواند به عنوان مدعی برای جمع آوری زباله های عفونی اعلام آمادگی کند، دانشگاه نیز از هر ارگان و نهادی که بتواند بی خطرسازی را انجام دهد استقبال می کند.
*سنگ اندازی نکنیم
مدیر گروه بهداشت محیط و حرفه ای دانشگاه علوم پزشکی مشهد ادامه داد: سیستمی که تاکنون توسط سازمان مدیریت پسماند شهرداری برای جمع آوری زباله های عفونی و بیمارستانی به کار گرفته می شد، سیستم ناقصی بود.
حسنی افزود: خون و شیرابه پسماند عفونی هنگام حمل به اطراف می پاشید لذا ضروری بود به سوی مکانیزه شدن برویم.
وی اظهار داشت: با ورود بخش خصوصی، مکانیزه شدن فرایند بی خطرسازی، اجرایی شد لذا برای فعالیت این بخش نباید سنگ اندازی کنیم.
وی گفت: برای کاهش هزینه ها در این بخش باید تولید پسماندهای عفونی را کاهش داد و سیستمی پیاده کرد که با هزینه کمتر بازدهی بیشتری داشته باشد.
