شناسه : ۱۰۹۱۳۷۴ - شنبه ۱۳ مرداد ۱۳۹۷ ساعت ۱۴:۱۳
فرصت شب‌های قدر را از دست ندهیم/ بازگرداندن حق‌الناس؛ شرط قبولی توبه
گروه اندیشه: حجت‌الاسلام مصطفی‌پور معتقد است شب‌های قدر فرصت‌های بی‌بدیلی هستند که باید از آن‌ها استفاده کرد و همچنین با یادآوری تفکیک بین حق‌الله و حق‌الناس توبه‌ای را مقبول می‌داند که حق‌الناس تضییع شده جبران شود.
حجت‌الاسلام و المسلمین محمد‌رضا مصطفی‌پور، مدیر گروه کلام پژوهشگاه علوم وحیانی معراج، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) و در پاسخ به این پرسش که چه مسئله‌ای باعث می‌شود که یک روز و یا شب نسبت به روز و شب‌های دیگر مقام برتری داشته باشد؟ گفت: زمان و مکان‌ها از نظر ظاهری تفاوتی با هم ندارند، هر مکان و زمانی در ظاهر امر عین دیگر است مگر به اعتبار حادثه‌ای که در آن زمان و مکان رخ می‌دهد.
مصطفی‌پور ادامه داد: اگر حوادث مثبت باشد، مکان و زمان ارزشمند و اگر منفی باشد آن زمان و یا مکان منفی خواهد بود. طبیعی است یکی از شب‌هایی که ارزشمند است، شب قدر است، زیرا مهم‌ترین واقعه این شب نزول قرآن کریم است.
وی افزود: ما در خصوص قرار گرفتن شب‌های قدر در ماه رمضان از خود آیات قرآن استفاده می‌کنیم. چون در سوره قدر مقام این شب تشریح شده و بیان شده است اما بر اساس این آیات معلوم نیست این شب قدر چه زمانی است، اما در سوره بقره گفته است که قرآن در ماه رمضان نازل شده است. در سوره دخان نیز این شب را شبی مبارک معرفی کرده است و مبارک یعنی شبی که پر خیر و برکت است و در آن خیر کثیری متوجه انسان می‌شود.
مدیر گروه کلام پژوهشگاه علوم وحیانی معراج تصریح کرد: بنابراین شب قدر به اعتباری که نزول قرآن در آن تحقق پیدا کرده شب مبارکی شده است و در این شب انسان می‌تواند کارهایی انجام دهد و از آن به عنوان یک فرصت استفاده فراوان ببرد.
وی با بیان این که انسانی که می‌خواهد از شب قدر استفاده کند باید اعمال گوناگونی را انجام دهد، گفت: از جمله این اعمال احیای آن شب که باید به ذکر، دعا، نیایش، نماز، توبه و انابه، قرآن به سر کردن، ارتباط با خدا از طرق دعای جوشن و مباحث دیگر پرداخت، اما شب قدر یک فرصت است و بستگی دارد ما انسان‌ها، چگونه از این فرصت‌ها استفاده کنیم و به تعبیری در روایات ما هست «در ایام زندگی شما، اوقات و فرصت‌های مناسبی را خداوند در اختیارتان قرار می‌دهد، بکوشید از آن فرصت‌ها استفاده کنید». این ما انسان‌ها هستیم که باید خود را در معرض نسیم‌های الهی قرار دهیم و از این فرصت‌های معنوی استفاده کنیم.
انسان بیدار، موسم ایام مبارک را درمی‌یابد
مصطفی‌پور ادامه داد: در زمان قدیم که ما کشاورزی می‌کردیم، مانند امروز کمباین و وسایل پیشرفته نبود و یک ابزاری به نام سه سنگ داشتیم که پس از خرمن کوبی گندم با اسب می‌بایست آن قدر این گندم و کاه را می‌افشاندیم تا باد کاه‌ها را از گندم جدا کند. گاهی به اصطلاح می‌گفتیم هوا قفل کرده و باد نمی‌آید. در گوشه‌ای می‌نشستیم و درخت‌ها را نگاه می‌کردیم تا ببینیم کی برگ درخت تکان می‌خورد. وقتی انسان بیدار و هشیار باشد از همین باد مختصر استفاده می‌کند و گندم را از کاه جدا می‌کرد اما اگر انسانی که خود را به امور دیگر مشغول کرده باشد باد می‌آید و می‌رود و گندمش همچنان در درون کاه می‌ماند.
وی افزود: شب‌های معنوی از همین قبیل است، خداوند این فرصت‌ها را قرار داده است و می‌گوید این شب به دلیل نزول قرآن و به اعتبار خیر کثیری که از سوی خدا متوجه انسان شده است باید مورد استفاده انسان قرار گیرد و زمینه رشد و تعالی خود را فراهم کند، توبه واقعی کند تا بخشوده شود، قرآن را به سرکند و خود را در پناه قرآن قرار داده و واقعا زندگی خود را قرآنی بکند و خود را مشمول رحمت و برکت و آثار معنوی قرآن قرار دهد به ائمه معصومین توسل کند.
مدیر گروه کلام پژوهشگاه علوم وحیانی معراج تصریح کرد: انسان در شب نوزده ماه رمضان باید 70 بار باید بگوید « اللَّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ أَمِیرِالمومنین»، 70 بار استغفار بکند یا اذکار دیگری که اگر این‌ها به طور واقعی باشد و اگر انسان حالی پیدا کند و تحولی در درون او پیدا شود، زمینه‌ای می‌شود برای استفاده از برکت معنوی شب‌های قدر.
وی افزود: از این رو در قرآن می‌گوید ما قرآن را در شب قدر نازل کردیم و این شب در ماه رمضان است بعد نتیجه‌اش این است که شما نمی‌دانید شب قدر چیست؟ اما اگر کسی از فرصت این شب استفاده بکند مانند این است که هزار ماه با خدا ارتباط برقرار کرده و می‌خواهد از این ارتباط با خدا در جهت تعالی خود بهره‌مند شود.
این استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: گاهی انسان در یک لحظه عوض می‌شود. چرا به ما گفته‌اند یک ساعت فکر کردن به اندازه هفتاد سال عبادت ارزشمند است و منشا توجه به تعقل، تقدیر و توجه به حق می‌شود که از این طریق انسان از این طریق بفهمد که خود کیست، خدا کیست و انسان بیابد خودش فقیر مطلق است و هیچ ندارد و از طرق دیگر خدا غنی مطلق است و همه چیز دارد و انسان نادار باید برود به خدای دارا و از این طریق با او ارتباط برقرار بکند و اظهار و فقر و نیاز کرده و از خدای بی‌نیاز درخواست رفع مشکلات خودش را به ویژه مشکلات معنوی، داشته باشد. بنابر این تفکر توجه و درک قرآن و اعمال شب قدر ان‌شا‌الله می‌تواند زمینه‌ساز استفاده از برکات معنوی این شب را برای انسان فراهم کند.
منطق اثرگذاری یک شب بر کل اعمال
مصطفی‌پور در پاسخ به این پرسش که با توجه به اینکه میزان الهی بر اساس اعمال الهی سنجیده می‌شود، آیا منطقی است که یک شب بر دیگر اعمال انسان تاثیر بگذارد؟ گفت: وقتی ما می‌گوییم یک ساعت تفکر به اندازه 70 سال عبادت ارزشمند است، مراد هر تفکری نیست، بلکه تفکری که زمینه رشد و تعالی را فراهم کند. و انسان واقعا بفهمد هدف از آفرینشش چیست و خداوند چرا این همه نعمت‌های مادی و معنوی به او داده و او را چرا آفریده است.
وی افزود: انسان در چنین تفکر در می‌یابد که به عنوان یک انسان چگونه می‌تواند از امکانات الهی که در اختیار او قرار داده شده است استفاده بکند. گاهی اهل معرف می‌گویند گاهی انسان حیوان می‌آید و حیوان می‌رود و نمی‌فهمد وارد حریم انسانیت شده است. چون نمی‌فهمد دارای روح الاهی است خلیفة الله است و حامل امانت الهی است، اما انسانی که تحول واقعی در او به وجود بیاید و از حالت حیوانی خارج شود و به صورت کامل انسان شود طبیعتا این انسان می‌توان در مسیر کمال و رشدی قرار بگیرد که در نتیجه تمام گذشته خود را جبران بکند.
کیفیت توبه از ظلم به حق‌الناس
مدیر گروه کلام پژوهشگاه علوم وحیانی معراج تصریح کرد: البته توجه داشته باشید ما یک حق الله داریم و یک حق الناس. حق الله با عبادت و تعقل تامین می‌شود اما تضییع حق الناس یعنی اینکه کسی ظلمی در حق کس دیگری بکند، مشکلاتی دارد و باید از طریق جلب رضایت صاحبان حقوق حل کرد و به ایجاد زمینه آمرزش خود رسید.
وی ادامه داد: ما فکر نکنیم اگر هزاران گناه مرتکب شدیم که بخشی از آن حق الناس است به راحتی می‌توانیم بگوییم در شب قدر قرآن به سر می‌کنیم و توبه و تمام می‌شود، این طور نیست و توبه شرایط و مراحل دارد.
مصطفی‌پور با بیان اینکه یکی از شرایط این است که من باید جلب رضایت صاحبان حقوق را بکنم، گفت: بنابراین اگر من آبروی کسی را بردم، مال کسی را خوردم، خون کسی را ریختم و ضرر جسمی به دیگران زده‌ام، باید جلب رضایت آن صاحب حق را داشته باشم، از این رو باید توبه با شرایط خودش باشد.
وی تصریح کرد: در فرایند توبه، حق‌الله بخشوده می‌شود، چنانچه اگر انسانی عمری را به شرک زندگی کرد اما توبه کرد و مسلمان و موحد شد اثر این قبول توبه، تمام گناهان مربوط به شرکش پذیرفته می‌شود و توبه مشرک باور به توحید است، توبه یک انسانی که حق الله را تضییع کرده به این است که حق الله را جبران کند، اما حق الناس فرق می‌کند و تا صاحب حق نبخشد به نتیجه نمی‌رسد و ما معمولا به حق الناس توجه نمی‌کنیم.
خود را در معرض نسیم الهی قرار دهیم
مدیر گروه کلام پژوهشگاه علوم وحیانی معراج ادامه داد: از این‌رو کسی که ظلم بکند به دیگران، حق دیگران را تضییع کند، مال دیگران بخورد، دزدی، رشوه، تن فروشی و همه این‌ها حق الناس است و احیانا آبروی کسی را ببرد حق الناس را تضییع کرده است. ما در روایات داریم اگر کسی گناهی را پنهان انجام دهد، من نمی‌گذارم گناه شما افشا شود اما آنجایی که حق الناس است ما این حرف‌ها را نداریم زیرا ما حق یک انسان را زیر پاگذاشته‌ایم. بنابراین اگر تفکیکی بین حق الله و حق الناس را در نظر داشته باشیم و اهمیت حق‌الناس را درک کنیم متوجه خواهیم شد که هر توبه‌ای نمی‌تواند زمینه بهره‌مندی از شب قدر را برای ما فراهم کند.
مصطفی‌پور در پایان گفت: شب قدر و اعمال آن از جمله احیای آن شب، ذکر، دعا، نیایش، نماز، توبه و انابه، قرآن به سر کردن و ... یک فرصت است و بستگی دارد ما انسان‌ها، شرایط توبه را در نظر بگریم که مهم‌ترین آن‌ها توجه به حق‌الناس است. بی‌شک با در نظر گرفتن این مسئله می‌توانیم خود را در معرض نسیم الهی این فرصت بی‌بدیل قرار دهیم و از فرصت‌های معنوی آن استفاده کنیم.
