دکتر مهدی اخبارده؛ متخصص تغذیه بالینی
سرطان اندومتر شایع‌ترین بدخیمی در بیماری‌های زنان است. این بیماری اغلب زنان واقع در سنین یائسگی و بعد از یائسگی را مبتلا می‌کند. به طور کلی 2 تا 3 درصد زنان در طول زندگی خود دچار سرطان اندومتر خواهند شد. این سرطان دو بار شایع‌تر از سرطان تخمدان و سه بار شایع‌تر از سرطان دهانه رحم می‌باشد.
به طور کلی دو نوع پارتوژنیک متفاوت از سرطان اندومتر وجود دارد نوع اول که شایع‌ترین در خانم‌های جوان و در حدود سنین یائسگی و همراه با سابقه‌ای از قرار گرفتن استروژن‌های مداوم داخلی و خارجی می‌باشد که پیش آگهی این تومور بهتر است. نوع دوم سرطان اندومتر در خانم‌هایی رخ می‌دهد که فاقد تحریک استروژن اندومتر می‌باشند و معمولا در خانم‌های مسن‌تر و لاغرتر و در دوران پس از یائسگی رخ می‌دهد.
یکی از عوامل مهم خطرزا سرطان اندومتر چاقی است. خانم‌هایی که 7/22 کیلوگرم اضافه وزن دارند، افزایش سه برابری در میزان خطر پیدایش این سرطان را نشان می‌دهد. همچنین در خانم‌هایی که به میزان بالایی از کربوهیدرات‌های پیچیده به ویژه انواع نان و غلات استفاده می‌کنند.
میزان این خطر بعد از کنترل بدن از نظر چاقی کاهش می‌یابد. عوامل خطر دیگر برای این سرطان می‌توان به نازایی، فقدان زایمان‌های قبلی، زودهنگام بودن شروع قاعدگی و یائسگی دیرهنگام اشاره نمود. عوامل طبی مثل فشارخون بالا و دیابت نیز با سرطان اندومتر ارتباط دارد.
اغلب عوامل خطرزا در سرطان اندومتر به دلیل تحریک مداوم اندومتر توسط استروژن می‌باشد. اپیدمیولوژیست‌ها مطالعات فراوانی بر روی تغذیه و هورمون‌های جنسی انجام دادند و آنها نشان دادند که غذاهای حاوی چربی کمتر با کاهش میزان استروژن همراه می‌باشد و بنابراین خطر سرطان اندومتر را کاهش می‌دهد.
نتایج
رژیم غذایی و تغذیه تاثیر زیادی بر شیوع سرطان اندومتر و مرگ و میر آن دارد. مطالعات نشان می‌دهد که مصرف ویتامین D و کلسیم در خانم‌ها شیوع سرطان اندومتر را کاهش می‌دهد و خانم‌هایی که غذاهای حاوی فیبر زیاد، ویتامین C، کاروتین و سبزیجات مصرف نموده‌اند خطر سرطان اندومتر در آنها به شدت کاهش می‌یابد.
مطالعات اپیدمیولوژیست‌ها یک ارتباط قوی بین الگوی توزیع چربی در بدن و چاقی با سرطان اندومتر را نشان می‌دهد. افزایش وزن خانم‌ها در زمان سرطان اندومتر با BMI آنها در دهه سوم و پنجم زندگی ارتباط دارد بنابراین کنترل وزن در سنین بلوغ در کاهش بروز سرطان اندومتر در سن بعد از یائسگی ارتباط زیادی دارد.
بحث و بررسی
تغذیه نقش مهمی در ایجاد سرطان دارد. از سرطان‌های شایع در ایالت متحده، تخمین زده می‌شود که 35 درصد فاکتورهای غذایی نقش مهمی در ایجاد آنها داشته باشد که این قابل پیشگیری است. غذاهایی که چربی بالا و حاوی کالری زیاد می‌باشند با 5 تا 6 نوع از مهم‌ترین سرطان‌ها از جمله پستان و رحم در ارتباط می‌باشد.
چاقی از عوامل خطر سرطان اندومتر می‌باشد از آنجایی که چربی محل عمده تبدیل استروئیدهای آندروژنی به استروژن می‌باشد، خانم‌های چاق در معرض تماس با سطوح بالاتر استروژن نسبت به زنان با وزن طبیعی یا زیر وزن طبیعی قرار دارند. همچنین در خانم‌های چاق ظرفیت گلبولین‌های متصل شونده به هورمون جنسی کمتر است که این باعث افزایش قابل ملاحظه در سطح استرادیول آزاد سرم زنان مبتلا به سرطان اندومتر می‌باشد.
مطالعات قبلی نیز، یک ارتباط هورمونی قوی بین چاقی و ابتلا به سرطان اندومتر را ذکر می‌کنند. مطالعه‌ای که در سال 2000 در کانادا توسط جین و همکاران بر روی 221 خانم مبتلا به سرطان انجام شد ارتباط مثبتی بین سرطان اندومتر BMI بیش از 32 را نشان داد و افراد مبتلا چربی حیوانی را به میزان بیشتری دریافت کرده بودند.
مطالعه‌ای در سال 2002 توسط تری و همکاران انجام شد نشان داد مصرف ماهی میزان خطر سرطان اندومتر را کاهش می‌دهد که دلیل آن وجود امگا-3 موجود در ماهی مصرفی ذکر نمودند. مطالعه‌ای دیگر که در سال 2006 توسط کارتر در استرالیا انجام شد ارتباط مثبتی بین چاقی و سرطان اندومتر را نشان دادند و خانم‌هایی افزایش وزن بخصوص در تنه داشتند شانس سرطان اندومتر در آنها افزایش یافته بود و استفاده از سبزیجات و میوه شانس سرطان اندومتر را به شدت کاهش، نشان داد.
مطالعه وسیع دیگری در سال 2002 توسط پترید و همکاران در یونان انجام شد نشان داد که مصرف حبوبات و روغن زیتون سرطان اندومتر را کاهش می‌دهد همچنین ارتباط مثبتی بین مصرف ویتامین E و D و کاهش سرطان اندومتر را گزارش نمودند.
با توجه به بدخیم بودن سرطان اندومتر و افزایش شیوع آن در سالهای اخیر و موجود نبودن تست غربالگری برای تشخیص زودهنگام این سرطان و با توجه به عوامل خطرزای قابل اصلاح آن مثل تغذیه چاقی می‌توان با آموزش تغذیه متناسب در سنین باروری و حوالی یائسگی از شیوع آن کاست.
