یاسمن عسگری – روانشناس بالینی
ما به خاطر بسیاری از خطاها و اشتباهاتمان گناهکار نیستیم. اما بدترین جنایت‌ها واگذشتن کودک به حال خودش و غفلت از فواره‌های زندگی است.
بسیاری از چیزهایی که ما به آن احتیاج داریم را می‌توان منتظر گذاشت اما کودک را نمی‌توان ... همین حالا زمانی است که استخوان‌های او را در حال شکل گرفتن،خون او در حال ساخته شدن و حواس او در حال تکمیل شدن است.
آزار کودکان به شکل جسمی، عاطفی، لفظی، جنسی و یا حتی نادیده نگاشتن و توجه نکردن به کودکان به نوعی کودک‌آزاری است در حقیقت هرگونه اقدامی که باعث آثار روحی و جسمی ماندگار در وجود کودک شود که برخی از این اقدامات مخفی هم می‌تواند باشد کودک‌آزاری نامیده می‌شود.
مثل حبس کودک در حمام یا زیرزمین، ممانعت از حاضر شدن در کلاس درس، محروم کردن از دادن غذا، تنبیه بدنی، آزارهای جسمی مثل سوزاندن، شکستن استخوان، کتک زدن و... یا آزار جنسی و لمس بدون کودک، تجاوز جنسی و... در حقیقت این آزارها به کودک می‌تواند صدمات جدی وارد کرده یا حتی باعث مرگ کودک شود
و در این خصوص باید گفت علت عمده مرگ‌و‌میر در کودکان 4 ساله و کوچکتر کودک‌آزاری و یا غفلت می‌باشد. پژوهش‌ها نشان داده از هر 4 دختر و هر 8 پسر یک نفر آنها در سنین قبل از 8 سالگی مورد آزار قرار می‌گیرند.
مشکلات کودک آزاری برای کودک
کودکی دوران رشد و شکل‌گیری شخصیت است و کودک آزاری در این سالهای حساس و مهم بر رشد و سلامت کودک آسیب جدی می‌رساند.
کودکان آزار دیده در همه جنبه‌های رشد مثل رشد جسمی، روانی، ذهنی و اجتماعی با مشکلات زیادی روبرو خواهند شد.
تحقیقات صورت گرفته نشان می‌دهد بسیاری از کودکانی که دوران کودکی قربانی کودک‌آزاری بوده‌اند در بزرگسالی خود به آزار کودکان پرداخته‌اند و این بزرگترین زیان و ضرر کودک‌آزاری است که باعث تداوم آن می‌شود.
غالب این کودکان وقتی بزرگ می‌شوند به مواد مخدر روی می‌آورند و در نهایت تحمل آزار در کودکی ممکن است در بزرگسالی به خودکشی و افسردگی منجر شود.
نشانه‌های کودک‌آزای
کودکی که مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرد از بیان آن می‌ترسد چرا که فکر می‌کند دیگران او را مورد سرزنش قرار دهد و یا بزرگترها حرف او را باور نکنند.
از طرفی والدین اغلب نشانه‌های کودک‌آزاری را نمی‌شناسند و از روبرو شدن با واقعیت وحشت دارند ولی آنچه مسلم است کودکانی که آزارده شده‌اند باید هر چه سریعتر درمان و پشتیبانی خاص قرار گیرند و هر چه آزار کودکان طولانی‌تر و مکرر باشد احتمال بهبود آنها کمتر خواهد بود و در آن خصوص می‌باید بیشتر مراقب و تغییرات جسمی و یا رفتاری کودک خود باشد هر چند توضیحی به شما ندهد. به نشانة‌های زیر توجه کنید.
1- نشانه آزار جسمی
هر گونه جراحت، کوفتگی، کبودی پوست، سوختگی، شکستگی،گاز گرفتن که کودک راجع به آن توضیح ندهد.
2- نشانه آزار جنسی
رفتارهای ناشی از ترس، کابوس، افسردگی، ترس خیر معمول، تلاش برای فرار کردن، درد شکمی، شب ادراری، خونریزی
3- نشانه آزار عاطفی مثل توهین کردن، تبعیض، تحقیر، ترساندن
تغییر ناگهانی در سطح اعتماد به نفس، معده درد، سردرد بدون علت مشخص پزشکی، ترس غیر طبیعی افزایش کابوس و تلاش برای فرار، ترس از بزرگسالان، تنفر
4- نشانه‌های بی‌توجهی عاطفی و غفلت از کودکان مثل عدم توجه به تغذیه، پوشاک، آموزش و بهداشت و.... اختلال در روند رشد کودک، مبل و تمایل شدید به رفتار محبت‌آمیز
راهکارهای کاهش کودک آزاری
1- کودکان را بیشتر و بهتر بشناسیم: شناخت کودک و نیاز آن سبب می‌شود که رفتار بهتری با او داشته باشیم برای این کار می‌توانیم از روش‌های مختلف مثل مطالعه کتاب نامید، شرکت در کلاس‌های آموزشی مرتبط و کمک از مشاور متخصص آگاه بهره‌مند شویم.
2- علت کودک‌آزاری را بشناسیم. کودک‌آزاری مانند هر رفتار دیگری علت داد، سعی و تلاش کنیم علت را پیدا کرده و با برطرف کردن آن کودک‌آزاری را کاهش دهیم و اگر مشکلی بود که نتوانستیم آن را از بین ببریم در این صورت پذیرش آن بهتر از آزار کودکان است.
3- از دیگران کمک بگیریم: کمک گرفتن و مشورت کردن نشانه ناتوانی نیست بلکه نشانه آگاهی است از مراکز مشاوره حضوری و تلفنی کمک بگیرید.
4- آرامش خود را حفظ کنید: زندگی همیشه با مشکلات همراه است. سعی کنید خشم خود را کنترل کنید و برای مشکلات چاره‌جویی کنیم.
بسیاری از کودک آزاری‌ها به این علت صورت می‌پذیرد که والدین قادر به کنترل خشم خود نیستند.
کنترل خشم آموختنی و می‌توانیم با تمرین بر خشم خود غلبه کنیم.
توصیه به والدین برای پیشگیری از آزار جنسی کودک
1- برخی والدین به کودک خود آموزش می‌دهند که همیشه به حرف بزرگترها گوش دهند اما کودک باید یاد بگیرد که گاهی به خواسته‌های دیگران «نه» بگوید.
2- اگر کودک شما را مسئله‌ای آزار می‌داد یا باعث اضطراب او بود و برای شما تعریف کرد حتی اگر خیلی هم پیش پا افتاده بود به او نخندید یا واکنش بد نشان ندهید این امر باعث می‌شود کودک کم کم مشکلاتش را بروز ندهد.
3- به فرزند خود تذکر دهید هیچ رازی نباید بین کودک و فرد بزرگتر دور از چشم والدین باشد.
4- هر کودکی باید بداند هیچکس حق ندارد او را به زور ببوسد یا در آغوش بگیرد و اگر چنین کرد به والدین خود اطلاع دهد.
5- چنانچه کودک آسیب دید به جای سرزنش خود یا مقصر دانستن کودک در اولین فرصت بدون ترس از قضاوت به مشاورین متخصص این زمینه مراجعه تا از پیامد شدید آن جلوگیری کنید.
6- روانشناسان اعتقاد دارند بایستی به تناسب سن کودک او را در زمینه سوء استفاده جنسی آگاه کرد. و از سنین 4-3 سالگی آموزش مسائل جنسی می‌بایستی در کودک شروع شود که در این صورت امکان آسیب جنسی در کودک به شدت کاهش می‌یابد.
جمع‌بندی
با توجه به موارد پیش گفت و مشکلاتی که کودک‌آزاری برای فرد، خانواده و اجتماع ایجاد می‌کند، هرگونه بی‌توجهی و تکذیب کودک‌آزاری شرایط را وخیم‌تر کرده و شانس کودک را برای بهبودی به شدت کاهش می‌دهیم و در این خصوص هر که طبیعتی آزار دهنده دارد باید فوراً گزارش شود و برای رفع آن کمک گرفته شود.
اگر شما حدس می‌زنید کودکی به نوعی تحت آزار قرار گرفته باید؛
- به محلی امن و آرام بروید.
- اطلاعات دقیق از چگونگی آزارهایی که به او رسیده کسب نمایید.
- آرام باشید و کودک را عصبانی نکنید.
- برای اینکه کودک با شما حرف بزند و مشکل خود را مطرح کند به او اطمینان قلبی بدهید تا باورتان کرده و تمامی اتفاقات را صادقانه بیان کند.
- به کودک اطمینان دهید که به او کمک می‌کنید و از دیگران نیز برای او کمک خواهید گرفت.
- تمامی اطلاعات بدست آمده را یادداشت کنید.
- فوراً به مقامات مسئول گزارش دهید.
