مجله سیب سبز: تا به حال شده احساس گلو درد کنید و با نگرانی جلوی آینه بروید، دست‌های‌تان را روی گلوی‌تان بگذارید و متوجه شوید سایز آن کمی بزرگ‌تر از حد معمول شده؟! شاید هم با مصرف داروهایی که پزشک برای گلودردتان تجویز کرده یکی، دو روز بعد دوباره به حالت طبیعی برگردید اما گاهی اوقات این دردها و تغییر سایز غدد ناحیه گردن به این آسانی‌ها با مصرف داروهای سرماخوردگی و آنفلوآنزا رفع نمی‌شود و مجبور می‌شوید بعد از مراجعه به چند درمانگاه و بیمارستان، از یک متخصص غدد وقت ویزیت بگیرید، شاید هم مشکل از غده تیروئید‌تان باشد! البته همه اختلالات تیروئید همراه با درد نیستند و ممکن است باعث افزایش یا کاهش ناگهانی وزن شوند.
سه شکل مختلف التهاب
هر نوع التهابی در تیروئید، تیروئیدیت نامیده می‌شود. التهاب تیروئید 3 نوع مختلف دارد. یک نوع آن حاد و چرکی است که البته خیلی شایع نیست. در این حالت بیمار برای مثال به دلیل نقص ایمنی یا دستکاری‌های اعمال شده روی تیروئید دچار یک عارضه حاد چرکی در تیروئید می‌شود. عامل این نوع التهاب معمولا باکتری‌ها هستند. درمان‌شان نیز معمولا با آنتی‌بیوتیک صورت می‌گیرد و گاهی که آبسه می‌شوند نیاز به جراحی پیدا می‌کنند.
گروه‌های خاص مثل خانم‌های باردار، خانم‌هایی که نازایی و اختلال عادت ماهانه دارند، تمام افرادی که چاق می‌شوند و وزن‌شان با رژیم‌های غذایی و ورزش پایین نمی‌آید و تمام افرادی که دچار افسردگی می‌شوند، باید به صورت مرتب آزمایش تیروئید بدهند.
گلودردتان خوب نمی‌شود و لاغر شده‌اید؟
نوع دوم و شایع‌تر التهاب تیروئید، تیروئیدیت تحت حاد یا بیماری«دکورون» یا «گرانولوماتوزیس» نام دارد. عامل این تیروئیدیت ویروسی است و معمولا از فرم‌های حاد، طولانی‌تر است. فاز یا مرحله اول بیماری با پرکاری تیروئید تظاهر می‌کند به‌طوری که بیمار ناگهان در ناحیه تیروئید یا قاعده گردن دچار درد می‌شود زیرا داخل تیروئید گره‌های دردناک به‌وجود می‌آید. بیشتر این بیماران ابتدا به پزشک عمومی یا دکتر گوش و حلق و بینی مراجعه می‌کنند و با تشخیص گلو‌درد چرکی داروی سرماخوردگی می‌گیرند.
خیلی‌ها نیز چندین آمپول پنی‌سیلین می‌زنند و به طور مکرر به پزشک مراجعه می‌کنند اما بهتر نمی‌شوند تا اینکه به تدریج چون پرکاری تیروئید ایجاد می‌کند باعث لاغری می‌شود. یعنی بیمار علاوه بر درد گردن دچار کاهش وزن نیز می‌شود و با نگرانی درمورد سرطانی شدن غدد لنفاوی به پزشکان مختلف مراجعه می‌کند. این بیماران به کورتون خیلی سریع جواب می‌دهند.
یعنی خیلی اوقات پزشک بدون اینکه بداند تشخیص بیمار چیست یک آمپول کورتون می‌زند و خیلی سریع ظرف 42 ساعت دردش از بین می‌رود اما اگر سریع درمان نشود دوباره بیماری وی برمی‌گردد. در این نوع تیروئیدیت فرد در یک تا 3 ماه اول دچار پرکاری خفیف تیروئید می‌شود، ESR خونش بالا می‌رود و در آزمایشی به نام جذب ید 42 ساعته یا اسکن تیروئید کاملا تشخیص بیماری داده می‌شود زیرا التهاب شدیدی که در تیروئید وجود دارد باعث می‌شود ید رادیواکتیو اصلا در تیروئید جذب نشود.
خانم‌ها 9 برابر آقایان مبتلا می‌شوند نوع سوم التهاب تیروئید، تیروئیدیت مزمن است که از همه شایع‌تر است. این بیماری چند نوع مختلف دارد که شایع ترین آن تیروئیدیت مزمن لنفوسیتی یا «هاشیموتو» است. نام‌گذاری آن به افتخار پروفسور هاشیموتو کاشف این بیماری انجام شده است. در این بیماری، بدن تیروئید را غیر خودی حساب می‌کند و سیستم ایمنی بدن به تیروئید حمله می‌کند. گلبول‌های سفید در تیروئید رسوب می‌کنند و تیروئید بزرگ و سفت می‌شود. در اوایل کم کاری دیده نمی‌شود اما اگر دیر تشخیص داده شود به تدریج تیروئید کم‌کار می‌شود. در حال حاضر در دنیا شایع‌ترین علت کم‌کاری تیروئید، تیروئیدیت‌های مزمن هاشیموتو هستند.
سن شیوع این بیماری معمولا در خانم‌های جوان و میانسال است و در خانم‌ها 8 تا 9 برابر شایع تر از آقایان است. 20 درصد از این بیماران ظرف یک تا 2 سال داروی‌شان قطع می‌شود اما بیش از 08 درصدشان مادام‌العمر باید داروی تیروئید استفاده کنند. اهمیت تشخیص و درمان این بیماری در این است که فرد امکان دارد سایر بیماری‌های اختلال ایمنی را هم بگیرد. برای مثال ممکن است دچار کچلی‌های موضعی، ویتیلیگو(از بین رفتن رنگدانه پوست در نقاط مختلف بدن)، بیماری‌های روماتیسمی، آرتریت روماتوئید، خشکی دهان، دیابت نوع یک، نارسایی آدرنال به نام آدیسون و سایر بیماری‌های خود ایمنی شود. علاوه براین کم‌کاری‌های تیروئید یکی از علل نازایی یا سقط در خانم‌های جوان است. پس درمان آن اهمیت بسیاری دارد.
درمان زودتر، عود کمتر
در درمان اولیه تیروئیدیت تحت حاد برای بیمار معمولا آسپیرین یا کورتون تجویز می‌شود. رعایت دقیق طول مدت درمان در این بیماری بسیار مهم است. اگر فرد فقط برای مدت کوتاهی دارو بخورد بیماری با شدت بیشتری عود خواهد کرد. بنابراین به بیمار داروی کورتون با دوز نسبتا بالا یعنی02 تا 04 میلی گرمی یا آسپیرین با دوز بالا داده می‌شود و بعد از 3 تا 6 هفته وضعیتش دوباره چک می‌شود.
این بیماران اکثرا یک فاز هیپوتیروئید دارند یعنی بعد از یک مرحله پرکاری یک تا 3 ماهه وارد یک مرحله 6 تا 21ماهه کم‌کاری تیروئید می‌شوند. در این مرحله درد و تورم تیروئید از بین می‌رود، بیمار کمی چاق شده، دور چشم هایش ورم می‌کند و پوستش خشک می‌شود. بنابراین برای او داروی لووتیروکسین تجویز می‌شود. نکته مهم این است که اگر بیماری زودتر تشخیص داده شود و درمان زودتر شروع شود از عود‌های مکرر جلوگیری می‌شود.
اگر داروی ضدبارداری مصرف می‌کنید...از انواع دیگر تیروئیدیت‌های مزمن، تیروئیدیت‌های پس از زایمان است. تقریبا 4 تا 8 درصد از خانم‌ها حدودا 3 ماه پس از زایمان دچار افزایش وزن، عدم کاهش وزن، خواب آلودگی، خشکی پوست و علائم کم‌کاری تیروئید می‌شوند. این نوع تیروئیدیت «Silent» یا بدون درد نیز نامیده می‌شود و با فرم ویروسی متفاوت است. در این حالت فقط تیروئید بزرگ و کمی سفت می‌شود و به سمت کم کاری می‌رود. از انواع دیگر تیروئیدیت می‌توان به تیروئیدیت‌های دارویی اشاره کرد.
برای مثال داروی «آمیودارون» که در بیماران قلبی به دلیل اختلال ریتم تجویز می‌شود، می‌تواند باعث ایجاد تیروئیدیت شود. این اختلال هم می‌تواند به‌صورت پرکاری و هم کم‌کاری تیروئید خود را نشان دهد. داروهای ضدبارداری LD در خود تیروئید اثری ندارند اما زمانی که فرد مبتلا به تیروئیدیت از داروهای ضدبارداری استفاده می‌کند مقدار نیازش به داروی تیروئید تغییر پیدا می‌کند و باید تحت‌نظر پزشک دوز دارویش را افزایش دهد.
چه کسانی باید آزمایش تیروئید بدهند؟
بیماری‌های تیروئید مثل دیابت نیست. درمورد بیماری دیابت توصیه می‌شود تمام افراد بالای 54سال هر یک تا 3 سال قندشان را چک کنند اما درمورد تیروئید بیشترین جایی که غربالگری ارزش دارد در نوزادان است چون از بین یک در 008 تا یک در 4هزار نوزادی که به دنیا می‌آیند دچار کم‌کاری مادرزادی تیروئید می‌شوند. کم‌کاری مادرزادی تیروئید اگر تشخیص داده نشود، می‌تواند روی رشد ذهنی و عقلانی کودک در سال اول اثر بگذارد و ممکن است تا آخر عمر دچار کمبود IQ و عقب‌افتادگی ذهنی شود.
در حال حاضر با همت وزارت بهداشت و اساتید، چندین سال است که از پاشنه پای تمام نوزادان بین روز سوم تا پنجم تولد یک قطره خون گرفته و کم‌کاری تیروئید غربال می‌شود. علاوه‌براین در گروه‌های خاص مثل خانم‌های باردار، خانم‌هایی که نازایی و اختلال عادت ماهانه دارند، تمام افرادی که چاق می‌شوند و وزن‌شان با رژیم‌های غذایی و ورزش پایین نمی‌آید و تمام افرادی که دچار افسردگی می‌شوند، آزمایش تیروئید به‌صورت غربالگری انجام می‌شود.
