«سیزده بدر»؛ روزی که نحس نیست

جواد انصافی - بازیگر، کارگردان و پژوهشگر - در گفت‌وگو با ایسنا درباره مراسم سیزده بدر بیان کرد: «سیرده بدر» نشان‌دهنده برابری و برادری و بحث مساوات است. در حالت عادی در عید به بچه‌ها تخم مرغ رنگی، عیدی می‌دادند که با آنها در کوچه بازی می‌کردند و هر کسی تخم مرغ دیگری را می‌شکست، برنده می‌شد. بعد از بازی هر کسی تخم مرغ‌هایی که برده بود را وسط می‌گذاشت و به تعداد افراد آنها را تقسیم می‌کردند و به این ترتیب درس مساوات را یاد می‌گرفتند.

او ادامه داد: در این روز معمولا دوست و آشنا به صورت گروهی به دشت و صحرا می‌رفتند و هنگامی که سفره را پهن می‌کردند، هر کس هرچه آورده بود را وسط سفره می‌گذاشت و افراد به یکدیگر غذایی که درست کرده بودند را تعارف می‌کردند و درس برابری و برادری دوباره برقرار می‌شد. فردی که ممکن بود ماه‌ها غذایی را نخورده باشد، می‌توانست طعم آن غذا را در این روز بچشد؛ به عبارتی تمام خانواده درس مساوات، گذشت، برابری و برادری را یاد می‌گرفتند و این شروع یک ماجرای خانوادگی بود.

این پژوهشگر افزود: آئین بسیار مهم دیگری که در این روز انجام می‌دادند و متاسفانه فراموش شده است، کاشتن نهال بوده است. مردم در روز سیزده‌بدر سبزه‌هایشان را یا در آب روان می‌انداختند یا آن را در جایی می‌کاشتند که تبدیل به گندم و عدس‌ ‌شود. همه کسانی که درخت نداشتند باید درخت می‌کاشتند. برای مثال من به دختر یا پسرم می‌گفتم درختی که طناب به آن بسته‌ایم و با آن تاب بازی می‌کنیم را پدر بزرگت در زمان بچگی کاشته است و تو هم باید درختی بکاری. این پیام ارزش والایی داشت و مصداق شعار«آسمان آبی، زمین پاک» است.

انصافی اضافه کرد: افرادی که درخت می‌کاشتند نسبت این کارشان تعهد داشتند و هرازگاهی به آن سر می‌زدند تا ببینند درختی که کاشتند، چه وضعیتی دارد. اگر دقت کنید هنگامی که به سفر می‌رویم و مسافت دو شهر را طی می‌کنیم می‌بینیم که بین دو شهر وسط بیابان چند درخت کنار هم کاشته شده است،‌ این درختان از رسم همان دوران باقی مانده‌ است.  

او گفت: پیام دیگر سیزده بدر این بود که دوازده روز تعطیلات نوروز که نماد دوازده ماه سال بوده است، تمام می‌شود و در روز سیزدهم باید طبیعت را نظافت کرد و از فردای آن روز آماده کار شد.

این پژوهشگر همچنین درباره نحس خواندن این روز توضیح داد: نحسی روز سیزدهم فروردین از فرهنگ غرب و عربی وارد فرهنگ ایران شده است. سیزده برای ایرانیان بسیار خوش یمن بوده و جزو جشن‌های مهم محسوب می‌شده است. ما جشن‌های دیگری از جمله «تیرگان» داریم که در روز سیزدهم تیر برگزار می شود.

انصافی درباره فلسفه سبزه گره زدن در روز سیزدهم فروردین نیز بیان کرد: سبزه گره زدن به مسائل اولیه زندگی و داستان ازدواج مشی و مشیانه بازمی‌گردد.  دو سبزه را به هم گره می زنیم که درباره زندگی و پیوند تفکر کنیم. این کار را دخترها و پسرها انجام می‌دهند که به معنای این است که خودشان را با این کار و یک زندگی مشترک آماده می‌کنند.