آثار سوء دنیوی و اخروی استهزا و تمسخر

به خطر افتادن آبروی افراد، به همین سادگی!!

بسیاری از مردم بر اثر ندانستن حکم و آثار سوء دنیوی و اخروی استهزا و تمسخر، صرفاً برای سرگرم کردن خود دست به چنین کاری می زنند، ولی گاهی هم غرق شدن در گناهان ریشه ی مسخره کردن افراد است؛ زیرا گناه قلب انسان را تیره و از ارزش ها گریزان می کند.
مسخره کردن و استهزاء دیگران یکی ازبزرگترین رذایل اخلاقی است که گاهی ما خیلی ساده از کنار آن می گذریم. گاها ما عکس العملی که در مقابل یک قاتل از خود نشان می دهیم به مراتب شدیدتر از برخوردی است که با مسخره کنندگان داریم در حالی که اگر شخصی جسم فردی را به قتل رسانده فرد مسخره کننده با زبان خود افراد را کشته است. یا اگر کسی با چاقو به کسی حمله کند همه ی ما پریشان می شویم در حالی که مسخره کردن هم حمله با چاقو به روح انسان است اما گاهی به راحتی از کنار آن می گذریم.
این رذیله ی اخلاقی در واقع یک گناه کلیدی است که ریشه ی معاصی دیگر تلقی می شود مثل اختلاف افکنی چرا که وقتی دو مسلمان یکدیگر را به سخره می گیرند دوستی بین آنها از بین رفته و تبدیل به کینه می شود.
یک توصیه ی قرآنی:
مسلمانان باید دوستی و پیوند خود را با استهزاگران دین قطع کنند. خداوند در آیات 57‌ـ‌58 مائده به مؤمنان فرمان داده است که اهل کتاب و مشرکان مسخره کننده اسلام و دستورات عبادی را به دوستی نگیرند و ترک دوستی با آنان را شرط ایمان و تقوا شمرده است: «یـاَیُّهَا الَّذینَ ءامَنوا لاتَتَّخِذوا الَّذینَ اتَّخَذوا دینَکُم هُزُوًا و لَعِبـًا مِنَ الَّذینَ اوتوا الکِتـبَ مِن قَبلِکُم والکُفّارَ اَولِیاءَ واتَّقُوا اللّهَ اِن کُنتُم مُؤمِنین * و اِذا نادَیتُم اِلَى الصَّلوةِ اتَّخَذوها هُزُوًا»
امام سجاد علیه السلام می فرمایند: گناهانى که باعث نزول عذاب مى شوند، عبارت اند از: ستم کردن شخص از روى آگاهى، تجاوز به حقوق مردم، و دست انداختن و مسخره کردن آنان. (وسایل الشیعه ج 16 ، ص 281 ، ح 21556)
در شأن نزول این آیات نقل شده است که جمعی از یهود و گروهى از نصارا هنگامی که صدای اذان را می‌شنیدند، یا مسلمانان را در حال نماز میدیدند به استهزا می‌ پرداختند که آیه نازل شد و مسلمانان را از دوستی با آنان برحذر داشت.
آثار استهزا و تمسخر دیگران
در این جا به دو نمونه از آثار سوء استهزا و تمسخر اشاره می کنیم:
1. به خطر افتادن آبروی افراد
یکی از مشکلاتی که در زمان حاضر با آن مواجه هستیم، رواج پیامک ها و بلوتوث هایی است که به وسیله آن، مسائل غیر اخلاقی، هجویات، مسخره کردن قشرهای مختلف جامعه و... را منتشر می سازند، در حالی که در آموزه های دینی، حرمت انسان مؤمن بالاتر از حرمت خانه خدا است: امام صادق (علیه السلام) فرمود احترام و شخصیت مؤمن از حرمت کعبه بالاتر است. (بحار الانوار، ج 64، ص 71)
2. فراموش کردن خدا
از جمله آثار سوء استهزا و تمسخر، و سرگرم شدن به این امور، علاوه بر تضعیف غیرت دینی، و سست شدن مبانی اعتقادی مردم، غفلت از یاد خدا را در پی خواهد داشت: "فَاتّخَذْتُمُوهُمْ سِخْرِیّا حَتّی أَنْسَوْکُمْ ذِکْری وَ کُنْتُمْ مِنْهُمْ تَضْحَکُونَ"؛ اما شما آنها را به مسخره گرفتید و این برخورد، شما را از یاد من غافل کرد و شما به آنها می خندیدید! (مؤمنون، 110)
این آیه معنایش این است که همین اشتغال و سرگرم شدن به تمسخر مؤمنان، و ریشخند زدن به اعتقادات، باورها، رفتار و کردارشان، باعث می شود که انسان از ذکر و یاد خدا غافل شود، و سرانجام فراموشی و غفلت از یاد خدا، گرفتار شدن به عذاب الاهی خواهد بود.
استهزای پسندیده
گاهی قرآن از این روش برای بازسازی اخلاقی و بازگرداندن افراد به مسیر درست تکاملی و هدایت بهره می گیرد.(من اسالیب التربیه فی القرآن ص 151) البته روش قرآن بیشتر در قالب تمثیل و تشبیه به کار رفته است تا خطاکاران، کافران و مشرکان را به مسیر درست بازگرداند. چنان که در سوره مدثر آیه 50 مشرکان را به گورخرانی تشبیه می کند که از جلو شیر می گریزند. یا دانشمندان و عالمانی را که به کتاب و دانش خود عمل نمی کنند به خران باربری تشبیه می کند که کتاب هایی بر روی آنها نهاده شده(جمعه آیه 5) و نیز از عموی پیامبر که به کنایه به عنوان ابولهب (پدر آتش دوزخ) و یا از زنش به حماله الحطب(هیزم آور دوزخ) (سوره تبت آیه 1و 3) و از صدای بلند به صدای خرای یاد می کند. (لقمان آیه 19)
اشتغال و سرگرم شدن به تمسخر مؤمنان، و ریشخند زدن به اعتقادات، باورها، رفتار و کردارشان، باعث می شود که انسان از ذکر و یاد خدا غافل شود، و سرانجام فراموشی و غفلت از یاد خدا، گرفتار شدن به عذاب الاهی خواهد بود.
گاه انسان متکبر و مغرور را با لحن تمسخر گونه ای خطاب می کند و می فرماید: تو نمی توانی با این گونه رفتار زمین را بشکافی و یا در بلندی به کوه ها هم نمی رسی (اسراء آیه 37) و یا به زبان ابراهیم، بت پرستان را مسخره می کند و می گوید: به حتم این بت بزرگ بوده که از حسادت، بتان را شکسته است. (انبیا آیه 63) این همه برای این است که اهل باطل و کفر حق را بازشناسند و از آن مقام که برای خودساخته و نشسته اند فرود آیند و به راه هدایت درآیند.
کلام آخر:
به هوش باشیم که این رذیله ی اخلاقی جدای از اینکه باعث ناخشنودی پروردگار متعال بوده و انسان را از الطاف الهی دور می کند، اگر وجود انسان را تحت تسلط خود درآورد، اولین کارش این است که فضایل اخلاقی را نابود می کند؛ و در مرحله ی بعد شعله های سوزنده آن، زندگی فردی و اجتماعی انسان را تسخیر کرده و پیامدهای ناگواری را به همراه خواهد داشت.
امام سجاد علیه السلام می فرمایند: گناهانى که باعث نزول عذاب مى شوند، عبارت اند از: ستم کردن شخص از روى آگاهى، تجاوز به حقوق مردم، و دست انداختن و مسخره کردن آنان. (وسایل الشیعه ج 16 ، ص 281 ، ح 21556)
منابع:
سایت حجت الاسلام قرائتی (دام ظله)
سایت آوینی
سایت حوزه
سایت اسلام کوئیست

فرآوری: آمنه اسفندیاری ـ