وَ مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ مَنْ إِنْ تَأْمَنْهُ بِقِنْطارٍ یُؤَدِّهِ إِلَیْکَ وَ مِنْهُمْ مَنْ إِنْ تَأْمَنْهُ بِدِینارٍ لا یُؤَدِّهِ إِلَیْکَ إِلَّا ما دُمْتَ عَلَیْهِ قائِماً ذلِکَ بِأَنَّهُمْ قالُوا لَیْسَ عَلَیْنا فِی الْأُمِّیِّینَ سَبِیلٌ وَ یَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ الْکَذِبَ وَ هُمْ یَعْلَمُونَ.
از اهل کتاب کسى است که اگر او را بر مال فراوان امین شمارى، آن را به تو بازمى گرداند، و از آنان کسى است که اگر او را به یک دینار امین خود قرار دهى آن را به تو باز نمى گرداند مگر آن که همواره بالا سرش به ایستى و مال خود را با سخت گیرى از او بستانى، این خیانت در مال به خاطر این است که آنان بر اساس اعتقاد باطلشان مى گویند چون ما اهل کتاب و ویژه خدا هستیم.
رعایت حقوق دیگران بر ما لازم نیست و در ضایع کردن حقوق غیر یهود گناه و عقوبتى نداریم و اینان در حالى که باطل بودن اعتقاد و گفتار خود را مى دانند بر خدا دروغ مى بندند.
قرآن مجید که در همه برنامه هایش جز به عدل و انصاف راهى نمى پیماید به رسول خدا مى گوید گرچه یهود قومى گمراه منحرف، خائن به اسلام، ظالم به انسان و انسانیت است و عملکرد آنان از روزگار موسى تا زمان طلوع اسلام این حقایق را نشان مى دهد، و پس از طلوع اسلام تا این زمان که سال 1388 شمسى هجرى است نیز بدتر از عملکرد گذشته آنان را ثابت مى کند ولى در میان این ملت افرادى امین وجود دارد، که امانتداراى آنان قابل ستایش است.
ستایش حضرت حق از کافران بود بخاطر صفت امانتدارى آنان باید براى همه مسلمانان درس باشد که بکوشند خوبى یا خوبى هاى غیر مؤمنان را کتمان نکنند و از بازگو کردن آن امتناع نورزند، آرى قرآن در همه جهاتش براى همگان درس اخلاق و تربیت و زمینه رشد و حرکت به سوى کمالات است.
امانتدارى بعضى از یهود، و داشتن روحیه امین بودن ارزشى است که نباید کتمان مى شد، لذا قرآن از آشکار کردن آن امتناع نکرد.
امانتدارى و برگرداندن امانت به صاحبش حفظ حقوق انسان ها و کارى مورد تمجید است.
گروه دیگرى از اهل کتاب با کمال وقاحت مى گفتند چون ما ملتى برتر، و دوست خدا، و بندگان ویژه او هستیم از جانب خدا مجاز هستیم که حقوق دیگران را حبس کنیم و مال و اموال غیر یهود را به تصرف خود درآوریم، اینان در این زمینه مرتکب دو خیانت مى شدند، خیانت در امانت، و دروغ بستن به خدا وَ یَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ الْکَذِبَ وَ هُمْ یَعْلَمُونَ.
آنان مى دانستند که به خدا دروغ مى بندند، خداوند عادل هرگز به کسى اجازه خیانت در امانت نمى دهد، زیرا خیانت در امانت ظلم است و حریم کبریا از ظلم در عمل و ظلم در قانون گذارى مبرّا و پاک است، در هر صورت یهود براى جنایات بى شمارش متوسل به هر وسیله اى مى شد و اکنون هم مى شود.
روایات باب امانت
قرآن مجید بر امین بودن مردم و امانت دارى و اداى امانت به صاحبش در آیات متعددى اصرار دارد، و امانت دارى را گرچه از کافر باشد ممدوح مى شمارد.
روایات اهل بیت که ترجمان و تفسیرى از آیات کتاب خداست نیز بر این حقیقت اصرار مى نماید:
از رسول خدا روایت شده:
«لایمان لمن لا امانة له:» «1»
کسى که امین نیست ایمان ندارد.
«الامانة تجلب الغناء و الخیانة تجلب الفقر:» «2»
امانت دارى موجب جلب ثروت، و خیانت در امانت سبب جلب تهیدستى است.
از امیرمؤمنان روایت شده:
«افضل الایمان الامانة، اقبح الخلق الخیانة:» «3»
برترین مرحله ى ایمان امانت دارى و زشت ترین مرتبه اخلاق خیانت و امانت است.
از حضرت باقر (ع) روایت شده است:
«ثلاث لم یجعل الله عزوجل لاحد فیه رخصة: اداء الامانة الى البر و الفاجر، و الوفاء بالعهد للبر و الفاجر، و بر الوالدین برین کانا او فاجرین.» «4»
سه چیز است که ترک آن به کسى اجازه داده نشده است. اداء امانت به نیکوکار و بدکار، وفاء به پیمان نسبت به خوب و بد، نیکى به پدر و مادر چه نیکوکار باشند چه بدکار.
پی نوشت ها:
______________________________
(1)- بحار ج 72 ص 198.
(2)- بحار ج 75 ص 114.
(3)- غرر الحکم.
(4)- بحار ج 74 ص 176.
منبع:
مطالب فوق برگرفته شده از کتاب تفسیر حکیم جلد هفتم نوشته استاد حسین انصاریان