خبرگزاری مهر: طی روزهای گذشته شاهد اتخاذ مواضعی از سوی مسئولان آمریکایی بوده ایم که اولویت را آینده بشار اسد نمی دانند از جمله رکس تیلرسون وزیر خارجه آمریکا گفت: ملت سوریه درباره آینده بشار اسد رئیس جمهور سوریه تصمیم می گیرند.
«شون اسپایسر» سخنگوی کاخ سفید نیز اعلام کرد: در مورد اسد، یک واقعیت سیاسی وجود دارد که ما باید بر حسب شرایطی که هم اکنون در آن بسر می‌بریم، آن را بپذیریم. ما در دولت قبلی فرصتهای زیادی را در مورد اسد از دست دادیم.ما اکنون لازم است که بر شکست داعش تمرکز کنیم. آمریکا در سوریه و عراق اولویتهای بسیاری دارد. ما روشن ساخته‌ایم که مقابله با تروریسم و به ویژه شکست داعش مهم‌ترین اولویت ماست.
«نیکی هیلی» نماینده آمریکا در سازمان ملل متحد نیز بیان کرد که مقامات واشنگتن از تمرکز بر سیاست «حذف بشار اسد» رئیس جمهور سوریه از ساختار قدرت در این کشور جنگ زده عقب‌نشینی کرده‌اند.
نیکی هیلی در جمع گروه کوچکی از خبرنگاران گفت: «اولویت ما دیگر یک جا نشستن و تمرکز بر برکناری [بشار] اسد نیست. اولویت ما آن است که به نحوه به انجام رساندن امور و افراد مورد نیازمان برای همکاری در خصوص ملت سوریه نگاهی دقیق بیاندازیم».
وی در ادامه افزود: «ما الزاماً نمی‌توانیم بر [برکناری] بشار اسد آنگونه که دولت پیشین [آمریکا] بر آن تمرکز نمود، متمرکز شویم.
آری این مواضع از سوی آمریکایی ها به مثابه عقب نشینی از مواضعی بود که طی شش سال گذشته از سوی مسئولان آمریکایی بیان می شداین مواضع از سوی آمریکایی ها به مثابه عقب نشینی از مواضعی بود که طی شش سال گذشته از سوی مسئولان آمریکایی بیان می شد. این موضع گیری جدید آمریکایی ها، شبیه مواضعی است که روسها در طی این مدت بیان کرده اند و همواره اعلام کرده اند که ملت سوریه درباره بشار اسد تصمیم می گیرند. مسئولان آمریکایی همواره خواستار سرنگونی نظام سوریه بودند و تاکید می کردند که اسد در معادلات آینده سوریه جایی ندارد.
آمریکایی ها ضمن حمایت گسترده از مخالفان سوری، هزینه های زیادی برای آموزش آنها صرف کردند. این موضع گیری آمریکا قابل توجه است زیرا در دوره باراک اوباما با وجود تعدیل استراتژی آمریکا اما اصرار بر حذف بشار اسد از معادلات سوریه بود و تنها ارفاق آنها در این زمینه ماندن بشار اسد در دوره انتقالی و با اختیارات محدود بود.
اما به راستی دلیل این موضع جدید آمریکایی ها و شباهت مواضع به روسیه چیست؟ آیا این مقدمه ای برای پایین آمدن از نردبانی است که واشنگتن در طول این مدت از آنها بالا رفته است؟ آیا این موضع با توجه به نزدیک بودن زمان عملیات در الرقه و پایان داعش در موصل عراق اتخاذ شده است یا اینکه باید آن را به حساب تغییر سیاست ها بر اساس منافع بدانیم؟
این نکته زمانی مهمتر به نظر می آید که ترکیه از پایان عملیات سپر فرات سخن می گوید و نیروهای ارتش سوریه و همپیمانان حلب و تدمر را پس گرفته اند و یورش به دمشق را دفع کرده اند این نکته زمانی مهمتر به نظر می آید که ترکیه از پایان عملیات سپر فرات سخن می گوید و نیروهای ارتش سوریه و همپیمانان آن، حلب و تدمر را پس گرفته اند و یورش به دمشق را دفع کرده اند و در حال پیشروی در شمال حماه هستند. این در شرایطی است که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه سرگرم جنگ دیپلماتیک با اروپا است.
هنوز زوایای این تغییر موضع آمریکا مشخص نیست و نیاز به گذشت زمان دارد اما واکنش سوریه از زبان علی حیدر وزیر امور آشتی ملی سوریه قابل تامل است که از مواضع و اظهارات آمریکایی ها درباره اینکه اولویت واشنگتن کنار زدن بشار اسد نیست استقبال کرده است.
وی افزود که دولت آمریکا مجبور به این نرمش در سیاست های خود در قبال سوریه است و موضوع به روابط روسیه و آمریکا در درجه اول مربوط می شود.
حیدر گفت: دمشق منتظر این تحول در موضع آمریکا که واشنگتن را از طرفی در بحران به سوی حامی راه حل در سوریه سوق می دهد، بود.
برخی تحلیلگران در این باره بر این باورند که این موضع آمریکا نتیجه سیاست واقع گرایانه آمریکا در قبال خاورمیانه است و اینکه آمریکا از آغاز بحران سوریه موضع تخریبی داشته است که این موضع گیری به جان باختن بسیاری و به بار آمدن ویرانی های بسیار در سوریه انجامیده است.
به اعتقاد این دسته از تحلیلگران آمریکایی ها یا باید رویه سابق را طی کنند یا به این واقعیت تن دهند که بشار اسد رئیس جمهور قانونی و مشروع سوریه است. به اعتقاد کارشناسان امور، با توجه به افزایش تعداد بازیگران در سوریه و پذیرش گفتگو و توجه به میز مذاکرات شاید این قبول این موضوع است که همه دریافته اند که بحران در سوریه باید پایان یابد.
از نگاه این دسته از تحلیلگران با توجه به اینکه بشار اسد بر بخش زیادی از اراضی سوریه مسلط است و از این رو می تواند نقش مهمی ایفا کند و از سویی زمینه برای موفقیت گفتگوهای مربوط به حل بحران فراهم شود.
از سوی دیگر برخی از تحلیلگران این تغییر اساسی در مواضع آمریکایی ها در قبال سوریه را به حمایت های قوی روسیه و همپیمانان از دمشق مربوط می دانند که واشنگتن را مجبور به دست برداشتن از مواضع قبلی خود مبنی برای کنار رفتن بشار اسد کرده استبرخی از تحلیلگران این تغییر اساسی در مواضع آمریکایی ها در قبال سوریه را به حمایت های قوی روسیه و همپیمانان از دمشق مربوط می دانند که واشنگتن را مجبور به دست برداشتن از مواضع قبلی خود مبنی برای کنار رفتن بشار اسد کرده است.
از نگاه این دسته از تحلیلگران همه تلاش های کشورهای غربی در سوریه برای سرنگونی بشار اسد با شکست روبرو شده است و از همین رو آمریکا و غربی ها مجبور به همراه شدن با بازیگران اصلی در سوریه شده اند.
به اعتقاد این دسته از کارشناسان آمریکا شاید درک کرده است که به تنهایی نمی تواند سرنوشت کشورها و دولت ها را تغییر دهد و این نشان دهنده تغییرات در منطقه است.
از نگاه این تحلیلگران این اقدام آمریکا دیرهنگام و پس از ویران شدن سوریه و کشته شدن شمار زیادی اتخاذ می شود.
به هر حال قدر مسلم آن است که این نرمش در مواضع آمریکایی ها بی ارتباط با پیروزی های ارتش سوریه و خنثی کردن توطئه ها و یورش های کذایی گروههای مسلح مورد حمایت غرب و برخی کشورهای منطقه نیست. آنها در اندیشه ساقط کردن نظام سوریه در مدت زمانی کمتر از شش ماه بودند اما با گذشت شش سال از بحران سوریه بشار اسد با حمایت همپیمانان خود پابرجا و مستحکم است و ارتش سوریه با پیروزی هایش برگه برنده های زیادی در اختیار تیم مذاکره کننده دمشق در گفتگوهای سیاسی قرار داده است.
البته نباید از نظر دور نگه داشت که مواضع آمریکایی ها و همپیمانان آنها درمنطقه با تغییرات لحظه ای همراه است اما همه تلاش های واشنگتن و اقمار آن برای کنار زدن بشار اسد تاکنون راه به جایی نبرده و با شکست روبرو شده است.
اگر این موضوع را از یک بُعد دیگر بنگریم آن این است که آمریکایی ها و غربی ها که امنیت ملی و منافع خود را با طولانی شدن بحران سوریه در خطر می بینند مایل نخواهند بود که زیان های اقتصادی بیشتری را متحمل شوند از نگاه غربی ها ثبات خاورمیانه می تواند به تقویت همکاری های اقتصادی میان کشورهای عربی و اروپایی و آمریکا منجر شود به ویژه که معمولا اروپا دنباله رو آمریکاست.
از سویی دیگر این تغییر موضع آمریکایی ها را شاید بتوان حالتی دانست که به آنها دیکته شده است و برگرفته از تمایل واقعی آمریکا نیست. آمریکا خواستار خروج از منطقه به شکل آبرومند و عقب نشینی به طور آرام از سوریه است. همه تلاش های آمریکا برای تجزیه سوریه و براندازی بشار اسد با ناکامی روبرو شده است.
اما نکته مهم این است که بحث مربوط به بشار اسد به ملت سوریه مربوط می شود و دیگران نمی توانند برای یک موضوع حاکمیتی تصمیم گیری کنند. بشار اسد رئیس جمهور قانونی و مشروع سوریه است.
اینکه تغییر لحن آمریکا در برابر بشار اسد یک بازی است یا تن دادن واشنگتن به واقعیت های موجود در منطقه و شرایط حاکم در سوریه است موضوعی است که گذشت زمان آن را مشخص خواهد کرد.
