افشاگری و پیامدها

افشا در لغت به معنی بر ملا کردن و فاش کردن رازی یا چیزی را گویند.[1] و در اصطلاح اخلاق عملی است که باعث آشکار شدن سری می شود.[2]

افشاگری در قرآن

آیات بسیاری در قرآن به موضوع افشاگری اشاره کرده است. برای روشن شدن موضوع به نکاتی اشاره می کنیم.

خداوند در سوره نساء آیات 148،83 به این موضوع پرداخته است. «و اذا جاءهم أمر من الامن أو الخوف أذاعوا به و لو ردوه الی الرسول والی اولی الامر منهم لعمله الذین یستبطونه منهم». «هنگامی که خبری از پیروزی یا شکست به آنها برسد (بدون تحقیق) آن را شایع می سازند. در حالی که اگر آن را به پیامبر و پیشوایان – که قدرت تشخیص کافی دارند- باز گردانند، از ریشه های مسائل آگاه خواهند شد». خداوند در این آیه افشاء گری را زمینه شایعه سازی در جامعه می خواند و این اخبار بی اساس را، از طرف دشمنان که به منظور خاصی جعل شده به زیان مسلمانان می داند.[3] «لا یحب الله الجهر بالسوء من القول الا من ظلم و کان الله سمیعا علیما» «خداوند دوست ندارد کسی با سخنان خود، بدیهای دیگران را اظهار کند مگر آن که مورد ستم واقع شده باشد. خداوند شنوا و داناست». زیرا خداوند خود ستار العیوب است و دوست ندارد که افراد پرده دری کنند. بنابراین به خاطر استحکام پیوندهای اجتماعی وهم به خاطر رعایت جهات انسانی لازم است پرده دری نشود.[4] برای اطلاع بیشتر آیات در رابطه افشا گری در پایان مقاله به آدرس های آورده شده مراجعه شود.[5] رازداری نه تنها از صفات مومنان حقیقی است بلکه هر انسان با شخصیتی، باید راز دار باشد. این معنی در مورد دوستان و نزدیکان و همسران اهمیت بیشتری دارد، و در آیات اول سوره تحریم آمده است که چگونه خداوند بعضی از همسران پیامبر را به خاطر ترک راز داری شدیداً ملامت و سرزنش می کند.[6]

رازداری در روایات

در احادیث اسلامی درباره رازداری و ترک افشای سرٌ تعبیرات گوناگونی دیده می شود تا آنجا که اسرار دیگران به منزله امانتهای آنها شمرده شده و افشای آن به عنوان خیانت در امانت است. امیر مومنان در این مورد می فرماید. «جمع خیر الدنیا و الآخرة فی کتمان السرٌ ومصادقه الاخیار و جمیع الشر فی الاذاعه و مواخاه الاشرار». تمام خیر دنیا و آخرت در دو چیز جمع شده، در راز داری و دوستی با نیکان و تمام بدی ها در دو چیز جمع است افشای سر و دوستی با بدان.[7]

عوامل افشای سر

افشای سر به علت خیانت و دشمنی می باشد و برای ضربه زدن است.[8] «یا ایها الذین آمنوا لا تخونوا الله و الرسول و لاتخونوا اماناتکم و انتم تعلمون» «ای کسانی که ایمان آوردید به خدا و پیامبر خیانت نکنیدو در امانتهای خود خیانت روا مدارید، در حالی که می دانید این کار گناه بزرگی است». خیانت به خدا و پیامبر آن است که اسرار نظامی (اجتماعی و سیاسی) مسلمانان را در اختیار دیگران بگذارند و دشمنان را تقویت کنند.[9] و یا به علت نفع مالی و کینه توزی می باشد.[10]

آثار افشاء راز

خداوند آثاری برای افشاء راز درآیات آورده که به آدرس آنها اشاره می شود

1.نفاق: سوره توبه آیات 64، 107

2.خیانت: سوره انفال آیه 27

3.شایع پراکنی: سوره نساء آیه 83

4.دوری از رحمت خداوند: سوره نساء آیه 148

راههای درمان

1.توجه دادن به عواقب دردناک افشاء اسرار

2.خشکاندن ریشه های رذیله اخلاقی مثل جهل، حسد، کینه و مانند آن

3.افزایش ظرفیت انسان[11]

پی نوشت ها