بهروز کمالوندی در گفت‌وگو با ایسنا، درباره بازگشت اولین مرحله از تحریم‌های آمریکا علیه ایران در 15 مرداد و واکنش ایران به آن اظهار کرد: این مساله در حوزه تصمیم هیات نظارت بر برجام است. سازمان انرژی اتمی سناریوهای محتمل را از شدیدترین واکنش‌ها و اقدامات تا کمترین آنها ارایه کرده است.
معاون صالحی درباره تاثیر بازگشت تحریم‌های آمریکا بر قراردادهای سازمان انرژی اتمی با شرکت‌ها و کشورهای اروپایی و غیره در سه سال گذشته گفت: اینکه شرکت‌های بزرگ به خاطر وابستگی اقتصادی حاضر نشوند به راحتی با ایران کار کنند طبیعی است، اما شرکت‌های متوسط و کوچک که رابطه‌ای با آمریکا ندارند، می‌توانند این کار را انجام دهند و حتی شرکت‌های بزرگ ممکن است با ایجاد شرکت‌های کوچک مسیر این همکاری را ادامه دهند.
اگر ایران در برجام بماند، اثرگذاری تحریم‌ها مثل دوره قبل نخواهد بود
وی ادامه داد: در هر حال نمی‌توان تاثیر تحریم‌ها را نادیده گرفت اما اگر ایران در برجام بماند، اثرگذاری تحریم‌ها دیگر مثل اعمال تحریم‌ها در دوره قبل نیست؛ هم به لحاظ اقتصادی و هم به لحاظ سیاسی، چون بسیاری از کشورهای کوچک و متوسط قبلا به خاطر تحریم‌های اروپا و شورای امنیت نمی‌توانستند با ایران کار کنند اما الان این آزادی عمل را دارند که با وجود سنگ‌اندازی آمریکا همکاری کنند.
کمالوندی گفت: همان‌طور که بزرگان کشورمان هم گفتند باید مدتی در این حوزه بجنگیم تا آمریکایی‌ها بفهمند که سلاح تحریم خیلی برنده نیست.
ماندن در برجام بهتر از نماندن است / برجام شش قطعنامه شورای امنیت علیه ایران را خاک کرد
وی درباره ماندن یا نماندن ایران در برجام اظهار کرد: نظر شخصی من است که ماندن در برجام بهتر از نماندن است اما ممکن است نظر نظام و مسئولان عالی چیز دیگری باشد که بسته به شرایط اعلام می‌شود. همان‌طور که هنری کسینجر می‌گوید خروج آمریکا از برجام و سیاست ایران در این رابطه، شکاف در آمریکا ایجاد کرده است و از طرفی میان آمریکا و اروپا ایجاد اختلاف کرده است و شش قطعنامه شورای امنیت را نیز زیر خاک کرد. اگر بدون توجیه کافی از برجام خارج شویم، همه این‌ها را از دست خواهیم داد.
اروپا به خاطر ایران با آمریکا درگیر نمی‌شود
سخنگوی سازمان انرژی اتمی در ادامه در پاسخ به این پرسش که ظرفیت اروپا برای جبران خسارات ناشی از بازگشت تحریم‌های آمریکا آنقدر نیست که اقتصاد ایران را حمایت کند؟ گفت: طبیعی است که اروپا چنین ظرفیتی ندارد. متاسفانه این یک واقعیت است اقتصاد دنیا منهای آمریکا با توجه به نقش آن در نظام پولی، بانکی، صنعت و تکنولوژی جهان قابل تصور نیست. در عین حال اروپا نه فقط به خاطر مسایل اقتصادی بلکه به خاطر هویت و امنیت خود مجبور است کمی در این رابطه محکم باشد، اما اینکه فکر کنیم اروپا به خاطر ما با آمریکا درگیر می‌شود خیر. ممکن است سیاست متفاوتی در مقابل آمریکا پیش گیرند اما با آن درگیر نمی‌شوند. ظرفیت اروپا محدود است اما فعلا این‌طور نشان داده‌اند که می‌خواهند با ما کار کنند.
اگر قطعنامه‌های شورای امنیت هم بازگردند "بازطراحی راکتور اراک" و "تولید رادیوایزوتوپ‌های پایدار" سر جای خود هستند
معاون صالحی در ادامه درباره آخرین تحولات مرتبط با بازطراحی راکتور اراک گفت: ما مرحله به مرحله در این رابطه پیش رفته و اسناد را امضا کرده و سپس وارد مرحله بعدی می‌شویم. بر اساس قرارداد میان دو کشور اقدام می‌کنیم و از زمان عقب نیستیم. طراحی مقدماتی انجام و تایید شده و منتظر تایید طراحی تفصیلی از سوی طرف چینی هستیم. روند کار در تایید مراحل کار این‌گونه است که ما طراحی را انجام می‌دهیم و آنها تایید می‌کنند، چنین روندی در قراردادهای معمول دنیا مرسوم نیست و این چیزی است که خودمان آن را ایجاد کردیم تا مالکیت معنوی پروژه برای ایران باشد.
کمالوندی در پاسخ به این پرسش که بعد از خروج آمریکا از برجام و با توجه به نظارت این کشور بر روند کار این پروژه، اختلالی در این خصوص به وجود نمی‌آید گفت: بر اساس قطعنامه 2231 حتی اگر قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل درباره ایران به هر شکل بازگردد، قراردادهایی که در برجام است یعنی دو پروژه "بازطراحی راکتور تحقیقاتی اراک" و "تولید رادیوایزوتوپ‌های پایدار" سر جای خود هستند و محدودیتی شامل آنها نمی‌شود.
وی تاکید کرد که سازمان انرژی اتمی از روند کار در بازطراحی اراک راضی است و مشکل خاصی در این مساله وجود ندارد.
ورود ایران به حوزه کوانتوم کار بزرگی بود
وی در ادامه این گفت‌وگو درباره بازتاب منطقه‌ای و جهانی آزمایش کوانتومی که چندی پیش در مرکز ملی لیزر ایران انجام شد گفت: در آخرین برنامه سازمان انرژی اتمی آزمایشی در حوزه کوانتوم بود که کار بزرگی بود. کوانتوم در حوزه کامپیوتر و ارتباطات در آینده نزدیک انقلابی را در جهان به پا خواهد کرد که نیاز است تا کشور ما نیز در این حوزه ورود کند و به تازگی آزمایش موفقی را در این حوزه انجام دادیم.
کمالوندی تصریح کرد: البته این اولین آزمایش ما در این حوزه نبود. باید بارها تجربه و آزمایش کنیم تا مطمئن شویم کار درست انجام می‌شود و در تکرار هم موفق است. آقای صالحی نظرشان این بود که حتما این آزمایش بارها تکرار و در صورت موفقیت‌آمیز بودن اعلام عمومی شود و خوشبختانه محققان ایرانی توانستند سال گذشته به نتایج قابل قبولی دست پیدا کنند و در نهایت چندی پیش از آخرین آزمایش موفق انجام شده رونمایی شد.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی با اشاره به اهمیت ورود ایران به عرصه کوانتوم، موفقیت ایران در این حوزه را تحول بزرگی دانست و گفت: فعالیت در حوزه کوانتوم و موفقیت در آن چیزی نیست که ما کشف کرده باشیم، اما امروز می‌توانیم اعلام کنیم که ایران هم به آن دست پیدا کرده است، بدون اینکه کسی آن را به ما داده باشد. همان‌طور که ایران در جداسازی ایزوتوپ‌ها از طریق سانتریفیوژ موفق بود و بعد از آن در رادیوایزوتوپ‌های پایدار، اکنون پا به عرصه کوانتوم گذاشته است که سر و کار با نور و ذره دارد و تکنولوژی پیچیده‌ای است. کوانتوم میتواند زمینه تولید یک سوپرکامپیوتر را در لپ‌تاپ‌های فعلی ایجاد کند یا در حوزه ارتباطات طوری عمل می‌کند که فاصله دیگر معنایی نخواهد داشت.
وی در پاسخ به این پرسش که برنامه حکومت و دولت‌های مختلف در بیش از یک دهه گذشته حمایت از برنامه‌های سازمان انرژی اتمی بوده است و به نظر این سازمان امروز در بهترین وضعیت برای پیشبرد برنامه‌هایش است؟ گفت: اگر سازمان امروز در پیشبرد برنامه‌هایش قدرتمند است برای این است که از ابتدای تاسیس این سازمان افرادی در آن فعالیت و خدمت کردند که صرفا نگاه دولتی و سازمانی در اداره امور نداشتند، چرا که جنس فعالیت‌های ما در سازمان به انگیزه، شوق و ابتکار عمل نیاز دارد.
کمالوندی با اشاره به برجام و محدودیت‌های آن بر سر راه اجرای برنامه‌های سازمان انرژی اتمی تصریح کرد: در چارچوب برجام هر چند برخی محدودیت‌ها ایجاد شده اما الان ما با آرامش بیش‌تری حرکت می‌کنیم، به ویژه در حوزه تحقیق و توسعه این آرامش و دور بودن از هرگونه سیاسی کاری مفید و لازم است. در عین حال ما کارمان را حساب شده پیش می‌بریم و هر بخش به طور جزیی و با دقت در حال انجام کار است.
فعلا آمادگی لازم برای بررسی کنوانسیون‌های هسته‌ای به دلیل ملاحظات سیاسی وجود ندارد
وی در ادامه درباره بررسی چند کنوانسیون مرتبط با فعالیت‌های هسته‌ای از سوی ایران و روند تایید و تصویب آن درباره کنوانسیون ایمنی هسته‌ای گفت: کنوانسیون ایمنی یا مسئولیت مدنی را هنوز به مجلس و دولت نداده‌ایم. اما کنوانسیون مشترک سوخت مصرف شده و مواد پسمان رادیواکتیو به دولت و از آن طریق به مجلس ارسال شد. کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس بعد از بررسی‌های لازم آن‌را تصویب کرد، اما چون فوریت ندارد، منتظر طرح در صحن مجلس است.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی با اشاره به نگاه بدبینانه‌ای که در کشور به کنوانسیون‌ها وجود دارد اظهار کرد: ما در بررسی این موارد طوری عمل می‌کنیم که کمترین مسوولیت را برای کشور داشته باشد. این معاهدات شاکله‌ای از مزایا و تکالیف هستند که باید در زمان و شرایط مناسب مورد بررسی قرار گیرند. در این کنوانسیون‌ها ضوابط سخت‌گیرانه وجود دارد و برای کشوری مثل ایران این ضوابط باید در فرایند کار ممکن شود. برخی کشورها سال‌های زیادی به طول انجامید که به آن بپوندند. در عین حال در فضای فعلی کشور، مجلس آمادگی لازم برای بررسی این کنوانسیون با پیچیدگی‌هایی که در آن است را به دلیل ملاحظات سیاسی ندارد. در برنامه بلند مدت ما پیوستن به این کنوانسیون‌ها با شرایط و تحفظات مورد نظر خود قرار دارد.
وی درباره کنوانسیون خسارات مدنی نیز گفت: اگر اتفاقی بیفتد و عوارض رادیواکتیو به بیرون از نیروگاه‌ها و تاسیسات هسته‌ای سرایت کرده و فرد یا افرادی از این ناحیه خسارت ببینند در وهله اول و بر اساس قوانین داخلی تاسیسات هسته‌ای، بهره‌بردار مسوول است اما بر اساس کنوانسیون خسارات مدنی کشور مورد نظر باید مسوول و پاسخ‌گو باشد. بیمه بر اساس سقفی بر مبنای SDR مربوط به این‌گونه خسارات است که تا سقف 400 میلیون بیمه‌های اتکایی در یک کشور آن را تامین می‌کند و به این شکل مسوولیت میتواند از دوش بهره‌بردار برداشته شده و به دوش کشور گذاشته شود، به عبارتی باید مسوول کار در صورت بروز حادثه مشخص باشد.
کمالوندی گفت: ما برای بررسی و ارایه کنوانسیون‌ها بر اساس برنامه خود پیش می‌رویم و برای هر کدام از این کنوانسیون‌ها صدها ساعت جلسه و همایش برگزار کردیم. سازمان انرژی اتمی اکنون در حال بررسی کنوانسیون خسارات مدنی است. باید آیین دادرسی خاص آن تدوین شود و بر همین اساس با یک دانشگاه قرارداد بستیم که ده الی پانزده کشور را که نیروگاه هسته‌ای دارند و عضو این کنوانسیون هستند را بررسی کنند و پیش‌نویسی را آماده و ارایه کنند.
وی تصریح کرد که با توجه به محدود بودن تعاملات بین‌المللی ما قبل از برجام، پرونده این موضوعات به کلی بسته شده بود، ولی الان چند سالی است که دوباره این موضوعات را در دستور کار و پیگیری قرار داده‌ایم.
بررسی کنوانسیون‌های خسارات مدنی و ایمنی هسته‌ای فوریت ندارند
این مقام سازمان انرژی اتمی در ادامه خاطرنشان کرد: فعلا سه کنوانسیون مهم داریم که دوتای آنها فوریت ندارند؛ کنوانسیون خسارات مدنی (مربوط به حوادث هسته‌ای) و دیگری کنوانسیون ایمنی هسته‌ای ولی کنوانسیون مشترک سوخت مصرف شده و حمل و نقل مواد پسمان مواد رادیواکتیو بررسی و در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تصویب شده و آماده ارایه به صحن است.
صالحی به وین می‌رود
کمالوندی هم‌چنین از شرکت و سخنرانی رییس سازمان انرژی اتمی در کنفرانس عمومی سالانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین در ماه آینده (اواخر شهریور) خبر داد و گفت: آقای صالحی هم‌چنین یک ماه پس از آن در نشستی دیگر که کنفرانس وزیران علوم و فن‌آوری در حوزه انرژی اتمی است و در وین برگزار می‌شود شرکت خواهد کرد.
