رجب صفروف کیست و آیا گفته‌های او صحت دارد؟

مردم سالاری آنلاین نوشت: ویدوئی از مصاحبه رجب صفروف، یک کارشناس روس، با بی‌بی‌سی فارسی این روزها دست به دست می‌گردد. صفروف در این ویدئو می‌گوید سهم ایران از دریای خزر 50 درصد بوده که در سال 1996 (در زمان ریاست‌جمهوری هاشمی رفسنجانی) ایران پذیرفته سهم‌اش 20 درصد باشد و این پیشنهاد  ایران، موجب تعجب فراوان روسیه، قزاقستان، ترکمنستان و آذربایجان شده است. وی ادعا می‌کند که این پیشنهاد ایران، «هدیه الهی» به روسیه و سه کشور تازه‌استقلال یافته بود. رجب صفروف کیست و آیا گفته‌های او صحت دارد؟

 

همزمان با امضای کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر توسط روسای جمهور 5 کشور ساحلی این دریا در قزاقستان، مصاحبه جنجالی رجب صفروف با بی‌بی‌سی فارسی به شدت در فضای عمومی خبرساز شده است. رجب صفروف که توسط بی‌بی‌سی به‌عنوان عضو هیأت کارشناسی روسیه در مذاکرات قزاقستان معرفی شده است، در این مصاحبه می‌گوید طبق معاهدات سال 1921 و 1940 سهم ایران و اتحاد جماهیر شوروی از دریای خزر هر کدام 50 درصد بوده اما پس از فروپاشی شوروی، ایران در «اولین دور مذاکرات کارشناسی در سال 1996» پیشنهاد داده که دریای خزر به طور مساوی بین 5 کشور ساحلی آن یعنی سه جمهوری تازه‌استقلال یافته قزاقستان، ترکمنستان و آذربایجان و ایران و روسیه تقسیم شود.

 

وی می‌گوید چون فروپاشی در 50 درصد متعلق به شوروی روی داده بود و هیچ ربطی به ایران نداشت، هیچ‌کس انتظار این پیشنهاد را ایران نداشت و این پیشنهاد «هدیه‌ای الهی» به سایر کشورهای ساحلی دریای خزر بود.
 
رجب صفروف کیست؟
رجب صفروف اصالتاً یک کارشناس تاجیک است که در 1959 در دوشنبه پایتخت تاجیکستان به دنیا آمده و از این رو به زبان فارسی کاملاً تسلط دارد. نگاهی جزئی به پیشینه و رزومه صفروف نشان می‌دهد که وی در سال 1996 هیچ سمتی در وزارت امور خارجه روسیه و هیئت کارشناسی این کشور در مذاکرات پیرامون رژیم حقوقی دریای خزر نداشته است و خود صفروف نیز در رزومه‌اش ادعای حضور در این هیأت کارشناسی را مطرح نکرده است.

 

صفروف در سال 1983 از دانشگاه دولتی مسکو فارغ‌التحصیل شده است. وی در رشته‌های علوم سیاسی و همین‌طور تاریخ علم تحصیل کرده است. وی در سال 1991 از تز دکتری خود دفاع کرده و در سال 1994 اولین سمت «مهم» خود را به دست آورده است. وی در این سال به‌عنوان رئیس انستیتوی سیاست و تجارت مرکزی انتخاب شد و تا سال 96 ریاست این انستیتو را بر عهده داشت. صفروف از سال 1996 تا 1999 عضو شورای سیاسی وابسته به ریاست‌جمهوری روسیه بوده است. همچنین از سال 1994 تاکنون نیز کارشناس دومای کشوری فدراسیون روسیه بوده است.

 

صفروف ایران را به‌خوبی می‌شناسد و از سال 1997 تاکنون مدیرکل مرکز مطالعات ایران معاصر در روسیه بوده است. رجب صفروف تنها در سال 1997 و به مدت دو سال در یک آکادمی وابسته به وزارت امور خارجه روسیه مشغول به کار بوده و بنابراین، در سال 1996 هیچ سمتی در وازرت امور خارجه روسیه نداشته و صحبت‌های وی در مورد مذاکرات کارشناسیِ رژیم حقوقی دریای خزر نمی‌تواند صحت داشته باشد. وی از سال 1997 تا 1999 در آکادمی دیپلماتیک وابسته به وزارت امور خارجه روسیه، پژوهشگر بوده است. باید تأکید که وی در هیأت کارشناسی روسیه در مذاکرات مربوط به رژیم حقوقی دریای خزر در دهه 90 میلادی حضور نداشته و حتی رزومه وی نیز این موضوع را تأیید می‌کند.

 

صفروف ایران را به خوبی می‌شناسد و حتی در وب‌سایت شخصی‌اش شماره موبایل وی که با پیش‌شماره 0912 و متعلق به تهران است، موجود است. وی از سال 2001 تاکنون مدیرکل یک سایت خبری روسی به آدرس https://www.iran.ru است که به سه زبان فارسی، روسی و انگلیسی در دسترس است. وی سردبیر مجله‌های روسی «ایران معاصر» و «تجارت با ایران» نیز است. صفروف از سال 2006 تا 2008 رئیس کل شورای بازرگانی روسیه-ایران وابسته به اتاق بازرگانی و صنعتی فدراسیون روسیه بوده است. در حال حاضر نیز وی رئیس کمیسیون ایران در اتاق بازرگانی و صنعتی مسکو است.
 
اظهارات کذب رجب صفروف
همان‌گونه که دیدیم صفروف در سال 1996 هیچ سمتی در وزارت امور خارجه روسیه و در مذاکرات کارشناسی پیرامون رژیم حقوقی دریای خزر نداشته است و اظهارات وی در این مورد کذب است. رضا نصری حقوق‌دان در توئیتی از جنبه‌ای دیگر کذب بودن ادعای صفروف را اثبات می‌کند. وی می‌گوید: صفروف می‌گوید سال 1996در اولین جلسه ایران صحبت از 20 درصد کرد! [این] صحیح نیست. چون

1) 1996 اولین جلسه نبود؛

2) سال 1995 ایران و روسیه در یک بیانیه مشترک اعلام کردند فقط معاهدات 1921 و1940 معتبر هستند؛

3) سال 1997 ایران مجدداً طی نامه‌ای به سازمان ملل بر همین موضع مشترک تاکید کرد!

 

مسأله دیگر این است که در هیچ قراردادی ایران سهم 50 درصدی از دریای خزر نداشته و اصولاً در معاهدات 1921 و 1940 سهم ایران و شوروی از دریای خزر تعیین نشده بود. در معاهده 1921 صرفاً حق کشتیرانی در دریای خزر که به واسطه عهدنامه ترکمانچای از ایران سلب شده بود به ایران داده می‌شود و در معاهده 1940 هم هیچ اشاره‌ای به سهم ایران و شوروی از منابع دریای خزر نشده است.