رمضان؛ بهترین فرصت برای طهارت روح

ماه مبارک رمضان، ماه سیر و سلوک است. این ماه چنان مرکبی تیزرو انسان را به مقصد نزدیک می‌کند. وسایل سیروسفر نیز در روایتی از امام رضا(ع) که ذکرش گذشت، بیان شده است. «الْحَسَناتُ فی شَهْرِ رَمَضانَ مَقْبُولَةٌ وَ السَّیِّئاتُ فیهِ مَغْفُورَةٌ»[1] تمام خوبی‌ها در ماه مبارک رمضان مورد قبول پروردگار است و رفتارهای ناپسند گذشته با توبه بخشیده می‌شود.

این‌که بر تمام اعمال نیک در این ماه مُهر قبولی زده خواهد شد، به جهت احترام ویژه روزه‌دار نزد پروردگار است. قبولی عمل امر باارزشی است؛ چنان طلای نابی است در دل کوه‌های بی‌شمار و چنان گوهر گرانبهایی است در عمق اقیانوس بی‌کران. در میان انبوه اعمال و رفتارهای انسان ممکن است تعداد محدودی از آن‌ها مورد قبول پروردگار قرار گیرد، همان یک و یا چند عمل مقبول، انسان را ثروتمند و سعادتمند می‌کند.

البته این‌که عمل مقبول، محدود و اندک است به جهت بُخل و سخت‌گیری خداوند متعال نیست؛ بلکه کوتاهی و ضعف بندگان مانع قبولی اعمال می‌شود. فراهم کردن شرایط قبولی، بر عهدهٔ بنده است. نعمت ها و الطاف پرودگار قابل شمارش نیست، کوتاهی از جانب بنده است که شکر این همه نعمت را بجا نمی‌آورد. امام حسین× در صحرای عرفات، به پروردگار عرض می‌کند:

«[پروردگارا] اگر طول مدت عصر‌ها و قرن‌ها تلاش کنم و به این اندازه هم عمر کنم که بخواهم شکر یکی از نعمت‌های تو را بجا آورم، از عهده شکرش بر نمی‌آیم مگر به عنایت و توجّهی از ناحیه تو، که خود شکر دیگری را بر من واجب می‌کند.»[2]

بندگان خدا نه تنها قادر به شکر نعمت‌ها نیستند؛ بلکه گاهی از اصل وجود نعمت نیز غافل می شوند. بیشتر از آن‌که داشته‌های خود را ببینند به نداشته‌های خود توجّه می کنند. ابو‌هاشم ‌جعفرى یکی از محدثان و اصحاب و ملازمان ائمه(ع) نقل می کند که:

تنگدستى سختى بر من عارض شد، از این رو به سوى امام هادی(ع) رفتم، و اذن ورود به محضر آن امام را طلب کردم، و آن حضرت مرا اذن داد، پس چون نشستم فرمود: اى ابا‌هاشم! می‌خواهى کدام نعمت از نعمت‌هایى را که خدا به تو بخشیده است شکر گویى؟ در این حال من سر به زیر افکندم و خاموش ماندم، زیرا نمی‌دانستم که در جواب آن امام چه بگویم، پس او خود سخن آغاز کرد، و فرمود: خداوند عزّوجلّ ایمان را نصیب تو ساخت، از این رو بدنت را بر دوزخ حرام ساخت و سلامت را روزیت کرد، از این رو تو را در طاعت خود یارى فرمود و قناعت را بهره تو فرمود، از این رو تو را از بى آبرویى مصون داشت، اى ابا‌هاشم! من از این رو این گونه با تو آغاز سخن کردم که گمان بردم که می‌خواهى از کسى که این چنین با تو رفتار کرده است، نزد من شکایت کنى. اکنون امر کرده ام که صد دینار در اختیار تو قرار دهند، پس آن را بستان.[3]

رمضان ماه سیر و سلوک و ماه قبولی حسنات است، حتی خداوند متعال به ملائکه سفارش می‌کند که برای نفس‌های روزه‌دار ثواب تسبیح و برای خواب او ثواب عبادت بنویسند.[4] خداوند متعال در این ماه از بندگان خوب خود دلجویی می‌کند و بالاترین دلجویی پروردگار نیز قبول کردن اعمال است.

پی نوشت

-----------------------------------------------------------------
[1] . بحارالانوار: 93/341؛ فضائل الأشهر الثلاثه: 93.
[2] . کلیات مفاتیح الجنان، دعای عرفه امام حسین: « أَنْ لَوْ حَاوَلْتُ وَ اجْتَهَدْتُ مَدَى الْأَعْصَارِ وَ الْأَحْقَابِ لَوْ عُمِّرْتُهَا أَنْ أُؤَدِّی شُکْرَ وَاحِدَةٍ مِنْ أَنْعُمِکَ مَا اسْتَطَعْتُ ذَلِکَ إِلَّا بِمَنِّکَ الْمُوجِبِ عَلَیَّ شُکْراً آنِفاً جَدِیدا»
[3] . من لایحضره الفقیه، ترجمه غفاری: 6/350؛  الامالی «صدوق»: 412، حدیث 11.
[4] . وسائل الشیعه: 10/313، باب 18، حدیث 13494؛ «أنْفَاسُکُمْ فِیهِ تَسْبِیحٌ وَ نَوْمُکُمْ فِیْهِ عِبادَةٌ».

مطالب فوق برگرفته شده از کتاب:
حسنات و سیئات
نوشته استاد حسین انصاریان