خداوند متعال در بین ماه‌های سال برای ماه مبارک رمضان، خصوصیت و اهمیت ویژه‌ای قائل است. البته روزها و شب‌ها از نظر فیزیکی هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارند؛ روز عبارت است از روبرو شدن نیم کرهٔ زمین با خورشید و شب نیز عبارت است از غیبت نیم کرهٔ زمین از خورشید. گردش زمین به دور خود، باعث پیدایش شب و روز و گردش قمر به دور زمین، سبب پیدایش ماه‌های قمری می‌شود. اما از جهت معنا و برخی از خصوصیات معنوی، روزها و شب‌ها با هم متفاوت هستند.
این‌که خداوند متعال به برخی ایام و به طور خاص به ماه مبارک رمضان عنایت و لطف خاصی دارد، مطابق با آیات قرآن و روایات امری قطعی است. { لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ }[1]دلالت بر همین تفاوت دارد و یا روایت امام رضا که فرمود: «وَ السَّیِّئاتُ فیهِ مَغْفُورَةٌ؛ گناهان در ماه رمضان بخشیده خواهد شد.»[2]
اگر مسلمانی با شروع ماه مبارک رمضان، تصمیم بگیرد آداب و شرایط این ماه را رعایت کند و از گناهان گذشته خود پشیمان باشد، خداوند کریم همه گناهان او را می‌بخشد. حتی اگر حق‌الناس به گردن او باشد، پروردگار در پرداخت و ادای حقوق دیگران به او کمک خواهد کرد و توفیق این عمل را به او خواهد داد.
امام سجاد(ع) در دعای روز دوشنبه از خداوند می‌خواهد:
«و اداى حقوق بندگانت را که بر عهده دارم از تو درخواست مى کنم، پس هر بنده اى از بندگانت و هر کنیزى از کنیزانت که او را نزد من حقىّ پایمال شده باشد که در آن به جان یا آبرو یا مال، یا خانواده اش یا فرزندش ستم روا داشته ام یا غیبتى از او کرده ام یا بر اثر میل خود یا خواهش دل یا تکبّر یا غضب یا خودنمایى یا تعصّب بر او بارى نهاده ام، این بنده یا کنیزت غایب باشد یا حاضر، زنده باشد یا مرده، و دستم کوتاه شده و وسعم نمى رسد از پرداخت آن حق یا طلب حلالیت از او، از تو مى خواهم اى کسى که رفع نیازها در اختیار اوست، و آن حاجات در مقابل مشیّت او اجابت پذیر و به جانب اراده اش شتابانند که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى و آن بنده را که بر او ستمى کردم، هرگونه که خواهى از من راضى گردانى و از جانب خود مرا رحمت عطا نمایى.»[3]
از خداوند می‌خواهد اگر حقی از بندگانش را ضایع کرده است، خواه حقِ مالی باشد یا حق جانی و یا آبرویی و اگر نسبت به بنده‌ای حسادت داشت و یا غیبت او را کرده است، شرایط جبران و اصلاح را برای او فراهم کند. این طور نیست که خداوند حق‌الله را می‌بخشد، ولی در حق‌الناس دخالتی ندارد؛ بلکه می‌تواند زمینه و شرایط ادای حقوق را برای بنده خود فراهم کند. لذا یکی از دعاهای بندگان الهی، باید این باشد که؛ خدایا! بندگانت را از من راضی کن و توفیق ادای حقوق آن‌ها را به من عنایت کن. حداقل یاری خداوند می‌تواند این‌گونه باشد که به قلب بنده خود الهام کند و به ذهن او خطور دهد، که فلان شخص را ببخشد و از او راضی باشد.
پی نوشت
---------------------------------------------------------------
[1] . قدر(97): 3.
[2] . بحارالانوار: 93/341؛ فضائل الأشهر الثلاثه:93.
[3] . البلد الأمین و الدرع الحصین: 116؛ مفاتیح الجنان؛ أَسْأَلُکَ فِی حَمْلِ مَظَالِمِ الْعِبَادِ عَنَّا فَأَیُّمَا عَبْدٍ مِنْ عَبِیدِکَ أَوْ أَمَةٍ مِنْ إِمَائِکَ کَانَتْ لَهُ قِبَلِی مَظْلِمَةٌ ظَلَمْتُهَا إِیَّاهُ فِی نَفْسِهِ أَوْ فِی عِرْضِهِ أَوْ فِی مَالِهِ أَوْ فِی أَهْلِهِ وَ وَلَدِهِ أَوْ غِیبَةٍ اغْتَبْتُهُ بِهَا أَوْ تَحَامُلٍ عَلَیْهِ بِمَیْلٍ أَوْ هَوًى أَوْ أَنَفَةٍ أَوْ حَمِیَّةٍ أَوْ رِیَاءٍ أَوْ عَصَبِیَّةٍ غَائِباً کَانَ أَوْ شَاهِداً حَیّاً کَانَ أَوْ مَیِّتاً فَقَصُرَتْ یَدِی وَ ضَاقَ وُسْعِی عَنْ رَدِّهَا إِلَیْهِ وَ التَّحَلُّلِ مِنْهُ فَأَسْأَلُکَ یَا مَنْ یَمْلِکُ الْحَاجَاتِ وَ هِیَ مُسْتَجِیبَةٌ بِمَشِیَّتِهِ وَ مُسْرِعَةٌ إِلَى إِرَادَتِهِ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تُرْضِیَهُ عَنِّی بِمَ شِئْتَ وَ تَهَبَ لِی مِنْ عِنْدِکَ رَحْمَة.
مطالب فوق برگرفته شده از کتاب:
حسنات و سیئات
نوشته استاد حسین انصاریان
