این هفته به عوارض دیگر این داروهای هورمونی می‌پردازیم. باید بدانید در مردان، رشد پروستات رابطه مستقیم با هورمون تستوسترون دارد. در مردانی که از این هورمون‌ها استفاده می‌کنند، رشد پروستات تسریع و مشکلات اداری ایجاد خواهد شد. متأسفانه سرطان پروستات در مردان شایع است و بسیاری از آنها به‌صورت مخفی هستند یعنی فرد اطلاع از وجود سرطان پروستات در خود ندارد.
هورمون‌های آنابولیک ازجمله تستوسترون، علاوه بر این که می‌توانند احتمال بروز سرطان پروستات را افزایش دهند، در صورت وجود سرطان پروستات، رشد آن را تسریع می‌کنند.
البته برخی عوارض هم هستند که در خانم‌ها بیشتر دیده می‌شوند. به‌عنوان مثال، مصرف این هورمون‌ها بشدت سبب افزایش موهای زاید بدن می‌شود و در صورت تداوم مصرف بزرگی کلیتوریس، کلفت شدن صدا، کوچک شدن سینه‌ها و به‌هم خوردن عادت ماهانه را به همراه دارد که که غیر‌قابل برگشت هستند. همچنین هورمون‌های آنابولیک در خانم‌ها سبب مهار شدید غده هیپوفیز و این موضوع، منجر به ساخته نشدن فولیکول، اختلال در تخمک‌گذاری و ناباروی زن می‌شود.
در صورت استفاده از داروهای آنابولیک توسط خانم حامله، اگر جنین دختر باشد، به صورت پسر و اگر پسر باشد، به صورت دختر تکامل پیدا می‌کند؛ مبحثی که بشدت نگران‌کننده است. در این میان، عوارض زیاد دیگر در جوانانی دیده می‌شود که در سنین بلوغ از این داروها استفاده می‌کنند.
مثلا هورمون‌های استروئیدی سبب زودتر ظاهر شدن صفات جنسی ثانویه و بسته شدن زودرس اپیفیز استخوان‌ها شده، در نتیجه فرد کوتاه قد می‌شود (قد دخترانی که در سنین پایین عادت ماهانه می‌شوند، کوتاه می‌ماند.)
صرف طولانی‌مدت داروهای به اصطلاح انرژی‌زا یکی از مهم‌ترین دلایل بروز علائم روانی به صورت تهاجم، خشونت، افسردگی، خودکشی و حتی وابستگی دارویی است و اگر فردی بیش ازیک نوع از این هورمون ها را همزمان مصرف کند، عوارض بیشتر و شدیدتر است. در پایان لازم است چند نکته را خاطرنشان کنم.
مورد مصرف پزشکی داروهای آنابولیک بسیار کم است، ولی متأسفانه در جامعه ما سوء‌مصرف این داروها نسبتا زیاد است. مصرف این داروها در افرادی که از نظر پزشکی نیاز به آن ندارند، بویژه در مردان مثل سم عمل می‌کند. نکته بسیار مهم این است که در رسانه‌ها بویژه شبکه‌های ماهواره‌ای و اینترنت، داروهای مقوی و نیروزا که ادعا می‌شود گیاهی هستند، به صورت وسیع تبلیغ می‌شوند.
بسیاری از این داروهای به اصطلاح گیاهی، مقایر خطرناکی از انواع هورمون‌های آنابولیک دارند که فرد بدون آگاهی از وجود این ترکیبات، اقدام به مصرف آنها می‌کند و در دراز مدت، تنها چیزی که عایدش می‌شود، عوارض خطرناک این داروهاست. فراموش نکنید، افرادی که سابقه مصرف طولانی‌مدت یا مقادیر زیادی از این داروها را دارند، باید مورد بررسی قرار بگیرند تا در صورت لزوم، اقدامات لازم برای آنها انجام شود.
دکتر محمدرضا صفری‌نژاد
جراح و متخصص بیماری‌های کلیه و مجاری ادراری
