به گزارش خبرگزاری مهر، عرفه روز نیایش با خداست. در آیه 77 سوره فرقان آمده است «قُلْ مَا یَعْبَاُ بِکُمْ رَبِّی لَوْلَا دُعَاوُکُم» یعنی بگو پروردگارم به شما توجه نمی‌کرد اگر دعاهایتان نبود.
امیرالمومنین علی(ع) چهار شرط برای اجابت دعا را اینگونه بیان می‌فرمایند اول توجه کامل به خدا؛ دوم سرشت با اخلاص؛ سوم شناختن خدا؛ چهارم انصاف در سوال. یعنی بقیه را هم در نظر بگیریم. لذا همه چیز را نباید برای خودمان دعا کنیم.
روز عرفه، روزی است که خداوند توبه داوود و آدم (ع) را قبول فرمود. در عظمت و بزرگی روز عرفه و قبولی توبه در آن، همین روایت بس که امام صادق(ع) فرمود: کسی که در ماه رمضان بخشیده نشود، برای او بخششی، (در مواقع دیگر سال) نخواهد بود جز اینکه در عرفه حاضر باشد.
روایتی از رسول خدا(ص) آمده است که فرمودند در ذی الحجه شبی است که آن سیّد شبهاست و در این شب خدای تعالی توبه داوود را قبول کرد و آن شب عرفه است. هر که در این شب عملی از عبادات و... انجام دهد، مزد صد و هفتاد سال عبادت به او می دهند و دعایش را مستجاب کنند.
یکی از فرصت های مهم در روز عرفه، که بسیار مورد تاکید ائمه معصومین و بزرگان دین قرار گرفته است، فرصت دعا و مسئلت از خداوند است. بنا به فرموده امام سجاد(ع) این روز روزی است که در آن درهای رحمت الهی باز بوده و خداوند عطای خود را بر مردم گسترانیده و بر همگان تفضّل فرموده است، به همین خاطر توبه در آن مقبول و دعا به اجابت خواهد رسید.
در روایتی آمده است که امام سجاد(ع) در روز عرفه مردان و زنانی را دید که گدایی می کنند فرمود اینها بدترین خلق خدا هستند (زیرا رحمت خداوند در این روز را نادیده گرفتند همانا) مردم به خدا روی می آورند و آنها روی به مردم می آورند.
به خاطر اهمیت دادن به دعاست که در این روز دعاهای بسیاری از اهل بیت عصمت و طهارت وارد شده است که همگی نشان از جلب رضایت و مغفرت پروردگار و طلب توبه از درگاه ذات کبریایی او دارند.
روز عرفه هرچند بعنوان روز عید معروف نیست اما مانند عید است. چون خداوند در این روز ضیافت عام دارد و بندگان را به ستایش و ثناگویی خود فراخوانده و نوید بخشش و آمرزش عمومی و برآورده شدن حاجات را داده است. چنین روزی قطعا از ایام برگزیده الهی است.
دعا و تضرع به درگاه خداوند از مهمترین اعمال این روز است. دعای عرفه آنقدر اهمیت دارد که در وصفش آمده: «روزه داری در روز عرفه با تمام فضیلت کم‌نظیری که دارد، اگر موجب ضعف یا بی‌حالی در دعا گردد، کراهت دارد و بعضی آن را جایز نمی‌دانند.» اهمّیت دعا در این روز به قدری است که سید بن طاووس در اقبال، حدیثی از امام باقر(ع) نقل فرموده مبنی بر اینکه چنانچه روزه داری در این روز سبب ضعف از دعا شود باید این روز را افطار کرد.
در روایات ائمه معصومین دو عامل برای جلب رحمت پروردگار ذکر شده است و آن عمل و دعاست. اهل عمل از باب عدل خدا وارد شده و به اجر خود می‌رسند، اما اهل دعا از باب فضل وارد شده و مشمول رحمت حق می‌شوند. دعا، باب وسیعی است که به سبب رحمت و کرم نامتناهی پروردگار به روی بندگان باز شده است.
اگر انسان دریابد که وجودش تماما فقر است و همواره نیازمند خداست، هرآنچه دارد و ندارد را از خدا می‌داند و می‌خواهد. آنگاه به سوی او حرکت می‌کند و دعا و عرض نیاز را شعار خود قرار می‌دهد.
اما اگر معتقد نباشد که وجودش نیازمند خداست، متکبر است و تکبر او را از عبادت بازمی‌دارد. خداوند هم متکبران را وعده‌ی دوزخ داده است. «پروردگار شما گفت: بخوانید مرا تا اجابت کنم شما را، براستی کسانی که در عبادت من تکبر نمایند، بزودی با خواری و ذلت وارد جهنم خواهند شد.» [غافر/60]
در قرآن کریم، دعا بعنوان معیار ارزش انسان و ملاک توجه خداوند به او بیان شده است. «بگو اگر دعایتان نبود، پروردگارم هیچ اعتنایی به شما نداشت.» [فرقان/77] از دیدگاه قرآن، سرپیچی از دعا استکبار است و دعای همراه با تضرع و فروتنی، بیانگر مراتب بندگی به پیشگاه خداوند است.
یکی از شیوه‌های دسته‌بندی ادعیه، تقسیم آنها براساس محتوی و مفاهیمی است که در متون دعا وجود دارد. یکی درخواست حوائج دنیا و آخرت است مانند «ربّنا آتِنا فی الدّنیا حَسَنه و فی الآخره حَسَنه»، دوم اقرار به گناهان و طلب آمرزش مانند دعای کمیل یا دعای ابوحمزه ثمالی است و سوم شناساندن حضرت حق و معرفت نسبت به اوست. از جمله این ادعیه، دعای عرفه است که بیان شیوا و روشنی از دلدادگی بنده به خدا، تقرب به درگاه او، کسب معرفت و تکامل عبودیت است.
دانستن این نکته ضروری است که مناجات روز عرفه فقط مختص امام حسین نبوده و سایر معصومین نیز در این روز مناجات خاص داشته‌اند. از رسول اکرم، از سیدالشهداء (دعای معروف عرفه)، از امام زین العابدین، از امام جعفرصادق و از حضرت امام رضا علیهم السلام، ادعیه‌ای خاص روز عرفه نقل شده است.
