به گزارش به نقل از اعتماد ،اما توضیحات «بهرام قاسمی» سخنگوی وزارت خارجه ایران نشان داد که این کمک با بسته اتحادیه اروپا برای نجات برجام ارتباطی ندارد. به گفته قاسمی این کمک ١٨ میلیون یورویی بخش اول از بودجه 50 میلیون یورویی است که به منظور اجرای پروژه‌های توسعه‌ای از سوی کمیسیون اروپا اختصاص داده شده است.
از سوی دیگر بنا به اعلام اتحادیه اروپا ٨ میلیون یورو از این مبلغ به طرح‌هایی در زمینه چالش‌های زیست‌محیطی اختصاص می‌یابد. برای بررسی اهداف اختصاص این بودجه در حوزه محیط‌زیست از سوی کمیسیون اروپا، با «مجید شفیع‌پور» رییس گروه کشورهای آسیا و اقیانوسیه کنوانسیون تغییرات آب و هوا گفت‌وگو کرده‌ایم.
شفیع‌پور که از ابتدا در جریان مذاکرات ایران و اتحادیه اروپا قرار داشته، تصریح کرد که این بودجه در چارچوب همکاری‌های ایران و اتحادیه اروپا درزمینه مقابله با گرمایش زمین و تغییرات آب‌وهوایی اختصاص یافته که مذاکرات آن از دو سال قبل درجریان بوده است. شفیع‌پور که ریاست موسسه ملی تغییر اقلیم و محیط زیست دانشگاه تهران را هم برعهده دارد درباره جزییات این توافق هم توضیحاتی داده که از نظر می‌گذرد.
بعد از اعلام کمک ١٨ میلیون یورویی اتحادیه اروپا به ایران مشخص شد که هشت میلیون یورو از این کمک برای فعالیت‌های زیست‌محیطی اختصاص یافته است. فرآیند تصویب این کمک در اتحادیه اروپا چگونه بوده است؟
از دو سال قبل و بلافاصله بعد از اجرایی شدن برجام، همکاری‌های زیست‌محیطی و تغییر اقلیم ایران با اتحادیه اروپا از دو حوزه «کمیسیونر محیط زیست و شیلات» و «کمیسیونر انرژی و اقدام برای مقابله با تغییرات آب و هوایی» آغاز شد. در همین چارچوب دیدارهای دوجانبه‌ای صورت گرفت. یک نوبت در تهران و بعدا در بروکسل زمینه‌های همکاری در زمینه‌های محیط‌زیست، انرژی و گرمایش جهانی مورد بررسی‌های کامل کارشناسی قرار گرفت. این مذاکرات منتهی به این شد که ابتدا در یک سند چارچوب کلیات و علایق دو‌طرف ترسیم و نهایتا سال ٩٦ در بروکسل جمع‌بندی نهایی انجام شد. در این چارچوب ما در زمینه تعدیل انتشار گازهای گلخانه‌ای به توافق رسیدیم. در این سند مواردی چون کشاورزی، بهداشت و امنیت غذایی مورد توجه قرار گرفته بود. همچنین فراهم کردن زمینه‌های استفاده گسترده‌تر از انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران از جمله محورهای این سند بود.
این تلاش نهایتا منجر به این شد که اواخر خردادماه امسال در حاشیه اجلاسی که خاص تغییرات آب و هوایی برگزار شد سند دیگری که شامل جزییات اجرای توافق‌های قبلی بود هم امضا شود. در اجلاس خردادماه از طرف ایران، آقای دکتر کلانتری رییس سازمان حفاظت محیط زیست ایران حضور داشتند. وزیر محیط‌زیست چین، وزیر محیط زیست و انرژی کانادا و همچنین کمیسیونر انرژی و اقدام تغییرات آب و هوا از طرف اتحادیه اروپا هم در این نشست حضور داشتند. سند نهایی به تصویب اتحادیه اروپا هم رسیده و به این ترتیب زمینه آغاز فعالیت‌های اجرایی فراهم شد. هریک از طرفین نماینده‌های تام الاختیار خودشان را هم معرفی کرده‌اند تا برای تحقق این سند اقدام کنند.
پس در واقع میان این بودجه و بسته اتحادیه اروپا برای توافق برجام ارتباطی وجود ندارد؟
خیر، ارتباطی نیست. این مذاکرات و رفت و آمدهای کمیسونرهای اروپا که در تاریخ اتحادیه اروپا اعزام هفت کمیسیونر به صورت همزمان به یک کشور سابقه نداشت بعد از اجرایی شدن برجام آغاز شد. یقینا میان بسته اتحادیه اروپا برای حفظ برجام و مبلغ تخصیص‌یافته هیچ ارتباطی وجود ندارد.
مبنای تعیین بودجه هشت میلیون دلاری چیست و در چه حوزه‌ای هزینه خواهد شد؟
در گام اول مقرر شده بود بین دو تا هشت میلیون یورو تخصیص یابد. بعد از این متناسب با علایق طرفین و ارزیابی میزان موفقیت اقدامات فاز اول برای ادامه این همکاری تصمیم‌گیری می‌شود. این تلاش‌ها به‌طور‌مشخص در چارچوب تعهدات توافقنامه پاریس و ذیل کنوانسیون تغییر آب و هوا انجام خواهد شد. بر اساس توافقنامه پاریس کمک‌های مالی کشورها به یکدیگر پیش‌بینی شده است. ظرفیت‌سازی و انتقال تکنولوژی هم یکی دیگر از مواردی است که در این توافق‌ها وجود دارد.
بر همین مبنا اتحادیه اروپا به‌عنوان یکی از گروه‌های پیشرو در جهان در این زمینه، همکاری‌اش را با ایران آغاز کرده است. اتحادیه اروپا می‌تواند به کشورهای در حال توسعه و اقتصادهای در حال گذر کمک کند تا در زمینه کنترل و مهار گرمایش زمین پروژه‌هایی را اجرا کنند. برای این کمک‌ها هیچ سقفی تعیین نشده و بسته به طرح‌ها این همکاری‌ها ادامه خواهد یافت.
ایران به‌طور‌مشخص در فاز اول اجرای این توافق چه کارهایی را باید انجام دهد؟
ایران در چارچوب این سند همکاری باید طرح‌هایی را آماده کند که همین الان هم اسناد این طرح‌ها آماده شده است. دو‌طرف محتوا و ابعاد طرح را برآورد و بودجه و چگونگی اجرا را بررسی می‌کنند. این طرح‌ها تماما در حوزه حمایت از تولید انرژی‌های تجدیدپذیر مانند تولید برق بدون استفاده از سوخت‌های فسیلی و دیگر طرح‌هایی که همگی منجر به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌شوند؛ اجرا می‌شود. البته میان این اهداف و پروژه‌های اولویت‌دار در کشور ما هم عمدتا هماهنگی وجود دارد. مثلا مساله تولید انرژی‌های تجدیدپذیر در برنامه پنج ساله توسعه کشور هم به‌طور‌مشخص وجود دارد. زمینه‌سازی برای ایجاد نیروگاه‌های تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر به مقدار حداقل پنج هزار مگاوات در برنامه توسعه پیش‌بینی شده است که این طرح‌ها هم می‌تواند کشور ما را برای دستیابی به این هدف کمک کند. چگونگی استفاده بهینه از منابع آبی کشور و همینطور طرح‌هایی در حوزه بهبود کشاورزی، امنیت غذایی و بهداشت در همین چارچوب اجرا می‌شود.
این بودجه عمدتا صرف اجرای طرح‌های مطالعاتی می‌شود؟
خیر! مطالعات اولیه در این زمینه به صورت فاز منهای یک انجام شده است. آنچه از این به بعد اتفاق می‌افتد تعریف ابعاد اجرای این طرح‌هاست.
کدام دستگاه‌های دولتی این بودجه را دریافت می‌کنند و چه بخشی در کشور بر هزینه دقیق آن نظارت خواهد کرد؟
تصمیم‌های عالیه در این حوزه در کارگروه ملی تغییر اقلیم گرفته می‌شود که متشکل از ١٩ وزیر، معاون رییس‌جمهور و رییس سازمان است و ریاست آن برعهده معاون رییس‌جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست است. به محض اینکه ابعاد پروژه‌ای تعیین شود و به توافق طرفین برسد هریک از سازمان‌های دولتی مرتبط با آن پروژه، مسوولیت اجرای آن را برعهده می‌گیرد و کارگروه ملی تغییر اقلیم نقش نظارتی خواهد داشت. برای مثال چنانچه قرار باشد وزارت نیرو طرحی را در زمینه نیروگاه‌ها یا حوزه آب اجرا کند منابع مالی هم مستقیما در اختیار این وزارتخانه قرار می‌گیرد. به همین ترتیب سایر وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها هم بودجه‌های مربوط به طرح‌های‌شان را دریافت می‌کنند اما کماکان نقش نظارتی بر عهده کارگروه ملی تغییرات آب و هوایی خواهد بود.
با توجه به اینکه ٨ میلیون یورو در این حوزه بودجه کلانی به شمار نمی‌رود آیا ممکن است که بودجه‌های بیشتری هم مشخصا در همین حوزه از طرف اتحادیه اروپا به ایران اختصاص یابد؟
بر اساس مواد توافقنامه پاریس و ذیل کنوانسیون تغییرات آب و هوایی، کشورهای توسعه‌یافته که شامل اتحادیه اروپا هم می‌شود؛ پذیرفته‌اند از طریق همکاری‌های دو‌جانبه یا چند‌جانبه تا حدود یکصد میلیارد دلار همکاری‌های تامین مالی پروژه‌ها را برعهده بگیرند. این پروژه‌ها رویکردشان در زمینه مقابله با گرمایش جهانی و تغییرات آب و هوایی است و این منابع از سوی اتحادیه اروپا تداوم خواهد یافت. در واقع اجرای پروژه‌های کوچک مقیاس فعلی می‌تواند منجر به این شود که پروژه‌های بزرگ‌تر و منابع مالی بیشتری هم به ایران اختصاص یابد. درواقع فعالیت دقیق و موثر ما می‌تواند منجر به توافق مالی چند ده میلیارد دلاری بین اتحادیه اروپا و ایران در آینده شود.
از دو سال قبل و بلافاصله بعد از اجرایی شدن برجام، همکاری‌های زیست‌محیطی و تغییر اقلیم ایران با اتحادیه اروپا از دو حوزه «کمیسیونر محیط زیست و شیلات» و «کمیسیونر انرژی و اقدام برای مقابله با تغییرات آب و هوایی» آغاز شد.
این تلاش‌ها به‌طور‌مشخص در چارچوب تعهدات توافقنامه پاریس و ذیل کنوانسیون تغییر آب و هوا انجام خواهد شد. بر اساس توافقنامه پاریس کمک‌های مالی کشورها به یکدیگر پیش‌بینی شده است. ظرفیت‌سازی و انتقال تکنولوژی هم یکی دیگر از مواردی است که در این توافق‌ها وجود دارد.
اجرای پروژه‌های کوچک مقیاس فعلی می‌تواند منجر به این شود که پروژه‌های بزرگ‌تر و منابع مالی بیشتری هم به ایران اختصاص یابد. درواقع فعالیت دقیق و موثر ما می‌تواند منجر به توافق مالی چند ده میلیارد دلاری بین اتحادیه اروپا و ایران در آینده شود.
