زیارت جامعه کبیره و دانش معرفتی امام هادی علیه السلام

دهمین خورشید آسمان امامت، امام ابوالحسن هادی علیه السلام بر ما منت نهاده و انعام فرموده است که در گفتار شگرفت و ژرف خویش در زیارتی به نام زیارت جامعه سخن را در مرغزاری از معارف جان پرور الهی به جولان در آورده و از دریای دانش خود، بارانی از درّ و گهر بر تارک دوستان راستین سلسله عزیز امامت نثار نموده، و در خور عقل ما، و نه سزاوار حقیقت امام، گوشه هایی از زیبایی های بوستان خدا را حکایت فرموده است.

در این هنگام مولایم و مولای همه مردم، حضرت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را در حالی که پشت به قبر و صورت مبارکش به طرف در بود، نشسته دیدم، وقتی ایشان را دیدم با صدای بلند همچون مداحان شروع به خواندن این زیارت جامعه کردم، چون زیارت به پایان رسید، حضرت فرمود: چه زیارت خوبی است.

برخی از علمای بزرگ این زیارت را بهترین زیارت های جامعه دانسته اند و بزرگ مردانی چون شیخ صدوق در «من لا یحضره الفقیه »[1] و در «عیون اخبار الرضا»[2]و شیخ طوسی در «تهذیب الاحکام »[3] و علامه مجلسی رحمة الله در «بحارالانوار»[4] زیارت های جامعه را نقل کرده اند.

شیوایی کلام و والایی مضمون و دانش و معرفتی که در آن موج می زند خود گویای اصالت این زیارت و معرف دانش ارجمند و الهی گوینده آن است. امید آنکه رهروان راه ائمه علیهم السلام از این گوهر فروزان شیعه غفلت ننمایند و در زیارت امامان بزرگوار چه در حرم آن عزیزان و چه از راه دور با این کلمات پرنور زیارت کنند.

گفتار اول مجلسی

امام هادی علیه السلام فاضل پرهیزکار، علامه مجلسی رحمه الله در هنگام شرح این زیارت چنین می گوید: این زیارتی است که جامع همه زیارت های امامان معصوم علیهم السلام در مزارشان، می باشد و زیارت کننده می تواند به وسیله این زیارت، تمام امامان علیهم السلام را، چه امام حاضر که مقابل مرقدش ایستاده و چه امامی که مرقدش دور است، زیارت کند.

و اگر در هر بار یک یک امام به ترتیب از امام اول قصد شود و دیگر امامان علیهم السلام به تبع قصد شوند - آن طور که من انجام دادم - نیکوتر است و من نیز به این صورت این زیارت را قرائت می کردم که در رؤ یای صادق، مورد تایید و تحسین حضرت امام ابی الحسن علی بن موسی الرضا علیهماالسلام قرار گرفتم.

و در هنگامی که خداوند توفیق زیارت امیرالمؤ منین علیه السلام و مجاهده و ریاضت در کنار مرقد شریف آن حضرت را به من عطا فرمود، و به برکت مولایم درهای مکاشفات که عقل های ناتوان نمی توانند آن را تحمل کنند، به رویم گشوده شده بود، در رواق عمران نشسته بودم و در عالم خواب - و اگر خواستی بگو در بین خواب و بیداری - دیدم که در سرَّ مَن رای یعنی سامرا هستم و آرامگاه آن دو بزرگوار بسیار بلند و مزین شده است.

در این هنگام مولایم و مولای همه مردم، حضرت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را در حالی که پشت به قبر و صورت مبارکش به طرف در بود، نشسته دیدم، وقتی ایشان را دیدم با صدای بلند همچون مداحان شروع به خواندن این زیارت جامعه کردم، چون زیارت به پایان رسید، حضرت فرمود: چه زیارت خوبی است.

گفتم: «مولای من! این زیارت جد توست» و به قبر ایشان اشاره کردم.

فاضل پرهیزکار، علامه مجلسی رحمة الله در هنگام شرح این زیارت چنین می گوید: این زیارتی است که جامع همه زیارت های امامان معصوم علیهم السلام در مزارشان، می باشد و زیارت کننده می تواند به وسیله این زیارت، تمام امامان علیهم السلام را، چه امام حاضر که مقابل مرقدش ایستاده و چه امامی که مرقدش دور است، زیارت کند

امام فرمود: بله، اکنون داخل شو!

پس چون داخل شدم نزدیک در ایستادم، حضرت فرمود: پیش بیا.

گفتم: مولای من! می ترسم از این که، با ترک ادب در محضر شما، از کافران گردم.

حضرت فرمود: اگر با اجازه ما باشد، اشکالی ندارد.

پس کمی جلوتر رفتم در حالی که بیمناک و لرزان بودم، حضرت فرمود: پیش بیا، پیش بیا!

من جلو رفتم تا این که نزدیک ایشان شدم.

فرمود: بنشین.

گفتم: می ترسم.

فرمود: نترس!

پس من در مقابل حضرت همچون یک بنده ذلیل در پیشگاه مولای جلیل نشستم.

حضرت فرمود: راحت باش و چهارزانو بنشین! زیرا پیاده و پابرهنه آمده ای و خسته شده ای.

خلاصه آنکه از طرف آن مولای عزیز به این بنده حقیر، الطاف و بخشش های زیادی، که شمارش آن ممکن نیست، رسید و نیز گفتگوهای لطیفی بین من و آن حضرت انجام شد که من بیشتر آن را فراموش کردم. سپس از خواب بیدار شدم و بعد از این که مدت زیادی راه زیارت بسته شده بود، زیرا موانع بزرگی در سر راه گذاشته بودند، اسباب زیارت فراهم شد و راه زیارت به صورت پیاده و پابرهنه، همان طور که امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف فرموده بود، گشوده شد.

و همچنین شبی در آرامگاه مقدس بودم و چند مرتبه این زیارت را قرائت کردم که با خواندن این زیارت در آرامگاه و بین راه، کرامات عجیبی، بلکه معجزات بزرگی برایم ظاهر شد، که ذکرش به طول می انجامد.

گفتارمرحوم حاجی نوری

حاجی نوری می نویسد: سید احمد رشتی در سفر حج خدمت امام عصر علیه السلام شرفیاب شد و آن گرامی با خواندن نافله، زیارت عاشورا و زیارت جامعه سفارش نمود و فرمود: شما چرا نافله نمی خوانید؟ نافله، نافله، نافله. شما چرا عاشورا نمی خوانید؟ عاشورا، عاشورا، عاشورا. شما چرا جامعه نمی خوانید؟ جامعه، جامعه، جامعه.[5]

هر یک از امامان ما - که همواره درودهای خداوند بر انوار مقدس آنان باد - نه تنها راهبر امت و بیانگر احکام اسلام و قرآن بودند که نور الهی بر زمین، و حجت کامل حق بر همه جهانیان و محور کاینات هستی و واسطه فیض میان آفریدگار و آفریدگان و آیینه نورانی کمالات ماورایی و برترین قله فضیلت های انسانی و مجموعه همه خیرها و نیکی ها و تجلی گاه علم و قدرت خدای متعال و نمونه کامل انسان واصل به خدا و معصوم از سهو و نسیان و خطا و در ارتباط با ملکوت گیتی و جهان غیب و فرشتگان و آگاه به گذشته و آینده دنیا و آخرت و گنجینه اسرار الهی و وارث همه کمالات پیامبران نیز بوده اند؛ آری وجود مبارک محمّد و آل محمّد صلّی الله علیه و آله و سلم مرکز پرگار وجود، و سیطره ولایت ارجمندشان فوق ولایت پیامبران و رسولان است و چنان است که برای غیر ایشان قابل درک نیست و به اراده خدای سبحان، ویژه پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلم و اهل بیت معصوم علیهم السلام اوست و هیچ طمع کننده ای در آن امکان طمع ندارد.

پی نوشت ها