برج خلعتپوشان تبریز یکی از جاذبههای تبریز است که در محله کرکج قرار دارد و مربوط به دورهی صفویه است. این برج در گذشته محل برگزاری مراسم خلعتپوشی بود. برج خلعتپوشان، برجی آجری است که در 5 کیلومتری مرکز شهر تبریز، در همسایگی رودخانه میدان چایی قرار دارد. این روزها به منظور انجام تحقیقات علمی، اطراف این برج، در اختیار دانشکدهی کشاورزی دانشگاه تبریز است.
این برج که قدمت آن به زمان صفویه برمیگردد، در قسمت چپ جادهی تبریز-باسمنج در یک درهی سرسبز احداث شده است.
برج خلعتپوشان در زمان صفویه و قاجاریه، محل دادن انعام و خلعت از طرف حکومت به شاهزادگان وحکام شهرها و مردم بود که این مراسم، با حضور ولیعهد مقیم تبریز انجام میشد.
برج خلعتپوشان تبریز دارای سه طبقه و به شکل یک منشور بلند است که این منشور دارای قاعدهای کثیرالاضلاع با 16 ضلع و قطر 9/5 متر است. طبقهی اول این برج دارای سقف گنبدی شکل است، سقف طبقهی دوم آن هم در ابتدا ریخته شده بود که بعدها با پوشش تیرآهن مرمت شده است؛ طبقهی سوم هم بدون سقف است.
براساس متون و سفرنامه های دوره قاجاریه برج در داخل استخری قرار داشت که با گذشتن از روی پلی ورود به ساختمان میسر میشده است.اکنون کانال اطراف برج پر شده و بصورت پیاده رو فرش شدهای در آمده است.
سر جان مالکُلم در کتاب خود به نام تاریخ ایران مینویسد:
چون وضع حکومت چیره بر ایران چنان است که میبایست در هر امری ملاحظه شئونات سلطنت بشود بسیاری از آیینها در ایران از این سبب رواج یافته است. هر چیز که نام پادشاهی بر آنست یا از آن شاه است باید با احترام و آزرم با آن عمل نمایند و به گونه ویژهای ادای لوازم آداب کنند، برای نمونه اگر خلعتی از سوی پادشاه به حکام بلد یا کسی دیگر حتی شاهزادگان خانواده پادشاهی فرستاده شود، باید به مسافت چند میل به پیشواز آن رفته با سپاسگزاری بسیار خلعت را بپوشد آن گونه که هر استان حاکم نشینی جای ویژهای در بیرون شهر دارد که آن را خلعت پوشان گویند. خلعت پوشان حدودا 4 مایل بیرون شهر قراردارد.
طبقهی سوم این برج کنگره ای با فرم دندانهای است که در گذشته محل اجرای مراسم خلعتپوشی بود و در آیینهای ویژه از آنها استفاده میشده است.