مزاج های قلب و توصیه های غذایی در رمضان

دکتر غلامرضا کردافشاری،‌ دکتر محمود خدادوست، دکتر حوریه محمدی کناری، دکتر مریم مقیمی

بیماران قبل از شروع ماه رمضان باید به پزشک مراجعه کرده و با توجه به نوع بیماری خود از دستورات غذایی زیر استفاده کنند:

1- گاهی به دنبال گرسنگی و نخوردن غذای کافی و مناسب به مدت چند روز، خون خوبی در بدن تولید نمی‌شود و بدن هم به دنبال آن ضعیف می‌شود و قوای آن به تحلیل می‌رود.

در اینجا باید از مواد غذایی که قلب و قوای آن را تقویت می‌‌کنند، استفاده کرد مانند: آبگوشت، زرده تخم‌مرغ عسلی، سیب، به، گلابی، ریحان، نعناع، گلاب، پسته، زعفران.

* حلوای سیب یا به که مقوی قلب، معده، کبد، مولد خون صالح و معتدل الکیفیت است.

* شربت زعفران که مفید برای امراض قلبی و بی‌حالی و سستی بدن مفید است.

* شربت آناناس مقوی و مفرح قلب: آب آناناس، گلاب و بیدمشک هرکدام یک هشتم آب آناناس، شکر نصف آب آناناس. همه را با هم روی شعله ملایم به قوام بیاورید.

* سوپ مخصوص برای بیماران قلبی: یک استکان جو، یک استکان برنج، یک بشقاب جعفری خرد شده، کمی گشنیز همه را با آب پخته تا له شود. سپس کدوی سبز تکه شده، زعفران، نمک، روغن زیتون اضافه شود.

* هویج، شلغم و چغندر را رنده کرده، مقداری پودر نبات روی آنها پاشیده و بگذارید از شب تا صبح بماند. آبی که در ظرف جمع می‌شود، برای تقویت قلب و تپش قلب ناشی از آن بسیار مفید است.

* هویج را پخته پوست و مغز سفت وسط آن را برداشته در ظرف چینی ریخته از شب تا صبح در هوای آزاد بگذارید. صبح با گلاب کمی عرق بیدمشک مخلوط کرده، پودر قند روی آن پاشیده بخورید.

روز اول یک عدد، روز دوم دو عدد، روز سوم سه عدد. برای تپش قلب و تقویت قلب مفید است.

* آویزان کردن مروارید و یاقوت روی قلب موجب تفریح قلب می‌شود.

* نگاه کردن به مروارید و گل ختمی مفید است.

* دیدن گل ختمی که چیده نشده باشد، مفرح قلب و نشاط‌آور است.

2- گاهی به دنبال خوردن غذاهایی که خون نامناسب و غلیظ در بدن تولید می‌کنند، در عروق قلبی گرفتگی ایجاد می‌شود.

برای رفع گرفتگی و انسداد عروق قلب و نیز درمان فشار خون دستورات زیر توصیه می‌شود:

3 حبه سیر پوست گرفته را با 5 عدد لیموترش تازه با پوست که چند برش روی پوست آن زده شده در مخلوط‌کن ریخته تا خمیر شود.

خمیر به دست آمده را با یک لیتر آب روی شعله بسیار کم به جوش رسانده شعله را خاموش کنید تا سرد شود. سپس آن را صاف نموده و در یخچال نگهداری کنید.

صبح ناشتا 50 سی‌سی یا یک استکان تا چهل روز مصرف شود. تکرار دوره هر شش ماه تا یک سال.

از دیدگاه طب سنتی سیر رقیق کننده خون و از بین برنده مواد زاید و غلیظ است. لیموترش نیز فرونشاننده التهاب و پاک کننده مواد نامناسب و زاید است.

در مطالعه‌ای که در استرالیا انجام شده و در ژانویه 2013 به ثبت رسیده تأثیر سیر در کاهش فشار خون به اثبات رسیده است.

مطالعات متعدد دیگر نیز موید این مطلبند.

3- سوء مزاج گرم قلب: بیماری که در آن غلبه گرمی بر قلب وجود دارد و از علائم آن، نبض تند، بی‌قراری، تشنگی و احتیاج به تنفس در هوای سرد است:

* بوعلی سینا می‌گوید درمان این بیماری خوردن رب میوه‌ها، مخصوصاً سیب و به است.

استفاده از شربت سیب، شربت انار، شربت به، شربت نارنج، شربت لیمو و شربت بالنگ معمول با گلاب و شکر و مصرف زرشک و آبغوره مفید است.

زرشک و آبغوره تشنگی را تسکین داده و برطرف کننده علائم بیماری گرم قلب است. در مطالعات طب جدید اثرات ضدفشار خون و گشاد کننده عروق زرشک به اثبات رسیده است.

به علاوه زرشک از آسیب ایسکمی رپرفیوژن میوکارد جلوگیری می‌کند. در طب جدید، مصرف انار تأثیر زیادی بر عروق دارد.

انار محل ضایعات آترواسکلروتیک را کوچک کرده و ضخامت انتیما-مدیا را در عروق بیماران قلبی تحت درمان دارویی کاهش می‌دهد. انار باعث کاهش فشار خون سیستولیک می‌شود.

مصرف مرکبات از تأثیر منفی استرس‌های اکسیداتیو بر عضله‌های قلبی جلوگیری می‌کند.

* برنج با مرغ که با آبلیمو یا آبغوره و زرشک طعم‌دار شده باشد.

* سوپ جوجه با آب انار یا آبغوره یا آبلیمو

* آش جو

* فرنی با شیر بز

* ماست محلی گاوی با سیاه‌دانه و پودر زنیان

* شیر برنج

* نان ترید کرده در گلاب و شربت سیب

* شیره بادام شیرین

* ماش پوست کنده و کمی شکر

* خورشت اسفناج با مرغ و نان

* هر صبح شربت سیب با عرق گاوزبان هرکدام 30-25 گرم یا شربت بالنگ یا نارنج با گلاب و عرق گاوزبان و عرق بید و بیدمشک هر کدام 30-25 گرم.

* گشنیز خشک 3 گرم، گل سرخ 1-2 گرم، طباشیر سفید 5/0 گرم، کوبیده و نرم کرده در 30-25 گرم شربت سیب مخلوط کرده و مصرف کنند. یا گل سرخ و طباشیر را با شربت سیب مخلوط کرده بخورند.

* ماءالشعیر: مقداری جو را با 15-20 برابر آن بخیسانید و روی حرارت قرار دهید، به محض شکفته شدن جوها، آن را از حرارت برداشته سرد کرده و صاف کنید. ماءالشعیر را نیم‌گرم بنوشید.

* شب قبل از خواب آب انار با مقداری لعاب اسفرزه و تخم خرفه و گشنیز خشک میل شود.

* مالیدن صندل، کافور و گلاب روی سینه و روغن مالی سینه با روغن گل یا روغن بادام.

* نشستن در وان که از آب نیم‌گرم پر شده باشد بعد از آن مالیدن بدن با روغنن بادام و روغن گاوی.

* گذاشتن پارچه کتان که با گلاب‌ تر شده باشد روی سینه و پاشیدن گلاب روی لباس

* بوییدن اشیای خوشبوی سرد مثل شکوفه بید و بیدمشک، گل نیلوفر، گل سرخ، صندل مفیدند.

* هوای خانه باید خنک باشد. توقف زیاد در حمام، هوای گرم، تشنه ماندن در هوای گرم مضر است.

4- سوءمزاج سرد قلب: بیماری که در آن غلبه سردی بر قلب وجود دارد و از علائم آن، نبض کند، تنفس ضعیف، رنگ پریدگی و کاهش قوت بدن و نگرانی و ترس است.

* بیمار باید از خوردن غذاهایی که طبیعت سرد دارند و آب سرد در حد امکان خودداری کند. به جای آب می‌توان از آب عسل همراه با عرق گاوزبان و گلاب و عرق بادرنجبویه استفاده کرد.

* گوشت پرندگانی مانند کبک، مرغ خانگی، کبوتر، گنجشک، دراج که با ادویه‌جات گرم مانند دارچین، زعفران، زیره، میخک و هل پخته شوند.

* زرده تخم‌مرغ عسلی با پودر دارچین

* نخودآب

* خوراک هویج و شلغم

* سوپ جوجه که با نان تنوری میل شود.

* زیر باج

* شربت گاوزبان، شربت بادرنجبویه، شربت سیب با بیدمشک، شربت زعفران، دمنوش گل گاوزبان و بادرنجبویه

* هر صبح خوردن جلابی از بادرنجبویه، گاوزبان هر کدام 10 گرم با 25 -30 گرم گلقند.

* بوییدن اشیای خوشبوی گرم مثل مشک، عود، عنبر، شب‌بو، یاسمین، زنبق

* مالیدن روغن ناردین، روغن قسط، روغن گل یا روغن بابوبه روی سینه مفید است.

5- سوءمزاج مرطوب قلب: بیماری که در آن غلبه رطوبت بر قلب وجود دارد و از علائم آن این است که هیجانات روحی به سرعت بر بیمار تأثیر می‌گذارند و خیلی زود اثرشان از بین می‌رود.

* در این بیماری یکی از تدابیر مهم کم کردن غذاست. بنابراین روزه‌داری با رعایت دستورات صحیح غذایی برای بیماران دچار این نوع سوءمزاج بسیار مفید است.

* قرار گرفتن در محیط گرم

* ورزش سبک و معتدل به تواتر و پی‌درپی

* آبتنی در آب‌های گرم معدنی، حمام گرم و خشک که قبل از غذا خوردن انجام شود (اگر همراه با رطوبت، حرارت هم باشد زیاد حمام نکنند)

* مالیدن سینه با روغن ناردین

* استفاده از ادویه‌های خشک کننده قلبی مانند میخک، زعفران و بادرنجبویه مفید خواهد بود.

* بادرنجبویه تازه را در سبزی خوردن و خشک آن را به صورت دمنوش و یا عرق آن را در شربت‌ها می‌توان مصرف کرد.

* نخودآب با گوشت پرندگان که با ادویه‌جات گرم و خشک و مغز تخم کافشه تهیه شده باشد.

* ماءالعسل به جای آب مفید است.

* هر صبح جلابی از بادرنجبویه، رازیانه هرکدام 10-7 گرم، با 30-25 گرم گلقند مصرف کنند.

* اگر سوءمزاج بلغمی باشد، پاکسازی بدن با حب صبر، حب ایارج و... تحت نظر پزشک باید انجام شود.

* سوپ جوجه با نان

* کباب و بریانی گوشت پرندگان

* شربت سیب

* شربت انار نعنایی

* سکنجبین عسلی که گرمی معتدلی دارد و برای برطرف کردن رطوبت‌های اضافی مفید است.

6- سوءمزاج خشک قلب: بیماری که در آن غلبه خشکی بر قلب وجود دارد و از علائم آن، لاغری، بیخوابی، سرفه خشک و حالتی است که بیمار به راحتی از هیجانات روحی متأثر نمی‌شود ولی در صورت تأثیرپذیری، مدت طولانی اثر آن باقی می‌ماند:

* بیماران باید غذاهای رطوبت‌بخش بخورند و اگر سردی همراه با خشکی باشد از مصرف آب سرد اجتناب کنند.

* بعد از غذا به حمام بروند، استحمام با آب نیم‌گرم باشد یا در وان آب گرم بنشینند.

* از تحرک زیاد و خستگی و کارهای سخت، بی‌خوابی، غضب و هرچیزی که مولد خشکی است بپرهیزند و استراحت کنند.

* سینه و بین کتف‌ها را با روغن بنفشه یا روغن کدو بمالند.

* نوشیدن آب سرد مفید است. اگر سردی همراه با خشکی باشد از آب سرد اجتناب کنند.

* لعاب اسفرزه، لعاب به‌دانه، ماءالشعیر با روغن بادام و شکر، ماءالجبن (در نوع مادی برای تنقیه سودا ماءالجبن مصرف شود)، شربت گل‌گاوزبان یا دمنوش گل‌گاوزبان بنوشند.

* لعاب اسفرزه و لعاب به‌دانه و عرق گاوزبان را با قند شیرین کرده با تخم ریحان بنوشند.

می‌توان به این ترکیب عرق بیدمشک، عرق بید و گلاب افزود.

* هر صبح جلابی از نیلوفر، بادرنجبویه هرکدام 7-10 گرم با 25-30 گرم شکر سفید تهیه و مصرف کنند.

* نوشیدن شیر تازه (البته اگر بیمار تب نداشته باشد)

* افشره آناناس

* آش اسفناج، کدو، گوشت بزغاله یا بره که در پیاز و سبزیجات خشک با ادویه‌جات ذکر شده مفید برای قلب پخته شود.

* سوپ ماش پوست کنده با شیره بادام و اسفناج و کدو

* حریره با آرد گندم، روغن بادام، شیر و شکر

چه برای حفظ سلامت قلب و چه جهت درمان بیماری‌های قلبی، لینت طبع فرد باید حتماً مدنظر باشد و از یبوست جلوگیری شود تا از تجمع مواد زاید و بخارات ناشی از آنها در بدن، آسیبی به قلب وارد نشود و از موارد زیر پرهیز کند:

* مصرف بیش از حد مواد غذایی با طبیعت سرد بدون موادی که آنها را اصلاح کند.

* زیاده‌روی در مصرف مواد غذایی که بخارات نامناسب تولید می‌کنند مانند پیاز.

* مصرف غذاهای چرب و سرخ شده با روغن‌های جامد و مایع صنعتی، چای پررنگ، قهوه، کاکائو و مصرف زیاد گوشت‌های قرمز.