حقایقی عجیب درباره خواب که شاید به گوشتان نخورده باشد!

باشگاه خبرنگاران جوان: پاسخ قطعی برای این سوال که چرا خواب می‌بینیم، وجود ندارد، اما محققان تا حدودی فهمیده‌اند که وقتی خواب می‌بینیم چه اتفاقی می‌افتد.

خواب‌های ما می‌توانند مبهوت کننده، هیجان انگیز، دلهره آور و یا کاملا عجیب و غریب باشند. در این مورد که چرا خواب می‌بینیم اتفاق نظر قطعی وجود ندارد و محققان فقط تا حدودی فهمیده‌اند که وقتی خواب می‌بینیم چه اتفاقی می‌افتد.

همه‌ی ما خواب می‌بینیم

زن‌ها و مرد‌ها و حتی بچه‌های کوچولو هم خواب می‌بینند. همه‌ی ما تقریبا دو ساعت در شب خواب می‌بینیم، حتی آن‌هایی که ادعا می‌کنند اصلا خواب نمی‌بینند هم خواب می‌بینند. محققان دریافته‌اند آدم‌ها هر شب چند خواب می‌بینند که هر کدام چیزی بین 5 تا 20 دقیقه طول می‌کشد. ما در طول زندگی خود به طور متوسط 6 ساعت در حال خواب دیدن هستیم!

اما بیشتر خواب‌های‌مان را فراموش می‌کنیم

ما تقریبا 95 درصد از خواب‌های‌مان را فورا بعد از بیدار شدن فراموش می‌کنیم. چرا به خاطر سپردن خواب‌های‌مان اینقدر سخت است؟ بر اساس یک تئوری، تغییراتی که حین خواب در مغز روی می‌دهد شامل پردازش اطلاعات و ذخیره‌ی آن‌ها که برای تشکیل حافظه لازم است نمی‌شود. اسکن‌هایی که روی افراد حین خواب انجام شد نشان داده بخش قدامی مغز که نقش اصلی را در شکل گیری حافظه دارد، حین مرحله‌ی REM (حرکات سریع چشمی) غیرفعال است؛ در همین مرحله است که ما خواب می‌بینیم.

همه‌ی خواب‌های ما رنگی نیستند

بیشتر افراد اینطور می‌گویند که خواب‌های‌شان رنگی است، اما درصد کمی هم هستند که ادعا می‌کنند خواب های‌شان را سیاه و سفید می‌بینند. در مطالعاتی که افراد را از خواب بیدار کردند و از آن‌ها خواستند از روی چارت رنگ‌ها، آن‌هایی را که به آنچه در خواب دیده‌اند نزدیک‌ترند انتخاب کنند بیشتر این افراد رنگ‌های پاستلی ملایم را انتخاب کرده بودند.

خواب دیدن زن‌ها و مرد‌ها با هم متفاوت است

پژوهشگران دریافته‌اند خواب‌هایی که زن‌ها و مرد‌ها می‌بینند از نظر محتوا تفاوت‌هایی با هم دارند. در مطالعات زیادی مرد‌ها گزارش کردند که بیشتر درمورد سلاح‌ها و جنگ افزار‌ها خواب می‌بینند، در حالیکه خواب‌هایی که زن‌ها می‌دیدند بیشتر درمورد طرد شدن و محرومیت بوده است، همراه با گفتگو‌های بیشتری نسبت به فعالیت‌های فیزیکی.

همچنین معلوم شد زن‌ها خواب‌هایی نسبتا طولانی‌تر با حضور کاراکتر‌های بیشتر می‌دیدند. مرد‌ها در مورد مرد‌های دیگر دوبرابر بیشتر خواب می‌بینند تا در مورد زنها! در حالیکه زن‌ها در مورد هر دو جنس به یک اندازه خواب می‌بینند.

حیوانات هم خواب می‌بینند

آیا تا به حال سگی را که در خواب است دیده‌اید که دمش یا پاهایش را تکان می‌دهد؟ هر چند به سختی می‌توان با اطمینان اعلام کرد که حیوانات هم واقعا خواب می‌بینند، اما محققان عقیده دارند به احتمال زیاد این جاندارن هم خواب می‌بینند. حیوانات هم مانند انسان‌ها مراحل REM و بدون REM را در خواب خود دارند.

این امکان وجود دارد که خواب‌های‌مان را کنترل کنیم

یک خواب واضح و روشن خوابی است که می‌دانیم داریم خواب می‌بینیم حتی با وجود اینکه همچنان در خواب هستیم. حین این نوع خواب معمولا می‌توانیم محتوای خواب‌مان را کنترل و هدایت کنیم. تقریبا نیمی از همه‌ی افراد می‌توانند دست کم یک بار چنین خوابی ببینند و عده‌ای هم می‌توانند مکررا از این دست خواب‌های واضح و کنترل شده ببینند.

بیشتر خواب‌های ما بار هیجانی منفی دارند

کالوین اس. هال، روانشناس و محقق آمریکایی طی یک دوره‌ی 40 ساله، اطلاعات مربوط به بیش از 50000 خواب را از دانشجویان جمع آوری کرد. این گزارش‌ها حاکی از آن بودند که هیجانات متعددی حین خواب تجربه می‌شوند مانند لذت، شادی و ترس. اما بیشترین هیجانات تجربه شده در خواب‌ها، اضطراب و به طور کل هیجانات منفی بوده‌اند که نسبت به هیجانات مثبت خیلی بیشتر گزارش شدند.

افراد نابینا هم خواب می‌بینند

پژوهشی روی افرادی که به طور مادرزادی نابینا بودند انجام شد و محققان دریافتند آن‌ها نیز خواب‌های تصویری می‌بینند و حرکات چشمی دارند که مرتبط با به خاطر آوردن تصویری خواب‌هاست. البته حرکات چشمی این افراد طی مرحله‌ی REM کمتر از افراد بینا بوده است، اما با این حال این نابینا‌ها نیز ادعا کردند که خواب‌های تصویری می‌بینند و همان احساس‌هایی را ایجاد می‌کند که در افراد بینا بوجود می‌آید.

ما در خواب فلج می‌شویم

مرحله‌ی REM خواب که خواب دیدن در آن اتفاق می‌افتد، زمانی است که عضلات ارادی ما فلج می‌شوند، چرا؟ این پدیده رِم آتونیا گفته می‌شود و جلوی حرکت ما در خواب‌ها و رویاهای‌مان را می‌گیرد. علت آن هم این است که نورن‌های حرکتی تحریک نمی‌شوند و بدن حرکت نمی‌کند.

در برخی موارد این فلج شدگی حتی می‌تواند بعد از بیدار شدن نیز به مدت 10 دقیقه ادامه داشته باشد؛ حالتی که به آن فلج خواب گفته می‌شود. آیا تا به حال شده از یک خواب وحشتناک بیدار شوید و ببینید قادر به حرکت کردن نیستید؟ این تجربه واقعا ترسناک است، اما کارشناسان می‌گویند کاملا طبیعی بوده و بعد از چند دقیقه، کنترل طبیعی عضلات خود را به دست خواهیم آورد.

خیلی از خواب‌ها عمومیت دارند

هر چند خواب‌ها و رویا‌های ما عمیقا تحت تاثیر تجربیات شخصی ما هستند، اما محققان دریافته‌اند یک سری از تِم‌ها و موضوعات در تمامی فرهنگ‌ها و سرزمین‌ها مشترکند. مثلا همه‌ی مردم دنیا مکررا این موارد را در خواب می‌بینند: تحت تعقیب هستند، مورد حمله قرار گرفته‌اند، در حال افتادن هستند و یا دنبال چیزی می‌گردند. احساس سرما، حوادثی در مدرسه، ناتوانی در حرکت کردن، دیر رسیدن، پرواز کردن و برهنه بودن در جمع از دیگر موضوعات مشترک خواب در تمام دنیا هستند.