سرویس اقتصاد مشرق - این روزها که بحران مدیریت در اقتصاد کشور دیده میشود و قیمت انواع ارز به شکل لجام‌گسیخته‌ای افزایش یافته و به تبع آن ارزش دارایی مردم، کم و قیمت‌ها لحظه‌ای زیاد میشود، مرور مجدد توصیه‌ها و دستوراتی که پیش از این بارها توسط رهبرانقلاب مطرح شده بود و در صورت اجرا می‌توانست بخش زیادی از بازار را مدیریت و کنترل کند، لازم به نظر می‌رسد.
در همین زمینه بیشتر بخوانید:
چگونه می‌توان نقدینگی را از بلا به نعمت تبدیل کرد؟ + فیلم
در این پرونده به بازخوانی توصیه‌ها و دستوراتی که رهبرانقلاب طی سال‌های اخیر به دولت آقای روحانی برای قطع نیاز به دلار مطرح‌کرده‌اند، میپردازیم.
آیت الله خامنه‌ای، بارها اقدامات دولت در تثبیت نرخ ارز را باارزش عنوان کردند و مسئولان را به ادامه این روند توصیه کردند. اما با این حال نسبت به محدودیت دسترسی ایران به ارزهای خارجی برای تبدیل دارایی‌های بلوکه شده کشور نیز توصیه‌هایی به دولت مطرح کردند.
به عنوان نمونه ایشان در دیداری که 25 خردادماه سال 1395 -تقریبا یک سال پس از امضای توافق هسته‌ای (برجام) - با مسئولان نظام داشتند نسبت به محدودیت‌های دسترسی به منابع ارزی فرمودند:
امروز [اگر] ما هم بخواهیم درآمدهای نفتی‌مان را به دست بیاوریم کار دشواری است؛ هم دشوار است، هم هزینه‌دار است. پولهایی که در کشورهای دیگر داریم به ما داده نمیشود، نشده؛ یعنی حالا بعضی‌هایشان قول داده‌اند. آنطور که آقای رئیس جمهور به من گفتند، یک کشوری از این کشورها قول داده، منتها فقط یک کشور نیست، چند کشورند. ما پول داریم در بانک‌های اینها؛ منتها چون پولها به دلار است و مسئله‌ی دلار به آمریکا ارتباط پیدا میکند، نمیتوانند بدهند، کار قفل شده.
همین مسئله عدم دسترسی کشور به پول‌های خارجی که ناشی از تحریم بانک مرکزی و استفاده از دلار بود و حتی پس از اجرای برجام نیز ادامه داشت، سبب شد ایشان مسئولان را به کاهش وابستگی به دلار توصیه کنند.
این راهبرد را می توان در بیانات ایشان که 28 شهریور ماه سال 1395 در دیدار فرماندهان سپاه پاسداران مطرح شد، مشاهده کرد. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در این دیدار خاطرنشان کردند:
اگر مسئولان و مردم بتوانند اقتصاد مقاومتی را به معنای واقعی محقق و کشور را از جادوی مالی و پولی دشمن خلاص کنند و ارزش و آقایی دلار را در زندگی اقتصادی بشکنند، کشورهای دیگر را نیز نجات داده‌اند و برای آنها الگو خواهند شد.
به عبارت دیگر ایشان در این دیدار، فضای جدیدی پیش روی مسئولان گشودند و از آنها خواستند اولا وابستگی نیازهای کشور را به دلار کاهش یابد و ثانیا با این کار، به الگویی برای سایر کشورها تبدیل شوند که می‌توان با انجام اقداماتی ارزش و جایگاهی که دلار در نظام مالی جهانی برای خود ایجاد کرده را از بین برد و اهرم فشار را ناکارآمد کرد.
ایشان در همین زمینه و طی دیداری که آبان‌ماه سال گذشته با رئیس‌جمهور روسیه داشتند نیز، مجدد بر کاهش نیاز به دلار در روابط تجاری تاکید کردند و با اشاره به راهکار انعقاد پیمان پولی میان دو کشور فرمودند:
بدون توجه به تبلیغات منفی دشمنان برای تضعیف روابط کشورها، می‌توانیم تحریم‌های آمریکایی‌ها را با روش‌هایی از جمله حذف دلار و جایگزین کردن پول ملی در معاملات اقتصادیِ دو یا چندجانبه، بی‌اثر و آمریکا را منزوی کنیم.
آنطور که مشخص است ایشان در این سال ها در عین حال که تثبیت نرخ ارز را اقدامی موفق عنوان کردند نسبت به آینده مسیر که قطع و کاهش نیاز کشور به منابع دلار بود نیز راهکارهایی را پیش‌روی مسئولان قرار دادند که از جمله آن می‌توان به بند 10 سیاست‌های ابلاغی اقتصادمقاومتی نیز اشاره کرد که به راهبرد تهاتر کالا بجای انتقال ارز تاکید دارد.
بدون شک در صورت اجرایی شدن این سیاست‌ها، کشور می‌توانست به طور کامل از تلاطم‌های خارجی و تحریم‌ها مصئن بماند، اما با بی‌توجهی مسئولان و بعضا رخوت و بی‌عملی که در بدنه تیم اجرایی اقتصاد کشور وجود داشت، این مهم عملیاتی نشد که نتیجه اجرایی نشدن آن را میشود در اتفاقات اقتصادی چندماه اخیر کشور که دلار و سایر ارزها قیمت‌های فزاینده‌ای را تجربه کردند، مشاهده کرد.
