روستا ها، سکونتگاه های خاصی هستند که ترکیبی از طبیعت و معماری را به نمایش گذاشته اند. این سکونتگاه ها در سراسر جهان وجود دارند و سرزمینمان ایران نیز تعداد زیادی از آنها را در خود جای داده است.
به هر خطه از این سرزمین که می روی شکلی خاص از آنها جلوه گر می شود و حال و هوای خاصی را به شما هدیه می دهد. همه چیز در این روستاها با شرایط آب و هوایی سازگار شده تا به بهترین مکان برای زندگی ساکنانشان تبدیل شوند. هر یک از آنها جلوه هایی خاص را از جنس فرهنگ، تاریخ و طبیعت در خود دارند که لمسشان لذتی وصف ناشدنی را به همراه می آورد.
به شمال کشور عزیزمان، ایران، می رویم؛ خطه ای سبز با جاذبه هایی تماشایی و شگفت انگیز که میزبان روستاهای بسیاری است. به استان مازندران می رویم و راه شهرستان نوشهر را در پیش می گیریم تا به یکی از زیباترین روستاهای ایران برسیم. روستایی به نام کندلوس که شهرتی جهانی دارد و نامش زبانزد خاص و عام است.
می خواهیم برایتان از دیدنی ها و ویژگی های این روستای زیبا و پاک سخن بگوییم تا در سفرهای بعدیتان سری به آن بزنید.
با کارناوال همراه باشید…
چرا روستای کندلوس؟
– روستای کندلوس سکونتگاهی با قدمت 4000 سال است و ارزش تاریخی فراوانی دارد.
– این روستا نخستین موزه روستایی جهان را در خود جای داده است و به شما امکان بازدید از قدیمی ترین آثار و اشیا منطقه را می دهد.
– وجود امکانات گردشگری بسیار مناسب و پاکی روستا از دلایلی است که می تواند کندلوس را به عنوان یک مقصد مناسب برای سفرهای خانوادگی و دوستانه مطرح کند.
کندلوس ؛ روستایی پاک
کمی آن طرف تر از شهر مرزن آباد و بر دامنه های البرز مرکزی، روستایی به نام کندلوس با جلوه ی متفاوتش خودنمایی می کند. برای گشت و گذار در روستا باید قدم بر روی سنگ فرش هایی بگذاری که تو را به دنیایی متفاوت راهنمایی می کنند؛ دنیایی که تو را به سفری در تاریخ میهمان می کند و گشت و گذاری در طبیعت را به تو هدیه می دهد.
به هر جای این روستا که بروید فضا عاری از هرگونه زباله است و هیچ پوششی از آلودگی بر تن روستا دیده نمی شود. این تصویر زیبا حکایت از تلاش ساکنان آن برای پاکیزه نگه داشتن محل سکونتشان دارد. این روستا محله های مختلفی را از جمله درزی‌کلا، ملاکلا، جورسری، جیرسری، بنیم سری و سری دله در بر می گیرد.
دیدنی ها
روستای کوچک کندلوس دریایی از دیدنی ها را در خود جای داده است و شاید ساعت های زیادی را برای دیدن آنها نیاز داشته باشید.
1- موزه مردم شناسی کندلوس ؛ نخستین موزه روستایی جهان
مجموعه فرهنگی کندلوس ساختمانی دو طبقه می باشد که 400 متر زیربنا دارد و به قصد اشاعه فرهنگ اصیل و بومی منطقه، با طراحی مهندسان و کمک اهالی ساخته شده است. این مجموعه موزه ی مردم شناسی کندلوس را در خود جای داده است که شهرتی جهانی دارد و به عنوان نخستین موزه روستایی جهان شناخته می شود.
موزه کندلوس با تلاش دکتر علی اصغر جهانگیری طی 6 سال احداث گردید. گفته می شود که وی در کودکی به یک باره به تلاش برای حفظ میراث گذشتگانش روی آورد و به این منظور به جستجوی فراوان پرداخت تا اشیاء تاریخی و فرهنگی اجدادش را در قالب موزه ای جمع آوری و عرضه کند.
شاید تصورش کمی برایتان مشکل باشد اما در این موزه همه ی اشیا از هزاره دوم قبل از میلاد تا دوره قاجاریه به نمایش گذاشته شده و سیر تحول تاریخی و فرهنگی آن دیار را به تصویر کشیده است.
مجموعه اشیاء نگهداری شده به بخش های زیر تقسیم می شود که با اطلاعات و شناسنامه کامل در معرض بازدید عموم قرار دارند:
بخش اسناد تاریخی
بخش کتب خطی و اسناد تذهیب شده
بخش ابزار زیستی مانند قفل، قیچی و چپق و نظایر آن
بخش بافته ها و پوشاک
بخش زیورآلات
بخش نقاشی های سنتی و قهوه خانه ای
2- موزه گیاهان دارویی
موزه گیاهان دارویی مجتمع کشاورزی کندلوس در سال 1365 در این روستا تاسیس گردید. هدف از ایجاد چنین موزه ای کشت، پرورش، تولید و بسته بندی گیاهان دارویی و معطر و نیز تولید اسانس ها و روغن های گیاهی بود و بستری را برای کاشت بالغ بر 250 گونه گیاه ژنتیک ارزشمند در ایران را فراهم نمود. باغ بوتائیک ( موزه گیاهان دارویی ) از مهم ترین بخش های این موزه می باشد که برای نخستین بار در ایران و در زمینی به مساحت 10 هکتار احداث شده است و محصولات خود را به کشورهای مختلف جهان صادر می کند.
3- معماری خاص روستا
معماری این روستا شما را برای لحظه ای متوقف و غرق در خود می کند. خانه های قدیمی با نمای چوبی، سقف های چوبی، پنجره های کوچک، دیوارهای کاه گلی، کوچه های سنگ فرش شده و سقف های شیروانی حالت خاصی را در روستا ایجاد کرده و چهره ی خاصی به آن بخشیده اند.
4- طبیعت تماشایی
قرار گرفتن کندلوس در سلسله جبال البرز و در میان دره ای موسوم به زانوس، باعث شده تا طبیعت در این روستا و اطرافش خودش را به زیباترین شکل در آورد. حاشیه رودخانه کندلوس و دره زانوس میزبان انواع مختلفی از گونه های گیاهی و جانوری است و از دیگر جاذبه های طبیعی روستا به شمار می رود. در این میان از زیبایی های مناطق دشتی و جنگلی که بگذریم وجود چشمه سارهای فراوان طراوت خاصی را به منطقه هدیه می کنند.
4-1- دیو چشمه
دیو چشمه، بزرگترین چشمه آب معدنی سرد منطقه، در نزدیکی این روستا قرار دارد و آب گوارایی را از قلب زمین به رهگذران هدیه می کند. چشمه های آب معدنی دیگری نیز، در پایین روستا واقع هستند.
4-2- آبشار کندلوس
در 5 کیلومتری روستا آبشاری 10 متری قرار دارد که توسط جنگل محصور شده است. آب از فراز این آبشار بیرون می آید و به صورت قطرات به پایین می ریزد. برای رسیدن به آبشار کندلوس حدود 1 ساعت پیاده روی لازم است.
5- آرامگاه امامزاده فضل و فاضل
در قسمت شرقی روستا، بنای یک آرامگاه با برج آجری کوچک و چهار ضلعی و ایوانی چوبین به چشم می خورد که کتیبه ای از آیات قرآنی در صحن خود دارد. این آرامگاه یکی از اماکن زیارتگاهی روستای کندلوس است که 100 سال قدمت دارد و متعلق به امامزاده فضل و فاضل می باشد.
تفریحات
فعالیت هایی وجود دارند که می توانند لحظات خوشی را برای شما در روستای کندلوس رقم بزنند:
1- گشت و گذار در روستا
معابر سنگفرش کندلوس وسوسه ی قدم زدن بر روی آنها را به جان شما می اندازند. با قدم زدن بر روی آنها و گشت و گذار در روستا، گویی زمان به عقب می رود و برای لحظاتی از شهر و دغدغه هایش دور می شوید.
2- کوهنوردی
کندلوس در منطقه ای کوهستانی قرار دارد و بنابراین می تواند مقصد خوبی برای کوهنوردان به شمار آید. کوه های اطراف روستا به شما این امکان را می دهند که علاوه بر کسب تجربه ای تازه، از ارتفاعات به تماشای زیبایی های روستا بنشینید و لذت ببرید.
3- عکاسی
سوژه های زیادی در این روستا و طبیعت اطراف آن منتظرند تا توسط دوربین عکاسی شما ثبت شوند. درختان سر به فلک کشیده، مردمان مهمان نواز، خاه های باصفا و کوچه های پرپیچ و خم روستا هر یک می توانند بهانه ای را برای ثبت تصویر به شما بدهند.
4- پیک نیک
در روستا آلاچیق هایی وجود دارند که به شما امکان برپایی پیک نیک را در کنار همسفرانتان می دهند. همچنین دشت های اطراف روستا مکان مناسبی برای این کار به شمار می روند.
سوغات و صنایع دستی
در گذشته، بافت قالی، چادر شب، شمد و ساخت صنایع چوبی و ابزارهای فلزی در این منطقه از رونق خاصی برخوردار بوده است اما امروزه جاجیم، ایزار (پارچه پشمی چارخانه دستباف)،جوراب، دستکش و بلوز پشمی گلدار و نمدمالی از مهم ترین صنایع دستی روستا به شمار می روند.
خوشمزه های محلی
خوراکی های سنتی همچون کماج، راه نون ( نان پخته شده در تنورهای سنتی ) ، آش کدو، بادونه ( خوراکی خوشمزه ای از برنج خشک شده ) ، بورانی و… ب عنوان غذاهای محلی و سنتی کندلوس شناخته می شوند و جزئی از فرهنگ مردمان این روستا به شمار می آیند.
تصویری از کماج
امکانات گردشگری
کندلوس از جمله روستاهای ایرانی می باشد که از سال 1367 امکانات بسیار مناسبی را در قالب یک مجموعه برای پذیرایی گردشگران دارد. فروشگاه تولیدات محلی و صنایع دستی، رستوران محلی، مهمانسرا و سرویس بهداشتی عمومی از جمله امکاناتی هستند که به مناسب ترین شکل ممکن ایجاد شده و در اختیار گردشگران قرار گرفته اند.
مراسم های سنتی کندلوس
مردمان کندلوس نیز مانند بسیاری از روستاهای دیگر مراسم های خاص خودشان را دارند که در اینجا به برخی از آنها اشاره می کنیم:
1- سال مج ؛ مهم ترین مراسم روستا
مراسم سال مج (خوشقدم) ازجمله مراسم های بسیار زیبای کندلوس است که به هنگام حلول سال نو اجرا می گردد. در این مراسم، ابتدا نام چند کودک یا نوجوان خانواده را انتخاب می کنند و با نام هریک با قرآن مجید استخاره می کنند و هریک که خوب آمد به عنوان سال مج انتخاب می شود. وظیفه سال مج این است به محض تحویل سال نو با سینی محتوی کلام الله مجید، سبزه، شیرینی و یک ظرف پر آب قبل از دیگران وارد خانه شود و با ظرف آبی که در دست دارد آب در گوشه اتاق‌ها بریزد تا سالی پربار و پربرکت برای خانواده به ارمغان آورد.
2- جشن تیرماه سیزده شو
تیرماه سیزده شو یکی از کهن‌ترین جشن های ایرانیان است که در اکثر مناطق استان مازندران برگزار می شود. تاریخ این جشن برابر با دوازدهم تیرماه تقویم تبری است که مصادف با دوازدهم آبان ماه تقویم شمسی می گردد.
این جشن را به پیروزی کاوه بر ضحاک و جشن مهرگان نسبت می دهند و با برپایی آیین های ویژه و آماده کردن خوراکی های سیزده گانه همچون کاچی، شیرینی پِتی بَزه نون، کماج،گردو، سنجد، شیرینی، میوه،چای و … آن را برگزار می کنند.
در شب این جشن، شخصی صورتش را سیاه می کند، دستمالی به سر می بندند و لباس مبدل می پوشد تا نقش شخصیت این جشن یعنی لال را بازی کند. وی در حالی که همچون لال ها رفتار می کند با همراهی چند نفر به خانه های مردم قدم می گذارد و با چوب و ترکه به ساکنان هر خانه ضربه ای می زند. مردم آمدن لال را خوش یمن م یدانند و معتقدند که هرکس چوب لال را بخورد تا سال آینده بیمار نمی شود.
جوانان نیز به همراه کودکان چند ترکه بلند در دست می گیرند که در انتهای آنها کیسه ای بسته شده است. آنها به درخانه ها می روند و ادای لال را در می آورند و شعر زیر را می خوانند:
لال بیَمو، لال بیَمو ، پارسال و پیرار بیَمو ، چِل بَزِن دیگه بَزِن، لال اِنِه لالَک اِنِه ، سالو ماه ارزون بوه، لال مار رسوا نَوِ، لال اِنِه لالَک اِنِه، پار بورده امسال انه
صاحب خانه هم به عنوان هدیه میوه و شیرینی در کیسه ی آنها می گذارد.
تاریخچه کندلوس ؛ روستایی با هزاران سال قدمت
دهکده کندلوس که یکی از قدیمی ترین سکونت گاه‌های انسانی در منطقه به شمار می رود. یافته های باستان شناسان حکایت از پیشینه تاریخی روستای کندلوس دارند و قدمت این روستا را هزاره سوم قبل از میلاد نشان می دهند. کندلوس نشانه هایی از تمدن قبل از میلاد، تمدن ایران قبل از اسلام و تمدن ایران بعد از اسلام را در خود دارد و وجود قبرستان های زرتشتی و مانوی و ظروف و اشیای قدیمی کشف شده نشانه هایی را از کهن بودن تاریخ این روستا به نمایش می گذارند.
ناصرالدین شاه قاجار در سال 1292 هجری چند روز را در محلی نزدیک به روستا با عنوان تنگه میخساز سپری کرده و در خاطرات سفرش از آن سخن گفته است. همراه وی در این سفر، کمال الملک، نقاش مشهور ایرانی تابلویی تماشایی را از این روستا خلق می کند که امروزه در کاخ صاحبقرانیه تهران قرار دارد.
برخی منابع این روستا را گذرگاه رستم، قهرمان اسطوره ای ایران دانسته و برای آن ارزش زیادی قائل شده اند.
معماری خانه های روستا
خانه ها در روستای کندلوس به صورت بافت مسکونی متراکم و در شیب ملایم دامنه کوه شکل گرفته اند. اکثر خانه های قدیمی دو طبقه هستند و سقفی شیروانی با پوشش لت کوبی یا سفالی دارند. در ساخت بناهای قدیمی، سنگ، گل، خشت و چوب به کار رفته و در ساخت و سازهای جدید، سیمان، گچ، آجر، بلوک و تیرآهن استفاده شده است.
ویژگی های مردمان روستا
نتایج سرشماری سال 1385، جمعیت این روستا 2500 نفر نشان می دهد البته کندلوس جمعیت ثابتی ندارد چرا که در زمستان ها جمعیت کاهش می یابد و در تابستان ها به دلیل آب و هوای ییلاقی، بر تعداد ساکنان روستا افزوده می شود.
مردان در روستای کندلوس همانند سایر مردم در دیگر نواحی روستایی استان مازندران لباس می پوشند. زنان نیز پوششی معمولی دارند اما در مراسم های خاص، لباس های محلی شامل دامن پرچین، پیراهن، جلیقه و روسری، بر تن می کنند.
از نظر ظاهری ساکنان بومی کندلوس، سفیدپوست هستند و در برخی موارد بور و چشم آبی می باشند. آنها به زبان کجوری سخن می گویند و مردمانی مهربان و مهمان نوازند. قناعت در میان مردم روستا موج می زند و هیچ وقت متکدی را در آن نمی بینید. در کندلوس قفل و مهر و موم بر درخانه ها معنا ندارد و با آنکه این خانه ها 9 ماه از سال خالی از سکنه می شوند تا به حال سرقت در این روستا دیده نشده است. قتل و جنایت نیز جایگاهی در این روستا ندارند و امنیت کاملا حس می شود. در خانواده های کندلوسی، آسیاب کردن گندم، سفید کردن خانه، شکستن هیزم برای تنور، دوشیدن گاو و کاشتن سبزی خوردن بر عهده ی زنان است و آنان نقش پررنگ تری برای تامین هزینه زندگی و خانواده دارند.
به هنگام فراغت در کوچه های روستا صدای بازی های محلی همچون تب کا، کشت کا، سی کاکل و اسب سواری می پیچد و فضایی متفاوت را در آن ایجاد می کند.
موسیقی در کندلوس
نی هفت بند متداول ترین آلت موسیقی در کندلوس است اما دهل و سرنا نیز شهرت قابل توجهی در میان مردم دارد. در زبان محلی به سرنا پسپسی می گویند و آن را از چوب شمشاد تهیه می کنند.
آهنگ های طالب طالبا در مایه درآمد سه گاه، امیری در مایه عشاق و دشتی و عروس سوار کردن در مایه ای از ماهور و بیات ترک از جمله جلوه های موسیقی در روستای کندلوس به شمار می روند.
تصویری از نی هفت بند
مشاغل مردم روستا
پیش از این تهیه و تولید چوب و زغال در زمستان و کشاورزی در تابستان تنها شغل مردم روستا بود اما با تصویب قانون مراقبت از جنگل، ساکنان کندلوس علاوه بر کشاورزی به خیاطی و نجاری نیز پرداختند. امروزه فعالیتهای زراعی ، دامداری و باغداری اصلی ترین منابع در آمد مردم روستا هستند و گروهی نیز در بخش خدمات و صنایع دستی مشغول می باشند.
گندم و جو عمده ترین محصول زراعی و سیب، هلو و چارمغز از عمده ترین محصولات باغی کندلوس می باشند و دامداری سنتی و پرورش طیور نیز در میان دامداران رواج دارد. همچنین به دلیل موقعیت مناسب رشد انواع گل ها و گیاهان دارویی در این روستا، تولید گیاهان دارویی، یکی از منابع مهم درآمد مردم به شمار می رود.
اقامت در روستای کندلوس
در روستای کندلوس مهمانشرای سنتی و زیبایی قرار دارد که می توانید چند روزی را در آن اقامت کنید. همچنین شهر های اطراف روستا با خانه های محلی و هتل ها و مهمانسراها امکانات خوبی را برای اقامت به شما ارائه می دهند.
آب و هوا
حاکم بودن اقلیم کوهستانی بر منطقه باعث شده تا روستای کندلوس به عنوان یک ییلاق شناخته شود و در عین داشتن زمستان های سرد و سخت، در تابستان ها با آب و هوای معتدل و خنک از میهمانان خود پذیرایی کند.
بهترین فصل سفر
بهترین زمان سفر به کندلوس فروردین تا آبان است اما سایر زمان های سال نیز جلوه های خاص خود را دارا می باشند.
بهار و تابستان: سرسبزی طبیعت و آب و هوای معتدل حال و هوای خاصی را به روستای کندلوس می دهد.
پاییز: رنگارنگ شدن لباس درختان یکی از تصاویر زیبای طبیعت را به شما نشان می دهد و چهره ی خاصی را به روستا می بخشد.
زمستان: سرمای زیاد باعث مس شود بسیاری خانه هایشان در روستا را ترک کنند اما سفیدپوش شدن طبیعت بسیار زیبا به نظر می رسد.
راه دسترسی
آدرس
استان مازندران، 75 کیلومتری جنوب شرقی نوشهر، بخش کجور
راه دسترسی
وارد محور کرج چالوس شوید.7 کیلومتر بعد از مرزن آباد ، دوراهی کجور را خواهید دید که پس از ورود به آن و طی 42 کیلومتر مسیر کوهستانی به روستای کندلوس می رسید.
فاصله از مرکز استان و شهرهای اطراف
ساری: 232 کیلومتر
مرزن آباد: 49 کیلومتر
نوشهر:75 کیلومتر
موقعیت روستای کندلوس بر روی نقشه
دیدنی های اطراف
در مسیر جاده چالوس جاذبه های دیگری نیز وجود دارند که می توانید از آنها بازدید نمایید:
* پیست اسکی بین المللی دیزین ؛ برای آشنایی با این پیست مطلب پیست بین المللی دیزین ؛ خوشگذرانی در برف و سرما را بخوانید.
* روستای ناتر ؛ برای آشنایی با این روستا مطلب روستای ناتر ؛ ییلاقی پنهان در جاده چالوس را مطالعه نمایید
* دریاچه ولشت ؛ برای آشنایی با این دریاچه مطلب دریاچه ولشت مرزن آباد ؛ طعم شیرین طبیعت در نزدیکی کلاردشترا از دست ندهید.
تصویری از دریاچه ولشت
توصیه های کارناوالی
روستای کندلوس فضای بسیار پاکیزه و تمیزی دارد پس سعی کنید آن را به همین شکل نگاه دارید و با زباله هایتان چهره اش را مخدوش نکنید.
در برخورد با مردمان محلی به فرهنگ آنها احترام بگذارید و خاطر آنها را نیازارید.
سخن آخر
از گشت و گذار در این روستای پاک لذت بردید؟
تابه حال به کندلوس سفر داشته اید؟
چه جاذبه های دیگری را در این منطقه می شناسید؟
تجربیات و نظرات خود را با دوستان کارناوالی خود به اشتراک بگذارید.
