معروف ترین آیین های سنتی عزاداری محرم و اندوهی عظیم

 در بخش برترین آیین های سنتی عزاداری محرم آمده که محرم فرا رسیده و دل های مسلمانان عزادار شده است. گوشه و کنار خیابان ها هیات امام حسین برپاست، مردم سیاه بر تن کردند و در تلاش برای برپایی هرچه بهتر مراسم های عزاداری اند. دنبال این مهر و علاقه را که بگیری، این دل آشوبه و غم که با رسیدن این روز و شب ها به جانت می افتد، به روزهای کودکی خود می رسی، زنجیر کوچک و سبکی که در دست داشتی و عشق بزرگی که به حسین، در دل کوچک خود. علم های بزرگ را به خاطر می آوری که از زیر شال و پارچه های سبز رنگ آن ها عبور می کردی، نوای نوحه ای قدیمی که هنوز هم چند خطی از آن را خاطرات هست و بوی نذری در کوچه پس کوچه های خانه پدری. اما هر شهر داستان خودش را دارد و تو شاید تنها روش و باور خود را دیده و قبول داشته باشی اما در هر شهری از ایران عزیزیمان، مردم به روش خود عزاداری می کنند، به آیین و روش هایی که قدمتی چند صد تا هزار سال دارد. از دور و بدون دانش که ببینی شاید برایت عجیب باشد اما اگر داستانش را بدانی مطمئنا چشمانت از اشک پر می شود و سینه ات داغ از آتش جان سوز شهادت امام حسین. شهرها زیاد هستند و آیین ها همگی پربار و باشکوه به همین خاطر در دو مطلب آن ها را عنوان کرده ایم. مقاله معروف ترین آیین های سنتی عزاداری محرم هر چه بیشتر شما را با بهترین آیین های سنتی عزاداری محرم آشنا می سازد.

آیین بزرگ نخل برداری ظهر عاشورا در یزد

یکی از معروف ترین آیین های سنتی عزاداری محرم، مراسمی بزرگ و با شکوه، با نخلی چوبی و عظیم، به نشانه تشییع پیکر مطهر امام حسین(ع) است. مراسمی که آن امام بزرگوار در آن روز نداشت. اما این روزها، در بعدازظهر عاشورا، سیل عظیمی از مردم عزادار یزد و شهرهای اطراف، دریایی از دل های سوخته، نخلی عظیم را با روضه و گریه بسیار بر دوش می کشند. نخل برداری یا نخل گردانی که در شهرهای کویری ایران انجام می شود شامل نخل هایی گاهی بزرگ هستن، مثل نخل بزرگ میدان امیر چخماق یزد و یا کوچک همانند نخل های روستا و شهرهای اطراف. اما نکته ای که در تمام آن ها مشترک است، باوری است که مردم به این آیین در بین معروف ترین برترین آیین های سنتی عزاداری محرم دارند. نخل گردانی که هر ساله در دهه اول و خصوصا روز عاشورا برگزار می شود با سینه زنی، روضه خوانی و پخش نذری همراه است. نخل که نشانی از پیکر سیدالشهدا است و در زیر آن چوب هایی افقی برای حمل قرار داده شده در صبح هشتم محرم و طی مراسمی خاص توسط خدام حسینه ها با پارچه ای سیاه رنگ پوشیده می شود. علاوه بر پارچه سیاه رنگی که نماد پارچه سیاه روی پیکر است و کل سازه را پوشانده، تزئینات دیگری هم بر روی نخل قرار می گیرد که هریک نشان و نمادی از حادثه و یا شخصی در واقعه کربلا هستند. سرو نخل نمادی از قد و قامت رشید حضرت علی اکبر (ع) است که بر خاک افتاد. آیینه نشانی از نورِ وجود مبارک امام حسین است که چشم حاجتمندان بسیاری امیدوار به آن است. خنجر، نیزه و شمشیر نشانی از تیر و نیزه هایی هستند که بر بدن پاک امام حسین وارد شدند. پارچه های زینتی و ابریشمی نمادی از حجله حضرت قاسم، شهید جوان کربلاست و زنگ ها نمادی از زنگ های کاوان امام حسین اند. تمامی این ها را عزاداران بر دوش می کشند تا شاید دل سوخته آن ها از این واقعه آرام گیرد. تا در جواب عاشورا و شهادت امام حسین، خون های پاک ریخته شده، دل سوخته خانم زینب، پای زخم شده کودکان، در جواب مظلومیت کاروان حسین و غمی که برای هزاره هاست آتش به دل مسلمانان انداخته، کاری کرده باشند. این جماعت نخل را بر دوش می کشد به نشان زخمی که هر روز در دل آن هاست و در محرم سر باز می کند. گفتنی است که نخل برداری محرم به عنوان یکی از بهترین آیین های سنتی عزاداری محرم به ثبت رسیده است.

محرم در تبریز و تعطیلی هفت روزه بازار

هرساله با رسیدن هفتم محرم ماه، حجره های بازار تبریز تا یک هفته بسته می شوند تا هیات محلات، در کوچه های آن مشغول عزاداری شوند. این مراسم در واقع یکی از مراسم های عزاداری محرم در شهرهای ایران است. البته درب حجره هایی که بر سر راه عزاداران قرار دارند باز هستند تا با با چای، خرما، نان، پنیر و شربت از سینه زنان پذیرایی کنند. این رسم باعث شده تا بازار تبریز به یکی از پرشورترین مکان های عزادارایِ شهر تبدیل شود. این مراسم هرساله با نظمی بی نظیر برگزار می شود. هر محله سه هیات دارد، دسته های عرب، عجم و زنجیززن که به ترتیب وارد بازارچه و تیمچه ها می شوند. ابتدا دسته ای که مردانش لباس هایی سر تا پا مشکی به سبک عرب ها بر تن کرده اند وارد بازار شده و با ریتم و سبکی خاص، دو دست را بر سینه خود می کوبند. سپس دسته عجم ها که کت و شلوار مشکی بر تن کرده اند می آیند و با یک دست سینه می زنند. در پایان هم زنجیر زنان به مراسم، در بازار مظفریه که بازار فرش فروش هاست، پایان می دهند تا دسته ها به هیات محله ها باز گردند و این از برترین آیین های سنتی عزاداری محرم می باشد.

آیین پولکه گردانی محرم در عجب شیر

آیین پولکه گردانی محرم یکی از مراسم های عزاداری محرم در شهرهای ایران است که قدمت آن به دوران صفویه بر می گردد. هم باشکوه است و هم غمگین، شعله های آتش در آسمان و تاریکی شب می چرخند، صدای طبل، دهل و عزادارانی که نام حسین را فریاد می زنند، همه یادآور به آتش کشیده شدن خیمه های به جا مانده از کاروان امام حسین است. این را که بدانی شعله های آتش دلت را می سوزانند. شب عاشورا که می رسد، مردمان روستای شیشوان عجب شیر، در میدان اصلی شهر، پوکله را که توری از پارچه است به نفت آغشته می کنند. عده ای هم که مشعل های بزرگ و کوچک به دست دارند، از دور و از میان محله ها، خودشان را به میان جمعیتی می رسانند که سینه می زنند. همه می دانند که نور و آتشی که تا چند دقیقه دیگر میان زمین و آتش می چرخد، روزگاری خیمه ها و دامن زنان و کودکان را در صحرا عاشورا گرفته بوده، سینه می زنند و با نزدیک تر شدن مشعل ها، قلبشان بیشتر به درد می آید. پولکه گردانی یکی از آیین های باشکوه عاشورایی است که در شمال غرب کشور و به خصوص در روستای شیشوان اجرا می شود و به عنوان یکی دیگر از بهترین آیین های سنتی عزاداری محرم به ثبت ملی رسیده است.

آیین سنتی تاسوعای حسینی در روستای اراضی مبارکه

ظهر تاسوعا که می رسد، مردمان دو روستای اراضی و  باغملک در اراضی مبارکه اصفهان به روستای یکدیگر مهمان می شوند. در واقع در روز تاسوعا اهالی روستای باغملک به روستای اراضی می روند و در روز بعد جایشان را عوض می کنند. در این میان هم افرادی که میزبان هستند، غذاهایی را تدارک دیده و تزئین می کنند، در سینی گذاشته و بعد از نماز ظهر، برای پذیرایی به حسینه ها می آورند. این آیین که قدمتی 300 ساله در بین این دو روستا دارد و یکی از مراسم های عزاداری محرم در شهرهای ایران است، درواقع برای پذیرایی از عزاداران حسینی است آن هم با غذاهای نذری اهالی روستای مجاور. آن ها میزبان و مهمان مراسم یکدیگر می شوند، در حق هم دعا کرده و درنهایت ثواب عزاداریشان در بین معروف ترین آیین های سنتی عزاداری محرم بین آن ها تقسیم می شود.

آیین سنتی دسته چوب در گلستان

درست همزمان با واقعه عاشورا، هنگامی که خبر قیام امام حسین به مردم استرآباد گرگان رسید، آن ها با ادوات جنگی آن زمان که چوب، نیزه و صلاح سرد بود سوار بر اسب، برای کمک به امام حسین راهی کربلا شدند اما در میانه راه و نزدیکی قم خبر شهادت امام در کربلا را شنیدند، مردمانی که برای یاری امام خود به دیاری دیگر می رفتند، سیاه پوش شدند و تمام راه را تا شهر خود، برای امام و یارانش عزاداری کردند. دسته چوبی ها هم که این روزها، در شب دوازدهم محرم که شب سوم شهادت امام حسین(ع) است از بعضی محلات قدیم گرگان مانند سبزه مشهد، سر پیر، دباغان و میخچه گران دسته چوبی عازم محلات دیگر می شوند، نمادی از همان واقعه است. در این مراسم که قدمتی به بلندای عاشورا دارد، در هر محله چندین مشعل روشن می شود و نوای مدد یا علی عزاداران را دور هم جمع می کند تا با چوب و یا نی ای به طول یک متر که در دست گرفته در مسیرهایی خاص نوحه خوانده و سینه زنی کنند. شاه بیت مراسم آنان نیز " ما غلامان علی/ چو به دوران مزنیم/ تیر بر فرق یزید نامسلمان مزنیم" است. این مراسم یکی از بهترین آیین های سنتی عزاداری محرم می باشد.

عزاداری باشکوه بوشهری ها در محرم

عزاداری برای سیدالشهدا و یارانش در بوشهر را شاید بتوان متفاوت ترین نوع آن در ایران دانست. عاشورا در بوشهر همراه با نوحه های جان سوز، نوای سنج و دمام است. نوای غم انگیزی که با کوب آن، قلب عزاداران به درد می آید و با هر بیت از نوحه، سوز دلشان بیشتر. سینه زنی آنان نیز دیدنی است نظمی که برای احترام در عزاداری خود رعایت می کنند بدین صورت است که سینه زنان 5 تا 20 حلقه به دور نوحه خوان تشکیل داده و به صورت دایره وار و هماهنگ با نوای نوحه می چرخند. هر نفر با دست چپ، کمر فرد کناری را گرفته و با دست راست خود سینه می زند، شالی هم که بر کمر خود بسته به معنای همکاری و کمر همتی است که برای برگزاری هرچه بهتر عزای حسین بسته اند. از دور که دسته را نگاه می کنی، شکوه و عظمت این نوع از سینه زنی را در یکی شدن افراد با هم میابی، یکی شدن دل های عزاداری که در کنار هم نام حسین را فریاد می زنند تا صدایشان باهم به عرش برسد. به پایان مراسم که نزدیک می شوند، همان زمانی که سینه زنی اوج گرفته، نوحه خوان پس از یک مکث کوتاه با صدای رسا می گوید واحد و گروه سینه زن یک صدا جواب می دهند الله واحد و نوحه خوان، نوحهِ واحد را مطابق و مناسب با روز عزا می خواند. غذاهای نذری اینجا محلی است و باعث شده تا طعم نذری امام حسین برای مسافران متفاوت باشد و تا همیشه در خاطرشان بماند. برای صبحانه، نان و اش بوشهری با سبزی و گوشت پخته و بین عزاداران پخش می شود. ناهار و شام هم بیشتر شکر پلو و قیمه بوشهری با گوشت و نخود له شده در برترین آیین های سنتی عزاداری محرم است.

آیین خیمه کوبی در نوش آباد کاشان

در روز هشتم محرم در نوش آباد کاشان، کودکان و بزرگسالان، خیمه های نذری را به زمینی که برای اجرای این آیین تعیین شده می آورند. هزاران نفر کودک، پیر و جوان، با لباس های شبیه خوانی، در نقش دو لشکر اشقیا و انبیا دور هم جمع می شوند و حادثه عاشورا را بازسازی می کنند، عزاداری می کنند تا در میانه این میدان و این شور شاید گوشه ای از غم و اندوه آن محشر را درک کنند. می گویند این مراسم بیش از یک قرن است که در روز هشتنم محرم اجرا می شود و در  واقع مقدمه ای برای مراسم دیگری است که یکی از آیین های سنتی عزاداری محرم است و در روز یازدهم محرم، برای بازسازی خیمه انبیا و حرکت لشکر اسیران از کربلا به سمت شام اجرا می شود. البته مشابه این آیین را به جز در کاشان در دیگر مناطق ایران هم می توان یافت.