بیشتر از یک سال از آغاز به کار «محمدجواد آذری جهرمی» به عنوان وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت دوازدهم سپری می‌شود. او که عنوان جوان‌ترین وزیر کابینه دولت یدک می‌کشد، در این مدت اقدامات قابل توجه و گاهاً جنجال‌سازی داشته است؛ از اجرای پرحاشیه طرح رجیستری گرفته تا تلاش برای ایجاد یک دولت الکترونیکی. البته جهرمی در این مسیر با نقدها و مقاومت‌های بسیاری مواجه شد اما هر زمان که مجال صحبت یافت از اقدامات خود دفاع کرد تا بتواند شفافیت را در عملکرد وزارت‌خانه خود به حداکثر برساند.
اگرچه جهرمی از توییتر به عنوان یک ابزار اطلاع‌رسانی استفاده می‌کند و معمولاً هم در مراسم‌های مختلف در میان خبرنگاران حاضر می‌شود اما با این همه، چند پرسش هنوز بی‌پاسخ مانده بودند و همین موضوع باعث شد در دیجیاتو تا تلاش کنیم سه مسئله مهم را با وزیر ارتباطات در میان بگذاریم.
سالنی در طبقه هشتم ساختمان معروف در محله سیدخندان، دفتر آذری جهرمی وزیر ارتباطات است. میز کارش در قسمت عقبی سالن است اما او مصاحبه کردن را در فضایی دوستانه‌تر یعنی جایگاه پذیرایی از مهمانان ترجیح می‌دهد. در لابه‌لای صحبت‌هایش از تجربه‌ها و گرفتاری‌های روزمره خودش و خانواده‌اش می‌گوید و با ظرافت، کاستی‌های موجود در فضای کشور را به ضعف در سیستم‌های هوشمند الکترونیکی و ارتباطی سازمان‌ها ربط می‌دهد. بعد از اندکی گپ و گفت در مورد فضای رسانه‌ای و استارت‌آپ‌ها، آذری جهرمی به سه پرسش مهم دیجیاتو پاسخ داد.
پگاه طوسی - امیر مستکین، دیجیاتو: در چند ماه اخیر ناهماهنگی‌های زیادی میان اینترنت ایران و شبکه جهانی گزارش شده است. بعضی کاربران خارج از ایران گفتند که نمی توانند سایت های ایرانی را ببینند. بررسی‌های شما در این مورد به چه نتیجه‌ای رسید، آیا این موضوع به شبکه ملی اطلاعات مربوط است یا به فیلتر شدن سایت‌ها ارتباط دارد؟
محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات: گزارشاتی دریافت کردیم که سایت‌هایی که هاست‌شان داخل ایران قرار دارد، از خارج از کشور دیده نمی‌شوند، این ارتباطی با شبکه ملی اطلاعات و فیلترینگ نداشت. تحلیل اولیه برخی این بود که این موضوع مربوط به سیستم فیلترینگ و موضوعات اینچنینی است. البته ممکن است سیستم فیلترینگ خطاها و اشتباهاتی داشته باشد اما اتفاقی که در اصل افتاد این بود که در یکی دو ماه گذشته برخی از پرووایدرهای بین‌المللی از مسیریابی IPهای ایران خودداری می‌کردند و این موجب می‌شد مسیرهای خارجی به سمت ایران دچار مشکل شود که این مشکل سریعاً مرتفع شد.
این موضوع مهمی است و ما روی کیفیت کار می‌کنیم البته ما علاقمند بودیم که محصولات ایرانی روی CDNهای خارجی قرار بگیرند تا به لحاظ کیفیت و هزینه خودشان را به مصرف کنندگان نزدیک کنند. یعنی اگر سایتی در داخل ایران است و کاربری در خارج از ایران قصد دارد آن را ببیند الزاما ترافیک آن تا ایران نیاید و از نزدیک ترین CDN آن را ببیند. خیلی از شرکت‌ها این کار را کرده‌اند اما نوسانات ارزی باعث شده که تامین هزینه این سرویس برای شرکت‌های داخلی که درآمد آنها بر مبنای ریال است بسیار گران تمام شود و به همین دلیل برخی از آنها قراردادهای خود را ملغی کردند و بخشی از این موضوع هم ناشی از همین است.
به بیان بهتر بخشی از شرکت‌هایی که از یک CDN خارجی در سرویس خود استفاده کرده بودند، مجبور شدند محصولات خود را به ایران برگردانند. الان ارتباط نزدیکی بین شرکت زیرساخت و کسب و کارها وجود دارد و الان الزاما در حال مانیتور هستند تا به محض آنکه اشکالی بینند، آن را رفع کنند.
حساب‌های کاربری تعدادی از اعضای جمعیت امام علی (ع) در ماه‌های گذشته هک شد. طبق شایعات منتشر شده، این هک از طریق شنود پیامک بوده است. شما بارها وعده دادید که این موضوع را پیگیری می‌کنید. آیا به دلایل امنیتی این پرونده را کنار گذاشته‌اید یا پیگیری‌ها هنوز ادامه دارد؟
موضوع این بود که آقایان می‌گفتند اپراتورها دسترسی غیر مجاز فراهم کرده‌اند و درز کردن اطلاعات مشترکین به بیرون تخلف است. ما حراست را مامور کردیم تا به این قضیه رسیدگی کند. مسیرهای مختلفی که آنها امکان دسترسی داشتند بررسی شد و نتیجه آن بود که هیچ دسترسی غیرمجازی از اپراتورهای داخل کشور به پیامک‌های افراد انجام نشده بود.
سپس مسیر بین المللی را بررسی کردیم چون پیامک‌ها قبل از اینکه بخواهند به فرد برسد از مسیر پرماجرایی می‌گذرند و شواهدی مبنی بر اینکه این اتفاق از مسیر دسترسی غیرمجاز و مسیر ترانزیتی انجام شده، وجود نداشت. منتها پاسخ به این سوال که آیا از دسترسی از طریق مجاز انجام شده، در صلاحیت ما نیست. من اطلاعی ندارم چه کسی را کنترل می‌کنند و چه کسی را کنترل نمی‌کنند و آیا این اتفاق افتاده است یا خیر.
ما گزارش این اتفاق را به اضافه مستندات خود به شورای عالی امنیت ملی فرستادیم و از شورای عالی امنیت ملی درخواست کردیم که به این موضوع رسیدگی شود و به شورای عالی امنیت ملی گفتیم که بنابر این مستندات، اپراتورها و مسیر بین المللی دسترسی غیرمجاز نداشته‌اند. اما در این رابطه که با دسترسی مجاز اتفاقی افتاده و یا حکم قضایی صادر شده، ما دسترسی به این اطلاعات نداریم و مرجع ذی صلاح آن نیستیم. طبیعتا شورای امنیت ملی از این موضوع اطلاع دارد و به آن رسیدگی می‌کند.
باید منتظر ماند تا شورای عالی امنیت ملی بررسی‌های خود را انجام و گزارش را منتشر کند. ما وظیفه خودمان را انجام دادیم. تا جایی که حد وظایف ما بود بررسی‌ها صورت گرفت و نتیجه اعلام شد که دسترسی غیرمجاز در اپراتورها قطعا رخ نداده و اگر دسترسی مجاز بوده ما صلاحیت بررسی موضوع را نداریم و باید منتظر جواب شورای عالی امنیت بمانیم.
در ابتدای دوره وزارت خود عنوان کردید که یکی از دستاوردهای شما در پایان این دوره 4 ساله، داشتن 4 یا 5 یونیکورن یا شرکت میلیارد دلاری در حوزه فناوری خواهد بود. از پایان سال گذشته تا کنون ارزش ریال کاهش شدیدی داشته است. آیا با این تفاسیر همچنان رسیدن به تک‌شاخ‌های حوزه فناوری را در این بازه زمانی 4 ساله امکان پذیر می‌دانید؟
مفهوم اینکه 5 یونیکورن داشته باشیم این است که 5 شرکت داشته باشیم که ارزش هر کدام یک میلیارد دلار باشد و با دلار 8 هزار تومانی بازار ثانویه، یعنی باید بازاری به ارزش 40 هزار میلیارد تومان تومان برای 5 شرکت پرچمدار حوزه فناوری اطلاعات وجود داشته باشد. این در حالی‌ست که امروز کل ارزش بازار ستنی ما در حوزه تلکام 36 هزار میلیارد تومان است.
در واقع اگر ما بخواهیم در طی 4 سال با نرخ کنونی دلار ارزش حوزه فناوری اطلاعات را از حوزه ارتباطات بالاتر ببریم، طبیعتاً کار سختی در پیش داریم. اما به لحاظ مفهومی باید گفت که ما باید 5 پرچمدار داشته باشیم که لوکوموتیو مسیر حرکتی توسعه حوزه ICT باشند. این 5 پرچمدار در حال شکل‌گیری هستند و ما امیدواریم به لحاظ ارزشی هم اتفاقاتی بیفتند که موجب شود آنها بازار خود را بزرگ کنند.
ما در حوزه‌های مختلف توانمندی داشتن استارت‌آپ‌های بزرگ را داریم؛ هم در حوزه حمل و نقل، خرید و فروش آنلاین و هم سلامت این ظرفیت را داریم. همه از این نوسانات اقتصادی اثر پذیرفتند، در حال حاضر سیستم خرید و فروش آنلاین ما بیشتر در حوزه قطعات و لوازم الکترونیکی فعال است و وقتی بازار لوازم الکترونیک دچار نوسان شود، مشخصا خرید و فروش آنلاین هم دچار نوسان خواهد شد.
نوسانات ارزی باعث شده که امروز استارت‌آپ‌هایی که در حوزه گردشگری کار می‌کردند دیگر فروش خارجی نداشته باشند. همچنین ظرفیت داخلی هم با توجه به گران شدن بلیت‌های داخلی دچار مشکل شود. طبیعتا نوسانات اقتصادی کار ما را خیلی سخت می‌کند اما نا امید نیستیم و تلاش خواهیم کرد.
