ویژگی های رفتاری خاص آذری های غیور ایران

کارناوال - رضا قره غریبی : پس از بررسی عوامل تاثیرگذار بر الگوهای رفتاری ایرانیان و ۱۰ ویژگی رفتاری ایرانیان که بین تمامی اقوام عمومیت داشت، شروع به بررسی ویژگی های خاص رفتاری هر یک از اقوام ایرانی کردیم.

پس از بررسی عوامل تاثیرگذار بر الگوهای رفتاری ایرانیان و 10 ویژگی رفتاری ایرانیان که بین تمامی اقوام عمومیت داشت، شروع به بررسی ویژگی های خاص رفتاری هر یک از اقوام ایرانی کردیم.

تا کنون قوم های کرد و لر را به صورت جداگانه مورد بررسی قرار دادیم و امروز نوبت به دومین قوم بزرگ ایرانی یعنی آذری های غیور رسیده است. مردمان غیوری که علاوه بر بخش های شمال غربی ایران، در سرتاسر ایران زندگی می کنند، مردمانی که تاریخ پر فراز و نشیبی داشته اند و در برخی از وقایعِ تاریخی نقش قهرمان و محوری را ایفا کردند. برای مثال تجسم انقلاب مشروطه بدون حضور این مردان و زنان امکان ناپذیر است.

این نکته را نیز فراموش نکنیم که هدف اصلی ما معرفی ویژگی های رفتار هر قوم می باشد، اقوامی که همه آن ها ایرانی بوده و به ایرانی بودن خود می بالند و در تاریخ جانفشانی های بسیاری در راه وطن خود ایران کرده اند.

کارناوال را برای آشنایی با ویژگی های رفتاری آذری های غیور ایران همراهی کنید.

نکته مهم : مطالب مربوط به سرگذشت تاریخی و زبان از منابع معتبری که مربوط به پژوهش های علمی پژوهشگرانی همچون دکتر کیومرث فلاحی و . . .می باشند، گردآوری شده اند و هریک از نظریه ها و عقیده ها موافقان و مخالفانی دارد. کارناوال سعی کرده نظریه هایی، با دیدهای متفاوتی را به شما ارائه دهد و هیچ گونه جهت گیری و موافقت و یا مخالفتی با نظریه ها و عقاید ندارد.

photo by Majid Hashemi

تاریخچه و سرگذشت

گستردگی مناطقی که مردم آذری به طور بومی در آن زندگی می کنند باعث شده، ریشه های قومی متفاوتی از ریشه های ماد، قفقاز و . . . را به آن ها نسبت دهند.

آذری های بومی ایران، دومین گروه قومی بزرگ ایران پس از فارس ها می باشند و در تمام وقایع بزرگ تاریخی کشور ایران نقش مهم و حیاتی ای را ایفا کرده اند.

آذربایجان یکی از بخش های مهم سیاسی ایران پس از حمله مغول ها به کشور بوده است و پس از گذر از دوره هایی همچون ایلخانان، آق قویونلو ها و قره قویونلو ها، آغازگر حرکت های بزرگی بودند مانند تاسیس حکومت بزرگ و قدرتمند صفویان. تاریخ آذری های بومی ایران همیشه با فراز و نشیب روبرو بوده است برای مثال پس از تصرف بخش ها و مناطق آذری نشین توسط ترک های عثمانی، آذری های بومی ایران دچار یک دگرگونی و تغییرات عمیق زبانی و قومی گردیدند. در دوره صفویان جنگ های بی شماری بین ایرانیان و عثمانیان صورت گرفت که این قوم غیور نقش پر اهمیتی در این جنگ ها داشتند.

اهمیت #آذری های ایران باری دیگر در انقلاب مشروطه به وضوح دیده شد، این مردمان هیچ گاه زیر بار زور و ظلم نرفته و در هنگام نیاز، آزادی خواهان و مردمان شجاعی به نبرد نا عدالتی ها برخواستند.

در انقلاب اسلامی ایران نیز نقش آذری ها بر هیچ کسی پوشیده نیست.

دختری با لباس محلی

طراحی قدیمی جهانگرد فرانسوی ژان شاردن از شهر تبریز

برای آشنایی بیشتر با این جهانگرد می توانید مطلب ژان شاردن ؛ سیاح و هنرمند فرانسوی را بخوانید.

طراحی قدیمی از شهر اردبیل

زبان ترکی آذربایجانی

زبان های اغوز یکی از شاخه های اصلی زبان های ترکی می باشد و ترکی آذربایجانی بخشی از زبان های اغوزی می باشد. این زبان توسط مردمان آذری که در منطقه خاورمیانه و قفقاز زندگی می کنند، استفاده می گردد. ترکی آذربایجانی بیشتر در کشور آذربایجان و مناطق آذری نشین ایران تکلم می شود.

گروه های زبان اغوزی غربی به 3 دسته اصلی تقسیم می شود :

1) آذربایجانی :	انواع زبان آذربایجانی
2) استانبولی :	ترکی استانبولی، ترکی قبرسی، ترکی عثمانی
3) ترکمنی :	زبان ترکمنی، زبان ترکی خراسانی

اگر بخواهیم سایر زیر شاخه های زبان های ترکی رایج در ایران را نام ببریم به این گونه ها برخورد می کنیم:

* ترکی قشقایی

* ترکی خلجی

* ترکی شاهسونی

* ترکی افشاری

* ترکی سنقری

پراکندگی افراد ترک زبان در سرتاسر جهان ( ترک زبان بودن در این پراکندگی لزوما به معنای ترک بودن نیست)

زیست بوم و پراکندگی

قوم های ترک زبان، در سرتاسر سرزمین ایران پراکنده هستند. اما در برخی از نقاط حضور پررنگ تری دارند، برای مثال در آذربایجان شرقی، بخش عمده از آذربایجان غربی، اردبیل و زنجان مرم به زبان ترکی سخن می گویند. بخش های اصلی سرزمین ترک زبانان آذری را در ایران، کوهستان ها و جنگل های زیبا تشکیل داده است. مناطقی که در زمستان بسیار سرد بوده و در بهار و تابستان از سرسبزی و زیبایی خاصی و ویژه ای برخوردار است.

بخشی از قوم های ترک زبان ایران یکجا نشین هستند و گروهی هم زندگی ایلی و کوچ نشینی دارند. این قوم از نظر خاستگاه ایلی به دو دسته عمده و چند دسته کوچکتر تقسیم می شوند؛

دسته اول ایل های آذربایجان هستند مانند شاهسون ها، ارسباران و خلخالی ها

دسته دوم ایل های فارس و دیگر مناطق مانند قشقایی ها و برخی از ایل خمسه و بخشی از ایل افشار و . . .،

جدای از ایل های گفته شده ترکمن ها نیز در کناره های دریای خزر استان گلستان زندگی می کنند.

پراکندگی ترک زبان ها در ایران

photo by Niaz Chalabianloo

ویژگی های رفتاری و روحیه

در مطلب عوامل تاثیرگذار بر الگوهای رفتاری ایرانیان، 10 ویژگی مختص به ایرانیان را معرفی کردیم علاوه بر این ویژگی ها که در اقوام ایرانی عمومیت دارد، آذری ها 5 ویژگی و روحیه ویژه دارند که آن ها را در ادامه خواهید خواند.

الف) وطن دوستی

شاید برای اثبات این سخن برشمردن وقایع تاریخی کافی باشد. از نمونه های وطن دوستی این مردم می توان به رشادت های ستارخان و باقرخان، کربلایی علی مسیو، بابک خرمدین و . . . اشاره کرد که در دوره های مختلف برای آزادی و عدالت جنگیده اند.

در سال 1299 خورشیدی، شیخ محمد خیابانی در تبریز قیام کرد و ثقه الاسلام شهیدِ راه استقلال و آزادی این سرزمین، به دست سربازان روسی در تبریز به دار آویخته شد. در سال 1325 خورشیدی مردم تبریز در برابر فرقه دموکرات آذربایجان به پا خاستند و استقلال ایران را حفظ کردند.

25 بهمن 1356 نیز قیام مردم تبریز فصل جدیدی را در مبارزه مردم ایران و انقلاب اسلامی آغاز کرد.

ب) تعصب مذهبی

آذری های غیور به دین اسلام و مذهب شیعه پایبندند و نسبت به آن تعصب خاصی دارند. چنانچه در سفرنامه های جهانگردان نیز، این مردمان در هر دوره ای پایبند دین نشان داده شده اند.

پ) مهمان نوازی

از جمله ویژگی های بارز مردم آذربایجان به خصوص تبریزیان، مهمان نواری آن ها است که برای مهمان اهمیت زیادی قائل اند. در سفرنامه جکسن، جهانگرد آمریکایی از مهمان نوازی مردم تبریز به خوبی یاد شده است. حتی فرهنگ مهمان نوازی را می توانید در ادبیات، اشعار، نوع برخورد آذری های بومی ایران به راحتی مشاهده کنید.

photo by amir hossein Kiarostami

photo by Mahsa Key

ت) هنرمندی

آذری ها بسیار هنرمند هستند و از دیرباز هنر آن ها مورد توجه همگان بوده است. فرش تبریز علاوه بر شهرت آن در سطح ایران، دارای محبوبیت و شهرت جهانی نیز می باشد.

هر چند که در پی جنگ صفویان با عثمانیان هنرمندان آذری ناگریز به کوچ به سایر شهر ها از جمله اصفهان شدند. با کوچ این هنرمندان به اصفهان صفحه ای تازه در هنر و معماری شهر اصفهان گشوده شد.

هنرمندان تبریزی در تمامی زمینه های هنری خوش درخشیده اند، در خوشنویسی نستعلیق، مکتب تبریز الگویی برای دیگر مکاتب بوده، شاعران تبریزی جایگاه ویژه ای در ادب فارسی دارند و تنها مقبره الشعرای تبریز دربرگیرنده آرمگاه بیش از 40 شاعر بزرگ است.

photo by Ali Shateri

photo by Toma Maglakelidze

ث) غرور

بسیاری از جهانگردانی که به ایران سفر کرده اند، در سفرنامه های خود غرور و شأن مردم تبریز و آذری ها را به تصویر کشیده اند. دامپِری از این مردمان غیور اینگونه نقل می کند:

آنچه که به نظر ما پر شکوه و جلال است، نزد ایرانیان تبریزی مسخره است. به نظر ایشان کت های کوتاه و تنگ ما، شایسته ترین لباس نیست و فاقد هرگونه سلیقه است و هر نوع البسه ساده و تنگ و بی تصنع به نظر آن ها حقیر و ناچیز است و زیبا پسندی ایشان شامل لباسی می شود که گشاد و بلند و پرچین باشد (سرداری) و فروتنی کاذبشان آنان را وا می دارد تا هر سبک لباسی که خطوط اعضا و جوارح بدن انسان را برجسته نشان دهد، مستهجن بدانند، در حالی که اروپاییان چنین مدی را دوست دارند و از این رو ناخشنودی آسیایی ها را بر می انگیزد. آن ها از نشستن خشک اروپایی بر گرده اسب نیز انتقاد می کنند، که البته زیاد به خطا نمی رود زیرا وقتی سوار اروپایی سینه خود را جلو داده و حرکت می کند در کنار کسی که با ظرافت اما مغرور بر توسن خود می نشیند مانند کاریکاتور به نظر می رسد.

photo by Behzad Kalantari

photo by Behzad Kalantari

photo by Behzad Kalantari

مشاهیر

با چند تن از افتخارآفرینان و مشاهیر ترک زبان در زمینه های مختلف ( روحانیت، جامعه پزشکان، سینما، ورزش، موسیقی، افراد نظامی ) از گذشته تا زمان معاصر آشنا خواهیم شد.

1) سید محمدکاظم شریعتمداری : مرجع تقلید

2) جبار باغچه بان : موسس اولین مدرسه کر و لال ها

3) محمد حسین شهریار : شاعر

4) آیدین آغداشلو : نقاش

5) علی دایی : فوتبالست و صاحب رکورد بیشترین گل ملی در جهان

6) حسین رضازاده : وزنه بردار و دارنده چندین مدال المپیک

7) ستار خان : سردار ملی

8) باقر خان : سالار ملی

9) بهروز وثوقی : بازیگر

10) صمد بهرنگی : معلم، داستان نویس و منتقد اجتماعی

11) مهدی بازرگان : سیاستمدار

12) تیمور لکستانی : پدر برق ایران