دونا استریکلند؛ سومین زن تاریخ که نوبل فیزیک گرفت

به گزارش ایسنا، جایزه نوبل معتبرترین جایزه‌ای است که در حوزه‌های علمی به یک دانشمند تعلق می‌گیرد.

جایزه نوبل در سال 1895، به وصیت کارخانه‌دار و شیمی‌دان سوئدی،" آلفرد نوبل" که بیشتر وی را به دلیل ابداع" دینامیت" می‌شناسند پایه‌گذاری شد.

از سال 1901 میلادی تا امروز 210 دانشمند موفق به کسب جایزه نوبل فیزیک شده‌اند. تاکنون این جایزه در فیزیک 112 مرتبه اعطا شده است.

برندگان نوبل فیزیک 2018 روز گذشته معرفی شدند که از میان این 3 نفر، یکی از آنها دونا استریکلند فیزیکدان زن کانادایی بود.

به این ترتیب و با احتساب استریکلند تاکنون 3 زن در تاریخ موفق به کسب نوبل فیزیک شده‌اند که در این مطلب به معرفی آنها خواهیم پرداخت.

"ماری کوری"

"ماریا اسکلودوسکا کوری"(Marie Skłodowska Curie) اولین زن تاریخ علم است که موفق به کسب جایزه نوبل شد. کوری همچنین تنها زنی است که توانسته دو نوبل را از آن خود کند.

"ماری کوری" در تاریخ 7 نوامبر 1867 میلادی در ورشو لهستان متولد شد.

والدین کوری هر دو معلم بودند. وی در سال 1893 لیسانس خود را در رشته فیزیک دریافت کرد و تنها یک سال بعد در رشته ریاضیات نیز موفق به اخذ لیسانس گردید. پس از آن با "پیر کوری" آشنا شد و با وی ازدواج کرد.

زمانی که ماری کوری در 1895 در انباری چوبی کوچکی که آزمایشگاه وی بود شروع به کار کرد، نه او و نه هیچ‌کس دیگری چیزی درباره عنصر شیمیایی رادیوم نمی‌دانست و این عنصر هنوز کشف نشده بود.

البته یکی از همکاران وی، پژوهشگر و فیزیکدان فرانسوی،"هانری بکرل"، در آن زمان تشخیص داده بود که عنصر شیمیایی" اورانیوم"، پرتوهایی اسرار آمیز نامرئی از خود می‌افشاند.

در 12 آوریل 1898 میلادی، کوری‌ها نظریه "رادیو اکتیویته" را ارائه دادند. این نظریه، روش‌هایی برای جداسازی ایزوتوپ‌ها و کشف دو عنصر "پولونیم" و "رادیوم" است. 

پیدایش رادیوم در میان عناصر رادیواکتیو طبیعی تقریباً به فوریت ثابت کرد که این عنصر مناسب‌ترین عنصر رادیو اکتیو برای بسیاری کارها است. 

کوری دو مرکز یکی در پاریس و دیگری در ورشو را راه‌اندازی کرد که امروز از مراکز بزرگ پزشکی هستند. همچنین در جنگ جهانی اول اولین مرکز درمانی نظامی رادیو پزشکی را ایجاد کرد.

خانواده کوری به همراه بکرل بخاطر کشف‌شان در 1903 جایزه نوبل در فیزیک را از آن خود کردند و به این ترتیب توانستند وام‌هایی را که برای کارهای پژوهشی طولانی خود گرفته بودند، پرداخت کنند.

پیر کوری در 19 آوریل 1906 در 47 سالگی به علت تصادف درگذشت. مادام کوری پس از مرگ شوهرش به مطالعات خود ادامه داد و در 1910 موفق به تهیه رادیوم خالص گردید. وی در سال 1911 موفق به کسب دومین جایزه نوبل خود این‌بار در شیمی شد.

ماری کوری نقش اصلی را در تأسیس انستیتو رادیوم پاریس در 1912 داشت و تا زمان مرگ مسئول اداره بخش فیزیک-شیمی آن بود.

این زن محقق در نهایت در سال 1934 میلادی در سن 66 سالگی به دلیل ابتلا به سرطان خون درگذشت.

مرگ وی به دلیل تحقیق بر روی "رادیوم" اعلام شد. زیرا رادیوم پرتوزا است و برخورد با آن موجب ایجاد سرطان می‌شود.

گفتنی است " ایرن ژولیو-کوری"(Irène Joliot-Curie) دختر "ماری کوری" نیز به خاطر کشف رادیواکتیویته مصنوعی در سال 1935 جایزه نوبل شیمی را دریافت کرد.

" ماریا گوپرت مایر"

" ماریا گوپرت مایر"(Maria Goeppert Mayer ) دومین زن تاریخ است که توانسته جایزه نوبل فیزیک را از آن خود کند.

" ماریا گوپرت مایر" در تاریخ 28 ژوئن 1906 میلادی در آلمان متولد شد.

وی فارغ‌التحصیل دانشگاه "گوتینگن" آلمان است. پایان‌نامه مایر با موضوع نظریه جذب دو فوتون توسط اتم‌ها ارائه گردید.

پس از جنگ جهانی دوم، مایر داوطلبانه استاد دانشگاه "شیکاگو" شد.

در سال 1960، استاد و پروفوسور فیزیک در دانشگاه "کالیفرنیا در سن دیه‌گو" شد و دوره‌ای کوتاه پس از آن دچار یک سکته مغزی خفیف شد. مایر به تحقیقات خود ادامه داد و پس از آن مدل ریاضی "پوسته‌ای هسته" را ارائه داد.

این مدل نحوه قرارگیری ذرات در ترازهای انرژی در هسته اتم را تشریح می‌کند.  

این دستاورد وی سبب شد که مایر در سال 1963 میلادی جایزه نوبل فیزیک را کسب کند. گفتنی است "دانیل یوهانس هانس ینسن"(Johannes Hans Daniel Jensen) و "یوجین ویگنر"(Eugene Wigner)  نیز با مایر در دریافت این جایزه شریک بودند.

مایر در سال 1965 به عضویت "فرهنگستان هنر و دانش آمریکا" برگزیده شد.

وی در نهایت در سال 1972 میلادی دچار سکته مغزی شد و در "سن‌دیه‌گو" درگذشت.

پس از مرگ این بانوی دانشمند جامعه علمی آمریکا به پاس تلاش‌های وی، تصمیم به ایجاد جایزه علمی " ماریا گوپرت مایر" در فیزیک گرفت.

"دونا استریکلند"

"دونا استریکلند"(Donna Strickland) در سال 1959 میلادی در کانادا متولد شد و تحقیقات خود را در حوزه لیزر انجام داد. وی سومین زنی است که موفق به دریافت جایزه "نوبل" فیزیک شده است.

وی به همراه "جرارد مورو (Gérard Mouro) دیگر برنده نوبل فیزیک 2018، در حوزه اختراع تکنیکی به نام "CPA" کار کرد. این دو دانشمند به همین دلیل نیز "نوبل" را از آن خود کردند.
" CPA" تکنیکی برای ایجاد" لیزرهای پالسی ‌فوق‌ کوتاه" است.

گفتنی است تکنیکی که استریکلند و مورو توسعه دادند، برای تولید پالس‌های فوق‌کوتاه و قوی در جراحی، پزشکی و مطالعات بنیادی علمی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

"دونا استریکلند" مدرک مهندسی فیزیک خود را از دانشگاه "مک‌مستر"(McMaster University)  کانادا دریافت کرد و در سال 1989 دکتری خود را در رشته "نورشناسی" از دانشگاه "راچستر" آمریکا کسب کرد.

وی هم‌اکنون استاد دانشگاه "واترلو"(Waterloo) کانادا است. "استریکلند" نیز تاکنون توانسته جوایز معتبر علمی را از آن خود کند.