بشر از دیرباز آرزوهای بزرگ در سر دارد که زیر زمین سفر کند و یا بال پرواز بگشاید و یا بر محدوده‌های زندگی و زمینِ زیر پایش بیافزاید. حال با به دست آوردن علم و پیشرفت‌های روزافزونش در فناوری، سعی بر پوشاندن جامه عمل بر بدن آرزوهاش دارد. ساخت جزایر مصنوعی قطعا یکی از همین آرزوهاست که انسان را بر آن داشته قدرتش را به کار گیرد و زمین را باب میل خویش تغییر دهد.
اوایل سواحل مصنوعی تنها به یک سازه چوبی یا فلزی محدود می‌شد که خود بر روی آب شناور بود، اما امروزه ابتدا با ساخت زمین و احیای آن جزیره‌ای را ایجاد می‌کنند و سپس سازه‌هایی دیگر روی آن می‌سازند. در برخی مواقع نیز بخشی از زمین بر اثر ساخت کانال یا آبگیری دره‌ها جدا شده و جزیره ای جدید ایجاد می‌شود. #جزایر مصنوعی دبی اما به سبک مدرن و با احیای خاک در سواحل خلیج فارس و نزدیک سواحل امارات ساخته شده اند.
چند سالیست که هیاهوی ساخت جزایر مصنوعی دبی در همه جا پیچیده است و جنجال هزینه‌های بالا و دغدغه‌های زیست محیطی، گریبان بسیاری را گرفته است.
همراه با کارناوال نگاهی به پرونده جزایر مصنوعی دبی بیاندازید…
از جزایر مصنوعی دبی بیش تر بدانید
امارات متحده ی عربی به خوبی می‌داند که تا آینده‌ای نزدیک دیگر نمی‌تواند تنها با تکیه بر دلارهای حاصل از فروش نفت، هزینه‌های کشور را تأمین کند. از همین رو نخست وزیر امارات که حاکم شهر دبی هم هست، دو دهه ی گذشته را تلاش کرد که شهر دبی را به آرمان شهری گردشگری، با کلاس جهانی تبدیل کند. بسیاری از این تلاش‌ها به صورت جغرافیایی انجام شده است، چند صد کیلومتر ساحل مصنوعی که در آب‌های خلیج فارس و نزدیکی ساحل دبی ساخته شده اند. اضافه کردن صدها کیلومتر ساحل مصنوعی به شهری پرتردد و شلوغ کار آسانی نیست، اما دقیقا این همان کاریست که مسئولین و حاکمین شهر دبی در پیِ آنند، ساخت #بزرگترین جزایر مصنوعی دنیا.
پس از به تائید رسیدن ساخت جزایر مصنوعی دبی، ساخت جزایر سه گانه نخل به نام‌های جمیرا، جبل علی و دیره و مجمع‌الجزایر به دنیا و جهان اعلام شد. حامی و مجری پروژه‌های ساخت جزایر مصنوعی، همگی شرکت دولتی نخیل است.
هم اکنون جزیره ی در حال ساخت جبل علی، پنجمین جزیره ی بزرگ و مصنوعی دنیاست و جزیره ی جمیرا نیز در رده ی هفتم قرار دارد.
نحوه ی ساخت جزایر مصنوعی دبی
برای ساخت جزایر، ابتدا شن‌ها را از سطح زمین خلیج فارس برداشت کرده و پس از لایروبی مورد شست و شو قرار می‌دهند. شست و شوی شن‌های دو جزیره نخل و جزیره جبل علی توسط شرکت‌های بلژیکی انجام شد. سپس شن‌های شسته شده، توسط کشتی‌های اسپری به صورت اسپری در محل‌های تعیین شده برای ساخت جزایر فشانده می‌شوند. این فرآیندِ افشاندن شن‌ها به فرآیند رنگین کمانی معروف است چرا که هنگام پاشش شن‌ها، کمانی مانند رنگین کمان در هوا ایجاد می‌شود.
در لبه خارجی هر جزیره، یک خط موج شکن نیز ساخته می‌شود. خط موج شکنِ جزیره جمیرا از بیش از 7 میلیون تن سنگ ساخته شده است. هر سنگ توسط جرثقیل حمل می‌شد و پس از آن که مکان قرار گیری هر کدام توسط غواص‌ها علامت گذاری می‌شد، در جای خود قرار می‌گرفت.
در کل تا به حال در این پروژه‌ها از 11 میلیارد متر مکعب شن و 47 میلیون تن سنگ استفاده شده است.
مجموعه جزایر مصنوعی دبی
در زیر به معرفی هر جزیره به صورت جداگانه خواهیم پرداخت:
1- جزایر سه گانه نخل ؛ Palm Islands
از ابتدا بنا بود جزایر سه گانه‌ای به شکل نخل ساخته شود. نخل جمیرا، جبل علی و دیره.
پیش از همه ساخت نخل جمیرا در سال 2001 آغاز شد و مدت کوتاهی پس از آن، آغاز ساخت نخل جبل علی نیز اعلام شد. ابتدا قرار بود جزیره جبل علی با ابعادی بزرگ‌تر ساخته شود اما بعدها با تغییر اندازه، در ابعادی کوچک‌تر ساخته شد. پس از شروع برنامه‌ریزی و ساخت جزیره نخل دیره، طراحی جزیره تغییر کرد و همچنین با تغییر نام مواجه شد و اکنون به نام جزیره دیره شناخته می‌شود.
با این وضعیت جزایر سه گانه نخل به دو عدد تغییر پیدا کردند.
1) جزیره نخل جُمیرا ؛ Palm Jumeirah
جزیره جمیرا کوچک‌ترین #جزیره نخل دبی است که در نزدیکی #سواحل جمیرای دبی قرار دارد. نخل جمیرا پیش از سایرین مورد ساخت و ساز قرار گرفت و زودتر از باقی به بهره برداری رسید. طراحی و ساخت نخل جمیرا به عهده معماران هلمان هورلی چاروات بود. سازندگان جمیرا تحویل مناطق مسکونی جزیره را سال 2006 اعلام کردند. در اوایل اکتبر 2007 جمیرا #بزرگترین جزیره ی مصنوعی دنیا محسوب می‌شد که تا آن زمان نزدیک 500 خانواده در جزیره سکونت پیدا کرده بودند و بیش از 75% املاک آماده تحویل بودند. تا آخر سال 2009 نیز 8 هتل آماده بهره‌برداری بودند، با این همه آماده سازی کامل جزیره با دو سال تأخیر انجام شد. هزینه تخمین زده شده تنها برای ساخت جزیره جمیرا، 12 میلیارد دلار است!
در حال حاضر جمعیت زیادی در جزیره ی نخل جمیرا ساکن شده اند و تمامی هتل‌ها مورد استفاده اند. همچنین امکانات تفریحی و مسکونی لوکس این جزیره بسیار قابل توجه است.
در سال 2009 نیویورک تامیز در طی مقاله‌ای با ارائه تحقیقات و شواهدِ جغرافیایی اعلام کرد که جمیرا در حال غرق شدن است، به طوری که سرعت آن در سال 2009، 5 میلی‌متر در سال بوده و با گذر زمان این سرعت بیش‌تر هم می‌شود. اما شرکت نخیل با رد این ادعا، اعلام کرد که هیچ گزارشی مبنی بر مشکلات ساختاری در هیچ کدام از ساختمان‌ها و سازه‌ها وجود ندارد و ماهواره‌های لیزری و ارتفاع سنج ناسا نیز این موضوع را تائید می‌کنند.
راه ارتباطی جزیره ی جمیرا یک مونوریل به طول 5٫4 کیلومتر است که از سویی به هتل آتلانتیس می‌رسد و از سویی دیگر تا پایین نخل جمیرا و برج‌های ورودی جزیره ادامه دارد. جالب است بدانید که مونوریل جمیرا، نخستین مونوریل در خاورمیانه است.
هتل آتلانتیس در جزیره ی جمیرا
2) جزیره نخل جبل علی ؛ Palm Jebel Ali
ساخت این جزیره در سال 2002 آغاز شد و از ابتدا قرار بود تا اواسط سال 2008 تکمیل شود. نخل جبل علی 50% از جزیره ی جمیرا بزرگ‌تر است، شامل 6 تفرجگاه دریایی، پارک ابی و روستای ساحلی است که بالاتر از سطح آب دریا قرار می‌گیرند و همچنین یک پیاده رو، اطراف برگ‌های جزیره نخل را احاطه می‌کند. در سال 2007 مجموعه موج شکنِ اطراف جزیره به پایان رسید، امازمانی که بنا بود ساخت سازه‌های اصلی در جزیره آغاز شود، با پیش آمد بحران اقتصادی، ساخت جزیره در وضعیتی نامعلوم قرار گرفت و اعلام شد در آینده‌ای نزدیک ساخت و ساز انجام خواهد گرفت. در سال 2015 مسئول شرکت نخیل طی مصاحبه‌ای اعلام کرد قرار نیست ساخت این جزیره منتفی شود و انجام این پروژه زمان زیادی خواهد برد.
امروزه ساخت این جزیره به کلی متوقف شده است.
متأسفانه برای ساخت این جزیره یک منطقه محافظت شده دریایی که قبلا در این ناحیه قرار داشت را از بین بردند. یکی از نگرانی‌های زیست شناسان در این خصوص، از بین رفتن گونه‌های بومی و ایجاد گونه‌های جدیدِ ناشناخته و مخرب در این منطقه است.
2- جزیره دیره ؛ Deira Island
(همان طور که اشاره شد ابتدا قرار بود یکی از جزایر سه گانه نخل شکل دبی باشد، اما در گام‌های بعدی برنامه ریزی و ساخت دچار تغییراتی از جمله طراحی شد. پس از تغییر طراحی، نامش نیز به جزیره دیره تغییر کرد.) در اوایل اکتبر 2007، در مجموع با استفاده از 200 میلیون متر مکعب شن، 20% از احیا اولیه جزیره نخل دیره انجام شد. در اوایل آپریل 2008 شرکت نخیل اعلام کرد که بیش از یک چهارم جزیره احیا شده است و میزان استفاده از شن به 300 میلیون متر مکعب رسیده است. از آنجا که پروژه ی وسیعی در دست ساخت بود، برای انجام به چند بخش تقسیم شده بود. اولین بخش ساخت زمین جزیره در طی جاده ی دیره بود که بین خور دبی و بندر الحمریه قرار می‌گرفت. تا اوایل سال 2008، 80% از ساخت زمین جزیره به اتمام رسیده بود.
طراحی جدید جزیره و کاهش ابعاد دیره در نوامبر سال 2008 اعلام شد و تغییر کلی طرح جزیره و نامش در سال 2013 اتفاق افتاد.
3- مجمع الجزایر جهان ؛ The World
از آن جهت نام دنیا برای این مجمع‌الجزایر انتخاب شده است که نمای کلی و هوایی این جزایر به صورت یک نقشه از قاره‌های کره زمین است.
جزایر جهان در 4 کیلومتری ساحل شهر دبی، امارات و در آب‌های خلیج فارس ساخته شده است. مناطق کم عمق ساحلی اطراف دبی را برای ساخت این مجموعه جزایر در نظر گرفتند. ساخت این جزایر همچون جزایر نخیل با شن شسته و لایروبی شده انجام گرفت و مالک آن شرکت معروف نخیل است. ایده ی اولیه ی ساخت این جزیره از طرف حاکم شهر دبی، محمدابن رشید المکتوم ارائه شد.
هزینه ی احیا زمین‌های این مجموعه جزایر 2 میلیارد دلار و هزینه تمام شده ی آن 14 میلیارد دلار اعلام شده است.
می‌توانید برای اطلاعات بیش‌تر از این پروژه، مطلب مجمع‌الجزایر جهان ؛ اجتماع قاره‌ها در خلیج فارس را بخوانید.
4- مجمع الجزایر دنیا و کهکشان ؛ The Universe
در طی این پروژه قرار بود مجموعه کهکشان راه شیری و منظومه شمسی در کنار مجمع‌الجزایر جهان در #سواحل دبی ساخته شود.
در ژانویه سال 2008 ایده و برنامه ی ساخت این جزیره توسط شرکت نخیل اعلام شد و زمان پایان پروژه در بین سال‌های 2023 تا 2028 تخمین زده شد.
اما در سال 2009 اعلام شد که فعلا برای ساخت اقدام نمی‌شود و به زودی اجرای پروژه آغاز خواهد شد.
فضای تخمین زده شده برای ساخت این جزیره 3000 هکتار بود و بنا بود در اطراف مجمع الجزایر جهان و میان سه جزیره نخل ساخته شود.
وبسایت شرکت نخیل تا سال 2015 وضعیت اجرای این پروژه را در دست انتظار اعلام می‌کرد تا این که در تاریخ 11 آپریل 2015 به طور کلی اجرای پروژه لغو شد.
معضلات زیست محیطی جزایر مصنوعی دبی
ساخت و ساز جزایر مصنوعی دبی به طور کلی موجب تغییر اکوسیستم سواحل دبی در خلیج فارس شده، که این خود مضرات و تأثیرات ناخوشایند بسیاری دارد. از طرفی این جزایر نه تنها خود فرسایش می‌یابند، بلکه باعث بر هم زدن نظم طبیعت نیز هستند. به طور مثال ساخت و ساز در این منطقه، باعث از بین رفتن زیستگاه دریایی، زیر خاک رفتن صخره‌های مرجانی، بسترهای صدفی و چمن‌های دریایی می‌شود. نه تنها همگی این‌ها زندگی گونه‌های دریایی بومی این منطقه را به خطر می‌اندازند، بلکه موجودات وابسته به این گونه‌ها نیز در معرض خطر قرار می‌گیرند. تا به کنون دو اینچ رسوب، بسترهای صدفی را پوشانده‌اند.
از طرفی صخره‌های مرجانی نوعی فیلتر طبیعی آب محسوب می‌شوند که آلودگی آب را کاهش می‌دهند. پس طبیعی است که با از بین رفتن این صخره‌ها، میزان آلودگی آب خلیج فارس نیز افزایش یابد.
سخن آخر
نظرتان راجع به ساخته شدن این جزایر مصنوعی چیست؟
آیا با ساخت جزایر مشابه در سواحل ایرانی موافقید؟
نسبت به مسائل و اثرات زیست محیطی این جزایر چه دیدگاهی دارید؟
نظرات و پیشنهادات خود را با ما در میان بگذارید.
