خبرگزاری مهر، گروه سیاست: یک سال از آغاز سلطه جریان اصلاحات در شهرداری و شورای شهر پنجم تهران می گذرد. شهرداری تهران در یک سال گذشته، با دیدن دو شهردار و یک سرپرست اصلاح طلب به خود، بی ثبات ترین دوران مدیریتی را به خود دیده است. یکی از دلایل این بی ثباتی، به نگاه سیاست زده اصلاح طلبان به مقوله تخصصی مدیریت شهری بازمی گردد؛ مساله ای که حتی خود را در جریان انتخاب شهردار سابق تهران یعنی محمدعلی نجفی و به طور عیان تر و شدیدتر در انتخاب جانشین نجفی نشان داد.
وقتی نجفی در 23 اسفندماه 96 از سمت خود استعفاء داد، منازعه ای چشمگیر میان دو حزب کارگزاران سازندگی و اتحاد ملت شکل گرفت. حزب کارگزاران هواخواه شهردارشدن محسن هاشمی بود در حالیکه اتحاد ملتی ها در برابر این خواسته به طور تمام قد ایستادند.
کرباسچی پس از استعفای نجفی از شهرداری در گفتگویی اعلام کرد: شخص من از همان ابتدا که میخواستند شهردار انتخاب کنند، اعتقاد داشتم آقای محسن هاشمی با توجه به سابقه کارشان در شهرداری برای شهرداری مناسبترند.
محمد نعیمی پور از اعضای ارشد حزب اتحاد ملت، حزب کارگزاران سازندگی را به اعمال فشار علیه نجفی برای استعفاء از شهرداری تهران متهم کرد. نعیمی پور در این باره گفت: قبل از اینکه آقای نجفی با رأی اعتماد شهردار شود، عده ای با ایشان جلسههایی داشتهاند و تا آنجا که بنده اطلاع دارم در آن جلسهها ایشان تهدید شده بودند که اگر کناره گیری نکنند، پرونده ایشان را به جریان خواهند انداخت و میتوانند برای ایشان دردسر ایجاد کنند.
عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت در همین باره تصریح کرد: در آنجا هم بزرگان حزب کارگزاران، معتقد بودند که آقای نجفی باید کنارهگیری کند. باید محتوای این جلسه برای همه ملت روشن شود، اینکه چرا این حرف زده شده است.
اختلاف میان این دو حزب به قدری بالا گرفت که عبدالله نوری را به میانجی گری واداشت. علی شکوری راد فروردین ماه امسال در گفتگویی با اشاره به جزئیات این جلسه گفت: آقای عبدالله نوری نگران شده بود که این اختلاف به جاهای باریک نکشد. با بنده تماس گرفتند که خدمتشان برسم. خدمت ایشان رسیدم و دیدم که نگراناند. البته خیلی دقیق نمیدانستند که قضیه چیست ولی نگران بودند. من ماجرا را به ایشان توضیح دادم و از ایشان خواستم که واسطه شوند و جلسهای برگزار شود.
شکوری راد همچنین با اشاره به مخالفت حزب اتحاد ملت با شهردارشدن محسن هاشمی، گزینه مورد حمایت کارگزاران گفت: کارگزاران رغبت داشتند که آقای محسن هاشمی بهعنوان آلترناتیو مطرح شود. مشخص بود که ما با خروج آقای هاشمی از شورا مخالف بودیم ولی قرار بود بیان این، بهگونهای نباشد که به جایگاه آقای هاشمی لطمه بخورد.
دلیل مخالفت حزب اتحاد ملت با شهردارشدن محسن هاشمی، جلوگیری از خروج وی از شورای شهر و در نتیجه، ورود مهدی چمران به عنوان یکی از اعضای علی البدل(از اعضای لیست اصولگرایان) به شورا بود. البته اعضای شورای شهر تهران که با حزب کارگزاران همسو نبودند، علت جلوگیری از خروج محسن هاشمی از شورا را تعهد به «میثاق نامه» عنوان کردند.
همان ایام، روزنامه اصلاح طلب «آفتاب یزد» در پاسخ به این سوال که چرا محسن هاشمی نباید شهردار تهران شود نوشت: طبق قانون شوراها در انتخابات شوراهای شهر و روستا، تعداد مشخصی عضو علیالبدل هم انتخاب میشود. درصورتیکه اعضای دائمی دچار مرگ شوند یا بهدلیل سلب عضویت و یا غیبت طولانی، بدون برگزاری انتخابات اعضای علی البدل جایگزین خواهند شد. حال در صورتی که محسنهاشمی جامه شهرداری تهران را به تن کند مهدی چمران، سرلیست اصولگرایان و نفر بیست و دوم فهرست منتخبین مردم، به شورای شهر راه مییابد و آرایش یکدست اصلاح طلبان به هم می ریزد.
لابی کارگزاران سازندگی و اعتماد ملی برای «افشانی»
سرانجام پس از کش و قوس های فراوان، محمدعلی افشانی از اعضای شورای مرکزی حزب اعتماد ملی، روز 23 اردیبهشت 97 در رقابت با مکارم حسینی، با اخذ 19 رای شهردار تهران شد. فردای انتخاب افشانی به عنوان شهردار تهران، روزنامه «هفت صبح» در گزارشی با اشاره به جزئیات این انتخاب و لابی میان سه حزب اعتماد ملی و کارگزاران نوشت: با حذف محسن هاشمی از گزینه های شهرداری تهران، شانس گزینه هایی چون مکارم حسینی، پیروز حناچی، محمدعلی افشانی و محمود حجتی بالا رفت.
این روزنامه در ادامه گزارش خود تاکید کرد: حجتی یک هفته قبل از مهلت انتخاب شهردار به دلایلی چون ادامه حضورش در دولت انصراف داد. از آن طرف مکارم حسینی به واسطه رزومه ضعیف تر گزینه جدی نبود؛ بر همین اساس، رقابت اصلی میان افشانی و حناچی بالا گرفت. حناچی اما در ادامه لابی ها مورد حمایت حزب اتحاد ملت قرار گرفت و همین حمایت باعث شد او در روز رای گیری برای انتخاب دو گزینه نهایی (از 7 گزینه) مغلوب هماهنگی اعضای نزدیک به اعتماد ملی، مستقل ها و کارگزاران سازندگی برای از دور خارج کردن گزینه حزب اتحاد شود.
هفت صبح نوشت: با خروج حناچی، مکارم حسینی و افشانی 2 گزینه اصلی انتخاب شهردار شدند. شنیده می شد قرار است با دادن رای سفید به زیر میز بزنند. در آخرین جلسه (23 اردیبهشت) آن ها تصمیم گرفتند بالاخره با حزب کارگزاران به تفاهم برسند و گزینه اعتماد ملی را بر سر کار بیاورند.
«حزب بازی «شهردار
افشانی حتی پس از انتخاب به عنوان شهردار تهران نیز، فعالیت حزبی اش را ترک نکرد؛ نمونه اش برگزاری آخرین کنگره حزب اعتماد ملی در تاریخ 6 مهرماه 97. افشانی در این کنگره بار دیگر به عنوان یکی از اعضای شورای مرکزی این حزب انتخاب شد.
حضور پر رنگ افشانی در اعتماد ملی در حالیست که شهردار اسبق تهران یعنی محمدباقر قالیباف، در آستانه انتخابات ریاست جمهوری 96، با وجود دعوت های پیاپی از سوی جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی(جمنا) در جلسات این مجموعه حضور پیدا نکرد.
سیاسی بازی پس از سکان داری شهردار؛ لابی احزاب برای انتصاب های شهرداری
یکی از اتفاقات مهمی که در یک سال گذشته در شهرداری تهران رخ داده، نقش برجسته افراد وابسته حزبی در انتصاب های شهرداری بوده است. برای مثال، در جریان اختلافات اخیر در حزب اعتماد ملی -که نهایتا به انشعاب در این حزب منجر شد- رسول منتجب نیا و رحمت الله بیگدلی، الیاس حضرتی(نماینده مجلس) و طیف وابسته به وی در اعتماد ملی را به تقسیم پست ها در شورای شهر پنجم و شهرداری تهران متهم کردند. دفتر رسول منتجبنیا قائم مقام سابق حزب اعتماد ملی، در روز 17 تیرماه سال جاری با انتشار بیانیه ای، موضع شدیدی در قبال حضرتی اتخاذ کرد.
در بخشی از این بیانیه که خطاب به حضرتی بود، با اشاره به «مافیای تقسیم پست در شهرداری» تصریح شد: «ای کاش به معاملات و قرار و مدارهای پشت صحنه با افراد و احزاب تندرو برای رسیدن به این پیروزی و نیز ستاد تقسیم غنائم مسئولیتهای شهرداری بین دوستان و همفکران خود یا مافیای دلالی پُست ها اشاره میکردید.»
رحمت الله بیگدلی، دیگر عضو اعتماد ملی بود که به دست های منسوبین این حزب، در پشت پرده انتصاب ها در شهرداری اشاره کرد. وی در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: «افرادی از حزب اعتماد ملی که با حمایت شورای عالی سیاستگذاری، طیف مقابل را از لیست امید حذف کردند و وارد مجلس و شهرداری و شورای شهر شدند، توانستند تعدادی از اعضای شورای مرکزی را تحت تاثیر قرار دهند؛ مثلاً در شهرداری یا شرکتهای تابعه آن به عدهای از اعضاء پُست و به عدهای هم وعدههایی دادند. بیگدلی همچنین در گفتگوی دیگری با خبرنگار مهر، از نقش محمدجواد حق شناس، حجت نظری و ابراهیم امینی از اعضای شورای مرکزی اعتماد ملی در انتصاب های شهرداری سخن به میان آورده است.
در ادامه این گزارش، به طور اجمالی به بررسی برخی چهره های مسئول در شهرداری تهران می پردازیم که عوامل و فشارهای سیاسی، عامل عمده انتصاب آن هادر پست های مختلف بوده است.
1- محمدرئوف قادری
محمدرئوف قادری از اعضای شورای مرکزی حزب اعتماد ملی است؛ وی در کنگره روز 6 مهرماه 97 این حزب، بار دیگر به عنوان عضو شورای مرکزی اعتماد ملی انتخاب شد. در سابقه سیاسی قادری، معاونت امور اقوام و مذاهب ستاد کروبی در انتخابات دهم ریاست جمهوری و نمایندگی مردم اورامانات در دوره پنجم مجلس شورای اسلامی دیده می شود.
قادری در دوره شهرداری، نجفی به عنوان مسئول نمایشگاه بین المللی شهر آفتاب انتخاب شد و هم اکنون هم در این سمت قرار دارد. بنابر اطلاعات واصله به خبرنگار مهر، قادری حضور چندان پر رنگی در مجموعه تحت فرمان خود ندارد و سالن های جلسات نمایشگاه را به میتینگ جلسات حزبی خود تبدیل کرده است.
نکته مهم در کارنامه مدیریتی قادری این است که در یک سال گذشته، نمایشگاه بین المللی شهر آفتاب میزبان رویداد فرهنگی خاصی نبوده و عملا تعطیل بوده است؛ این در حالی است که اصلاح طلبان پیش از این، از معطل ماندن نمایشگاه شهر آفتاب گلایه و انتقاد داشتند.
2- سیدرحیم ابوالحسنی
سیدرحیم ابوالحسنی از اعضای سابق شورای مرکزی انجمن اسلامی مدرسین دانشگاههاست. وی از سال 85 تاکنون به عضویت شورای مرکزی حزب اعتماد ملی درآمده است. در سابقه سیاسی ابوالحسنی، عضویت در هیئت مؤسس و شورای انجمن اسلامی دانشجویان در دانشکده علوم سیاسی دانشگاه تهران به چشم می خورد.
ابوالحسنی در دوره شهرداری افشانی، قائم مقام معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران شد. وی هیچ سابقه مدیریتی در حوزه شهری ندارد و نیرویی کاملا تازه کار در این عرصه محسوب می شود.
3- زریر نگین تاجی
زریر نگین تاجی بنا به گفته یکی از اعضای سابق حزب اعتماد ملی، عضو عادی این حزب هم نبود اما به یکباره در کنگره روز 6 مهرماه امسال، به عضویت شورای مرکزی حزب اعتماد ملی درآمد.
نگین تاجی در مردادماه امسال با حکم افشانی، سرپرست معاونت مالی و اقتصاد شهری شهرداری تهران شد. در کارنامه نگین تاجی، مشاور معاونت مالی و اقتصادی شهرداری تهران به چشم می خورد. وی از چهره های صرفا علمی و آکادمیک است که تاکنون به هیچ وجه سابقه کار اجرایی و اقتصادی نداشته است و انتخاب وی به عنوان سرپرست معاونت اقتصادی شهرداری در دوره جدید، عجیب به نظر میرسد.
4- اعظم سَقَطی
اعظم سقطی در کنگره ششم مهرماه اعتماد ملی، عضو شورای مرکزی این حزب شد. سقطی پیش از این هم از اعضای شورای مرکزی به حساب می آمده است. سقطی سابقه سیاسی و مدیریتی پر رنگی ندارد. وی سال گذشته از سوی کمیسیون فرهنگی شورای شهر تهران، مسئولیت نمایندگی شورای شهر در سازمان های غیردولتی شهرداری را به عهده گرفت.
5- نجمه گودرزی و محمد جلیلیان
نجمه گودرزی و محمد جلیلیان هم از دیگر اعضای شورای مرکزی حزب اعتماد ملی هستند که در شهرداری پست دارند. بنابر شنیده های خبرنگار مهر، جلیلیان در حوزه قضاوت دادگستری هم دستی بر آتش داشته اما به دلایلی از این سمت عزل شده است. گودرزی، مشاور فرهنگی و جلیلیان، مشاور حقوقی شهرداری تهران است. این دو چهره هم در حوزه شهری هم به کلی بی تجربه اند.
6- ولیالله شجاع پوریان
چهره دیگری که با فرایند صرفا سیاسی، در شهرداری تهران ورود کرده، ولی الله شجاع پوریان است. وی از اعضای موسس حزب اتحاد ملت است؛ حزبی که بسیاری از کارشناسان آن را بدیل جبهه منحله مشارکت می دانند.
در کارنامه شجاع پوریان، عضویت در مجلس ششم به چشم می خورد. شجاع پوریان در جریان تحصن و سپس استعفای نمایندگان مجلس ششم، چهره ای فعال از خود نشان داد. شجاع پوریان هم اکنون مدیر مسئول روزنامه اصلاح طلب «همدلی» است. شجاع پوریان در دوره شهرداری نجفی، معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران شد.
شجاع پوریان به واسطه عضویت در شورای شهر دوره چهارم تهران، برخلاف دیگر عناصر اصلاح طلب حاضر در شهرداری تهران، سابقه نسبتا خوبی در حوزه مدیریت شهری دارد.
7-حجتالله میرزایی
حجت الله میرزایی معاون برنامهریزی و توسعه شهری شهرداری تهران، از اعضای حزب اتحاد ملت است. میرزایی را باید یکی از سیاسی ترین معاون های شهرداری تهران بدانیم. میرزایی در دوره ای، معاون امور اقتصادی علی ربیعی وزیر سابق تعاون، کار و رفاه اجتماعی و مدیرعامل موسسه سیاست پژوهی «صبا» وابسته به صندوق بازنشستگی کشوری بوده است؛ وی در نهایت به دلیل برخی اختلاف ها با شخص ربیعی، از این سمت برکنار شد.
میرزایی برای انتخاب افراد زیرمجموعه خود، همواره وابستگی های سیاسی افراد را در نظر داشته است. یکی از انتخابهای میرزایی برای حوزه زیرمجموعه خود -که وابستگی سیاسی به حزب اتحاد ملت در آن تاثیرگذار بوده- به امیر آریازند مربوط میشود. آریازند که عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت است، قائم مقامی میرزایی را به عهده دارد.
حجتالله میرزایی که به لحاظ طیفبندی سیاسی، از نیروهای ادوار اتحادیه انجمنهای اسلامی دانشجویان(تحکیم وحدت) است، تلاش کرده تا نیروهای تحت فرمان خود را هم از میان همین طیف انتخاب کند. برای مثال فاطمه پهلوانی سرپرست اداره کل تشکیلات و بهبود روشهای شهرداری تهران، از نیروهای ادوار دفتر تحکیم وحدت است. البته حوزه انتخاب میرزایی، صرفا محدود به نیروهای ادوار تحکیم وحدت نبوده است؛ برای مثال علی توکلی که مدیرکل اداره تدوین قوانین و امور شوراها است، از نیروهای نزدیک به حزب همبستگی محسوب میشود.
8- محمدرضا جوادی یگانه
جوادی یگانه سابقه سیاسی چندانی ندارد. سردبیری مجله مطالعات و تحقیقات اجتماعی در سال 90 و عضویت در هیئت علمی هفتمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد در سال 93، از مسئولیت های جوادی یگانه در سال های اخیر بوده است. سابقه اجرایی در هیچ ارگان و سازمانی برای وی ذ رر راإ. وی در دوره شهرداری نجفی، رئیس مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران شد.
9- زهرا بهروز آذر
زهرا بهروز آذر متولد سال 60، دانشجوی دکترای توسعه کارآفرینی در دانشگاه تهران است. وی از ابتدای سال 97 سِمَت مشاور مدیرعامل در حوزه دادههای شهری و رصدخانه شهر را بر عهده داشته است. بهروز آذر هم اکنون عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت است. وی شهریور ماه امسال، طی حکمی از سوی محمد فرجود مدیرعامل سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران، به عنوان رئیس مرکز آمار و رصد شهری انتخاب شد. مشاهده سوابق بهروز آذر، نداشتن سابقه اجرایی قوی از سوی وی را گواهی میدهد.
10-فاطمه راکعی
فاطمه راکعی از اعضای سابق جبهه منحله مشارکت است. عضویت در مجلس ششم و سرآخر استعفاء از نمایندگی مردم، از جمله سوابق سیاسی پر حاشیه راکعی در سپهر سیاسی ایران بوده است. راکعی اسفندماه سال گذشته، به سمت مدیرکل امور بانوان شهرداری تهران منصوب شد. یکی از موارد بسیار حاشیه ساز در دوران مدیریت راکعی، به سیزدهمین نمایشگاه زنان و تولید ملی در بوستان گفتگو بازمیگردد.
در این نمایشگاه بنری تحت عنوان «زنان چهره شهر را تغییر میدهند» با 5 رنگ (سبز، آبی، قرمز، نارنجی و البته مشکی که روی رنگ مشکی ضربدر کشیده شده بود) منتشر شد. بسیاری از کابران فضای مجازی، این بنر را ضدیت با پوشش اسلامی چادر تعبیر کردند.
مورد دیگری که در دوران مدیریت راکعی بسیار جنجالی شد، به مراسم بزرگداشت روز زن در اسفند ماه سال 96 مربوط می شود. در این مراسم که با حضور راکعی برگزار شد، تعدادی از دختران به رقص و حرکات موزون پرداختند.
12-پیروز حناچی
پیروز حناچی، سابقه سیاسی و تشکیلاتی چندانی ندارد؛ همگان وی را بیشتر به عنوان فردی تکنوکرات می شناسند. حناچی دانشآموخته رشته معماری از دانشگاه تهران و فارغالتحصیل دکتری تخصصی مرمت شهری است. دبیری شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در دولت اصلاحات و معاون معماری و شهرسازی وزیر راه در دولت یازدهم از جمله سوابق اجرایی حناچی بوده است.
حناچی در جریان انتخاب شهردار تهران در اردیبهشت ماه سال جاری، یکی از گزینه های با شانس بالا بود. در همین زمینه، وی مورد حمایت تمام قد حزب اتحاد ملت قرار گرفت اما با لابی سنگین دو حزب اعتماد ملی و کارگزاران، از صحنه رقابت با سایر گزینه ها از جمله مکارم حسینی و افشانی خارج شد.
حناچی در دوران شهرداری افشانی، در خردادماه سال جاری، معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران شد. حناچی در دوران نجفی هم معاون فنی و عمرانی شهرداری تهران بود.
توقف؛ نتایج مدیریت سیاسی بازی اصلاح طلبان
همانطور که دیدیم، به جز چند مورد محدود و معدود، بیشتر انتصاب ها در معاونت های شهرداری کاملا سیاسی و بدون توجه به ضروریات تخصصی بوده است. چنین انتصاب های سیاسی، موجب ایجاد فضای سیاست زده در شهرداری تهران شده است؛ مساله ای که روی عملکرد این نهاد اجتماعی، تاثیر به شدت سوئی گذاشته است. برای درک بهتر این موضوع به برخی از انتقادهای چهره های مختلف اصلاح طلبی در ماه های اخیر به عملکرد شهرداری و شورای شهر می پردازیم.
محسن هاشمی رئیس شورای اسلامی شهر تهران، نیمه اول شهریور امسال اظهار داشت: از شهروندان به دلیل هر نوع کمبود و نقص در عملکرد شورای شهر با توجه به انتظارات بحق آنها عذرخواهی می کنم. هاشمی پیش از این، در خردادماه امسال با انتقاد از معطل ماندن پروژه های شهری گفت: متاسفانه تعداد قابل توجهی پروژه نیمه تمام از دوره قبل مانده و بلاتکلیف هستند.
رئیس شورای اسلامی شهر تهران، بهمن ماه سال گذشته همچنین با انتقاد از عملکرد شهرداری نجفی اظهار داشت: باید معترف بود در شش ماه سپری شده از دوره مسئولیت شورای پنجم و شهردار منتخب آن، انتظار عمومی از تحول در مدیریت شهری برآورده نشده است و آنگونه که باید مدیریت شهری در انجام وظایف خود فعال عمل نکرده است.
غلامحسین کرباسچی دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی، در بحبوحه انتخاب جانشین برای نجفی، با انتقاد از عملکرد شورای شهر تهران گفت: شورای شهر با این نوع عملکرد یک سال شهرداری تهران را بین زمین و آسمان نگه داشته و عملا کار مثبتی در پایتخت اتفاق نیفتاده است. فقط هشدار میدهم که شورای شهر با این عملکرد غیر از آنکه خود را به لحاظ کاری زیر سوال میبرد، مجموعه اصلاحطلبان و افرادی که آنها را به مردم معرفی کردهاند، نیز زیر سوال میبرد. مگر شورای شهر چند سال قرار است کار کند؟
علاوه بر اظهارات چهره های اصلاح طلب، مهدی چمران رئیس سابق شورای اسلامی شهر تهران نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به کندی پروژه های شهری در دوره جدید اظهار داشت: گفته میشود 90 و چند درصد اعتباراتی که ما(شورای شهر چهارم) برای بودجه سال 96 پیشبینی کرده بودیم، تحقق پیدا کرده، خب اگر تحقق پیدا کرده باید خرج شود؛ باید کجا خرج شود؟ اعتبار برنامه های فرهنگی مثل مساجد و اماکن مذهبی و مدارس که قطع شده و گفته اند چنین مواردی اصلا به ما ارتباطی ندارد! پروژههای عمرانی و اجتماعی هم که خوابیده است.
وی تصریح کرد: اعتبار برنامه های فرهنگی مثل مساجد و اماکن مذهبی و مدارس که قطع شده و گفته اند چنین مواردی اصلا به ما ارتباطی ندارد! پروژههای عمرانی و اجتماعی هم که خوابیده است. اینکه اعتبارات کجا خرج میشود، خودش یک سوال است که باید درباره آن پاسخ داده شود.
دودی که به چشم مردم می رود
معاونت ها و حوزه هایی که از نظر گذراندیم، تنها بخش ناچیزی از مدیریت شهرداری تهران بود. یقینا بررسی دیگر معاونت های شهرداری، ژرفای عمیق تری از سیاسی بازی در این نهاد را نشان خواهد داد. به طور قطع، اولین نتیجه انتصاب های سیاسی در شهرداری تهران، متضرر شدن مردم است. نهاد شهرداری تهران، نهادی تخصصی است که نیازمند کار و تلاش بی وقفه است. چنانچه این نهاد با این ابعاد وسیع، بخواهد اسیر سیاست بازی شود، از کارویژه اصلی خود که ارائه خدمت به شهروندان است، دور خواهد شد.