احکام شرعی اعتکاف که هر معتکفی باید بداند

سرویس سبک زندگی: خسته نشده‌اید از این همه دوندگی برای دنیا؟ دلتان لک نزده برای کمی معنویت؟ برای خلوت‌کردن با خدا؟ دوست ندارید کمی از دنیا و قیل و‌قالش دور شوید؟ خب تا چند روز دیگر بهترین فرصت برای دوری از دنیا فرا می‌رسد. در ادامه این مطلب را به نقل از سایت همشهری آنلاین می‌خوانیم.

روزهای اعتکاف نزدیک است؛ روزهایی که در آن می‌توان  مدتی را فارغ از کار امروز و فردا بود و کمی با خود و خدا خلوت کرد. این روز‌ها فرصت خوبی است برای تجربه یک خلوت سه‌روزه؛ فرصتی است تا از خدا چیزهایی را بخواهید که در طول و عرض این سال‌ها در روزمرگی‌ها مدام گمشان کرده‌اید. اگر خوب نگاه کنید در سال‌های اخیر خیلی از همین دور و اطرافیان‌تان قدر این روز‌ها را دانسته‌اند و به همین دلیل در مساجد برگزار‌کننده این مراسم در این روز‌ها جای سوزن انداختن نیست. اگر می‌خواهید امسال راهی مراسم اعتکاف شوید راهنمای شرعی و رفتاری ما به کارتان می‌آید.

اعتکاف هم مثل هر برنامه مذهبی دیگری مقررات و قوانینی دارد که در قالب احکام شرعی بیان شده است. اینجا مهم‌‌ترین نکاتی که باید در این زمینه بدانید بیان شده است:

 

شرع ما اعتکاف را فقط در مساجد مشخصی صحیح می‌داند که عبارتند از: 1. مسجدالحرام 2. مسجدالنبی 3. مسجد جامع کوفه 4. مسجد بصره و 5. در سایر مساجد (اعم از جامع و غیرآن) به قصد رجاء یعنی به نیت مطلوب بودن و به امید پاداش و ثواب.

 

به‌طور کلی اعتکاف (اگر بر اثر نذر و قسم و ... نباشد) عملی مستحبی است اما همانند سایر عبادات باید با نیت و قصد قربت باشد. وقت نیت اعتکاف، اول طلوع فجر روز اول معتکف شدن است و نیت اول شب درصورتی صحیح است که معتکف از اول شب شروع به اعتکاف کرده باشد.

 

حداقل زمان اعتکاف 3 روز است و معتکف در طول اعتکاف نباید از مسجد خارج شود. البته در روزهای اول و دوم می‌توان اعتکاف مستحبی را رها کرد اما اگر فردی 2 روز در اعتکاف بود، حضور روز سوم در اعتکاف بر او واجب می‌شود.

 

انسان در ایام اعتکاف باید روزه بگیرد، بنابراین کسی که نمی‌تواند روزه بگیرد مانند مسافر، مریض و... و کسی که عمدا روزه نگیرد، اعتکافش صحیح نیست.

 

معتکف در مواردی واجب و در مواردی خاص می‌تواند از مسجد خارج شود. معتکف می‌تواند برای انجام کارهای ضروری عرفی یا شرعی، خواه واجب باشد یا مستحب، مربوط به امور دنیوی باشد یا اخروی، به شرطی که مصلحتی در آن نهفته باشد از مسجد خارج شود؛ مثلا برای گواهی دادن در دادگاه یا برای تشییع جنازه شخصی که شرکت در تشییع جنازه‌اش از ضرورت‌های عرفی او به حساب‌ آید. در ضمن معتکف واجب است برای انجام غسل جنابت، برای پرداخت طلب دیگران درصورتی که نتواند در مسجد آن را بپردازد و برای انجام سایر کارهای واجب از مسجد خارج شود.

 

انجام یکسری کارها هم بر معتکف حرام است که عبارتند از: استفاده از عطریات و گیاهان خوشبو، خرید و فروش، مجادله در امور دنیوی و دینی درصورتی که به قصد غلبه برطرف مقابل و اظهار فضیلت و برتری باشد و استفاده شهوانی از جنس مخالف.

اعتکاف مثل یک سفر 3 روزه است، پس شما مثل هر سفر دیگری باید خودتان را مهیا کنید، وسایلی را باید با خودتان ببرید و امکاناتی را هم در مسجد به شما می‌دهند؛ مثلا سحری و افطار را برایتان در مسجد تدارک دیده‌اند. اینجا به مهم‌ترین نکاتی که برای رفتن به اعتکاف باید درنظر بگیرید اشاره کرده‌ایم:

 

با توجه به تعداد زیاد متقاضیان و محدودیت فضای مساجد، وسایل شما نباید آنقدر زیاد باشد که جای یک نفر دیگر را اشغال کند. بهترین کار برداشتن یک ساک کوچک است که بتوانید به‌عنوان بالش هم استفاده کنید.

 

وسایلی مانند مهر و تسبیح و سجاده در مساجد پیدا می‌شوند. اما اگر اینها را با خودتان ببرید بعد از اعتکاف یادگاری‌های خوبی می‌شوند. قرآن و مفاتیح کوچک هم فراموش نشود. سعی کنید که نسخه‌های سبک را بردارید که موقع استفاده اذیت نشوید. درضمن «کلیات مفاتیح‌الجنان» را با خود ببرید، بیشتر دعاهای اعتکاف در کلیات آمده است. می‌توانید موبایل‌تان را هم با اپلیکیشن‌های مربوطه تجهیز کنید اما یادتان باشد که ممکن است برای شارژ موبایل، به مشکل بخورید.

 

بعضی از وسایل گفتن ندارد؛ برداشتن حوله، شانه، مسواک و حتی یک جفت دمپایی ضروری است. یادتان باشد در اعتکاف از خمیردندان‌های معطر نمی‌توان استفاده کرد. نمک بهترین گزینه برای جانشینی خمیردندان است.

 

اگر بتوانید این 3 روز را بی‌خیال موبایل شوید، خیلی جلو می‌افتید. مطمئن باشید اگر موبایل همراه‌تان باشد وسوسه تلگرام و اینستاگرام و شبکه‌های مجازی دیگر، مجال هیچ‌کاری را به شما نمی‌دهند.

 

یکسری داروی دم‌دستی با خودتان ببرید. اگر به کارتان نیاید، حتما اطرافیانتان استفاده می‌کنند؛ قرص سرماخوردگی، سردرد، دل‌درد و... .

اگر اهل شب بیداری و مناجات و قرآن‌خوانی در شب هستید، حتما یک چراغ قوه کوچک هم با خودتان ببرید. برق مسجد که 24‌ساعته روشن نیست. بالاخره مردم خواب هم دارند!

یادتان باشد که شما آمده‌اید برای اعتکاف، آمده‌اید که به عبادت و راز و نیاز با خدا بپردازید. قرار نیست گعده‌های دوستانه تشکیل بدهید و وقت‌تان را به گپ و گفت بگذرانید. در حقیقت معتکفین در کنار یکدیگر اما مستقل از هم 3 روز در مسجد جمع می‌شوند و در یک فضای معنوی به عبادت می‌پردازند. اینجا نکته‌هایی رفتاری در خود ایام اعتکاف برایتان آورده‌ایم:

 

ظاهرتان در اعتکاف ساده باشد. مخصوصا این توصیه را خانم‌ها کمی بیشتر توجه کنند؛ مثلا قرار است چند روز از دنیا فاصله بگیرید، پس لطفا بی‌خیال چهره‌آرایی شوید.

 

کم‌ کردن ارتباط با بیرون، پرهیز از گفت‌وگوهای غیرضروری با دیگران، کم کردن خواب و خوراک، پرداختن به عبادت و تأمل و تفکر در معارف الهی مهم‌ترین باید و نبایدهایی است که باید در این 3 روز درنظر بگیرید.

 

یادتان باشد عبادت شما نباید باعث آزار و اذیت دیگران شود. مثلا نصفه شب بلند نشوید و با صدای بلند قرآن بخوانید.

 

این 3 روز بهترین فرصت است که عادت‌های بدتان را کنار بگذارید؛ مثلا می‌توانید ترک سیگار را در همین 3 روز آغاز کنید. حداقل حواستان در این 3 روز به این عادت‌های بد باشد تا آنها را کمتر کنید.

 

سعی کنید با وجود مستقل بودن و خودسازی در این 3 روز، با جماعت همراه باشید؛ مثلا اگر قرار است عبادتی به‌صورت دسته‌جمعی انجام شود با دیگران همراه شوید.

 

حضور تعداد زیاد افراد با روحیات مختلف، آن هم در یک محل کوچک می‌تواند زمینه تنش‌هایی را ایجاد کند. اخلاق و رفتار خوب شما در همین‌جا باید خودش را نشان دهد.

 

انتخابات ریاست‌جمهوری و شوراهای اسلامی نزدیک است. همین موضوع می‌تواند زمینه بحث‌های متعددی را ایجاد کند. فراموش نکنید که مراء (بحث و جدل برای غلبه بر دیگری) در اعتکاف حرام است. ضمن اینکه خیلی از بحث‌های سیاسی، زمینه کدورت و دلخوری را ایجاد می‌کند.

بسیاری از مادرها به‌خاطر داشتن فرزند کوچک از آمدن به اعتکاف خودداری می‌کنند، درصورتی که با کمی مدیریت می‌توانید فرزندتان را هم از این فضای معنوی بهره‌مند کنید. فقط یادتان باشد که حتما وسایل ضروری برای نگهداری از کودک را همراه خودتان ببرید. چند اسباب‌بازی کوچک هم همراه‌تان باشد تا بتوانید کودک‌تان را سرگرم کنید. اگر هم جزو معتکفان هستید و می‌بینید که مادری با فرزند کوچکش به اعتکاف آمده، می‌توانید به او در نگهداری از کودک کمک کنید. بدترین جملات این است که مثلا به مادری بگویید: «خانم! بچه‌ات گریه می‌کند و نماز سایر افراد را خراب می‌کند. از مسجد برو بیرون و... یا چون فرزندت در این شرایط اذیت می‌شود به مسجد نیا...». اقدام خوبی که چند سال است در بعضی مساجد اجرا می‌شود ایجاد یک مهدکودک کوچک در این خانه‌های خداست. همه مساجد می‌توانند با حداقل امکانات، این فضا را ایجاد کنند.