بر همین اساس، یکی از مهمترین راه‌های ارتباط بیشتر کودکان با دنیای خواندن را می‌توان مجلات و کتاب‌هایی دانست که به صورت تخصصی برای این گروه سنی تهیه و تولید می‌شوند. اما متاسفانه صنعت نشر کودک و نوجوان آنچنان که باید در کشور ما مورد توجه قرار نگرفته است و اخیرا نیز به دنبال مشکلات اقتصادی متولیان آن با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند.
در همین راستا، به مناسبت روز جهانی کودک (16 مهر ماه)، مجتبی سادات ـ مدیر مجله «نبات» ـ در گفت‌وگویی با ایسنا از دغدغه‌ها و مشکلات نشریات خصوصی به ویژه در حوزه کودک سخن گفته است.
او تولید مجله را به بخش‌های تولید محتوا، تولید فیزیکی (چاپ و کاغذ)، توزیع و بازاریابی و فروش تقسیم کرد و با بیان اینکه «هر کدام از این بخش‌ها مشکلات خاص خودشان را دارند»، به مسائل بخش چاپ و بحران کاغذ اشاره و اظهار کرد: در سال جدید و به طور کلی در سال‌های اخیر بی‌ثباتی قیمت‌ها بزرگ‌ترین آسیب را به نشریات وارد کرده است. این موضوع باعث شده است که ما از قیمت دقیق مجله در ماه آینده آگاهی نداشته باشیم و به دنبال آن مشتری و بازار دچار سردرگمی شوند و سیستم‌های مالی، توزیع و فروش به هم بریزد. در واقع روبه‌رو بودن با یک بازار بی‌ثبات باعث می‌شود که ندانیم تا چه زمانی می‌توانیم در فضای رسانه‌ای کشور خودمان را نگه داریم و زنده بمانیم.
مدیرمسوول نشریه «نبات» با اشاره به افزایش قیمت کاغذ که منجر به تعطیلی برخی از مطبوعات شد، به طرح این پرسش‌ها پرداخت که با توجه به افزایش سه‌برابری قیمت کاغذ از اسفند ماه تاکنون، آیا ما نیز می‌توانیم به نسبت قیمت مجله را افزایش دهیم؟ و اینکه اگر قیمت را افزایش دهیم، بازار ما را قبول می‌کند؟
نمونه‌ای از مجله «نبات کوچولو»
او افزود: البته دولت در این زمینه تمهیداتی همانند دلار دولتی برای خرید کاغذ را فراهم کرده است، اما با این وجود هنوز مشکلی حل نشده است؛ چراکه قیمت دلار دولتی که به کاغذ تخصیص داده شده است، 10 درصد افزایش قیمت داشته است، ولی قیمت کاغذ در بازار آزاد سه برابر افزایش یافته است. همچنین این امکان به ما داده شده است که خودمان مستقیما کاغذ وارد کنیم، اما در عمل بعد از انجام کارهای گمرک قیمت تمام شده کاغذ وارداتی برای ما حدود 10 هزار و 500 تومان شد که تنها 500 تومان با قیمت بازار تفاوت داشت؛ بنابراین این تمهیدات عملا فایده‌ای ندارند و کمکی به بحران کاغذ مطبوعات نکرده‌اند.
سادات یادآور شد که بی‌ثباتی قیمت‌ها نمی‌گذارد نشریات برای آینده‌شان برنامه‌ریزی مشخصی داشته باشند.
او همچنین درباره مشکلات توزیع نشریات، اظهار کرد: 30 درصد کل هزینه‌ها و انرژی‌ها در بخش تولید است و 70 درصد مابقی توزیع، بازاریابی و فروش است که نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کند؛ این در حالی است که ما عملا در حوزه توزیع مطبوعات با یک بخش ورشکسته روبه‌رو هستیم و این حوزه در کشور ما تعطیل است.
این فعال رسانه‌ای افزود: اغلب شرکت‌های توزیع به دلیل مشکلات اقتصادی در سال‌های اخیر بسته شده‌اند و تعداد کمی باقی مانده است که در این میان بزرگ‌ترین آن‌ها یعنی شرکت نشر گستر که توزیع مطبوعات سراسری و مهم کشور را بر عهده دارد نیز در یک ماه اخیر به دلیل مشکلات اقتصادی تعدیل نیروی زیادی داشته است و نمی‌تواند همانند سابق کار خود را انجام دهد.
سادات بیان کرد: بنابراین اگر ما بهترین کالای ممکن را هم تولید کنیم با مشکل توزیع مواجه هستیم و عرضه خوبی نخواهیم داشت. از طرفی دیگر در بازار توزیع خلاقیت لازم وجود ندارد. ذهنیت کلی شرکت‌های توزیع این است که صرفا نشریه را تحویل بگیرند و به دکه‌دار بدهند تا به فروش برسد. در صورتی که دکه‌ها در ایران وضعیت اسفناکی پیدا کرده‌اند و نمی‌توانند بستر خوبی برای فروش مطبوعات باشند؛ به عنوان مثال شهر یزد تنها سه دکه روزنامه‌فروشی فعال دارد.
او همچنین به دغدغه‌ها و مشکلات بخش بازاریابی و فروش نشریات اشاره و اظهار کرد: بیلبورد و تیزرهای تلویزیونی برای نشریات بسیار گران هستند و در واقع یک نشریه خصوصی اصلا توانایی این کار را ندارد. با وجود شعارهای زیادی که در این زمینه داده می‌شود هیچ نهاد رسمی نشریات خصوصی را در زمینه بازاریابی و تبلیغات همراهی نمی‌کند.
سادات خاطرنشان کرد: زمانی ما برای گرفتن تبلیغ به بخش بازرگانی صداوسیما مراجعه کردیم. در تعرفه این سازمان به این موضوع اشاره شده است که برای محصولات فرهنگی 90 درصد تخفیف اختصاص داده می‌شود، اما به مجله «نبات» که نشریه‌ای فرهنگی در حوزه کودک و نوجوان است، این تخفیف داده نشد. در توضیح این موضوع به ما پاسخ دادند که چون شما، شماره فروش دارید و تجارت می‌کنید، پس ارگانی فرهنگی نیستید.
مدیرمسوول روزنامه «نبات» اظهار کرد: در نهایت تمام این مشکلات به بخش تولید محتوا سرازیر می‌شود و طبیعتا ما مجبور می‌شویم از کیفیت محتوا بکاهیم تا از پس هزینه‌های دیگر بربیاییم. قطعا وقتی محتوای نشریه کاهش پیدا کند کیفیت آن نیز کم می‌شود و به همین خاطر هم عملا مطبوعات خصوصی وارد چرخه باطل می‌شوند.
او همچنین به مشکلات نشریات کودک و نوجوان و رقابت نابرابری که در این حوزه میان بخش دولتی و خصوصی وجود دارد اشاره کرد و گفت: بخش دولتی ردیف بودجه دارد و به همین دلیل بسیاری از هزینه‌ها بر عهده خودشان نیست و در عین حال با قیمت بسیار کمی در بازار عرضه می‌شوند. این موضوع باعث ایجاد رقابتی نابرابر شده است.
نشریه «نبات کوچولو»
سادات یادآور شد: این رقابت نابرابر بیش از هر چیزی آسیب عمیق و بلندمدتی در پی دارد و آن ایجاد سلیقه ضعیف در مخاطب است. طبیعی است که مخاطب به این قیمت و کیفیت پایین عادت می‌کند و دیگر انتظار کالای باکیفیت را ندارد و هزینه‌ای نیز برای آن پرداخت نخواهد کرد. این در حالی است که در حال حاضر قیمت واقعی یک مجله خوب، با کیفیت مناسب و محتوای خوب باید با قیمت 20 تا 25 هزار تومان در بازار عرضه شود؛ اما تا زمانی که مجلاتی با قیمت دو تا سه هزار تومان در بازار عرضه می‌شوند، دیگر کسی به سراغ نشریات 20 تا 15 هزار تومانی نمی‌رود.
او با بیان اینکه «با وجود افزایش قیمت مجله نبات توانسته است مخاطبان قدیمی خود را نگه دارد»، گفت: مشتری ما متوجه شده است که هزینه‌های ما به عنوان یک مجله خصوصی افزایش پیدا کرده است و مجبور شده‌ایم قیمت‌ها را افزایش بدهیم. اما باید به این نکته نیز توجه کرد که افزایش قیمت باعث می‌شود که کار توسعه و جذب مخاطب‌های جدید سخت شود.
سادات همچنین درباره مشکلات نشریان حوزه کودک در زمینه تولید محتوا، گفت: مسائل اقتصادی باعث می‌شود تا از کیفیت نشریات کاسته شود و دیگر افرادی همچون آقای کشاورز و آقای رحماندوست در فضای رسانه‌ای کودک پیدا نشوند؛ بنابراین طبیعی است که در این حوزه دچار خلاء نویسنده، تولیدکننده و شاعر شویم.
مدیر مسوول نشریه «نبات» در پایان یادآور شد: ما فعلان حوزه کودک این ویژگی مشترک را داریم که در کنار هم فعالیت و به هم کمک می‌کنیم تا روحیه‌مان را از دست ندهیم. اینکه ما در حوزه کودک کار می‌کنیم و می‌توانیم در جلساتی با هم همفکری داشته باشیم باعث می‌شود تا خستگی از تنمان دربیاید و با انگیزه بیشتر ادامه دهیم.
