جمال خاشقجی و حماقت سعودی‌ها

در حال حاضر نمی‌توان از انگیزه‌ها و دلایل قطعی این اتفاق سخن گفت، اما من جمال خاشقجی را سال‌هاست که از نزدیک می‌شناسم. بارها با یکدیگر در رسانه‌های مختلف از جمله، بی‌بی‌سی، RT، الجزیره و تلویزیون چین مناظره کردیم. در میزگردها و کنفرانس‌های متعدد همزمان حضور پیدا کردیم و با یکدیگر بحث کردیم و رودرروی هم قرار گرفتیم. ایشان در این سال‌ها مدافع سرسخت آل‌سعود بود. اما باید این واقعیت را بیان کرد که برخلاف برخی از سعودی‌ها و اماراتی‌های نزدیک به حکومت که افرادی حقیقتا، هتاک و اهل توهین و اهانت هستند، خاشقجی در مقابل ما هیچگاه اینگونه نبود.

حتی به همراه دکتر سجادپور نیز چند بار باهم در نشست‌ها شرکت کردیم، ایشان هیچ‌وقت هتاکی نمی‌کرد و همواره بحث‌ها محترمانه ادامه پیدا می‌کرد. هرچند که من هیچگاه حرف‌های ایشان را نپذیرفتم و او نیز علاقه‌ای به من نداشت ولی رفتار و منش خاشقجی متفاوت با سایر هم‌کیشان خود بود. او زمانی که سرسختانه از سعودی‌ها دفاع می‌کرد به نسبت سایرسعودی‌ها و اماراتی‌ها تلاش داشت تا حرف خود را به نحوی منطقی بیان کند. اولین‌باری که خاشقجی به دردسر افتاد در واقع به خاطر شخص آقای ترامپ بود. زیرا ایشان یک سخنرانی علیه آقای ترامپ در امریکا انجام داد و بلافاصله محمد بن سلمان و حکومت عربستان به وی یک اخطار جدی داد و دیگر اجازه نداشت از توییتر و شبکه‌های اجتماعی استفاده کند و همچنین دیگر اجازه نداشت مقاله یا سرمقاله‌نویسی کند. مدتی صحبت نکرد، اما من بازهم او را در کنفرانس‌‌ها دیدم و بازهم از حکومت سعودی دفاع می‌کرد.

پس از بازداشت‌هایی که در عربستان صورت گرفت ایشان از عربستان رفت اما اجازه خروج به خانواده را ندادند و رفته رفته شروع به انتقاد از سیاست‌های عربستان کرد. اما انتقادهای او تند و ضد حکومت نبود. حتی در مواردی از محمدبن سلمان دفاع می‌کرد. آخرین مناظره تلویزیونی که من با ایشان انجام دادم در شبکه RT روسیه بود و تلاش می‌کرد تا از سعودی‌ها دفاع کند اما در عین حال انتقادهای محدودی را مطرح می‌کرد. از همین رو این اتفاق برای ایشان بسیار عجیب است.

حتی باورکردنی نیست که سعودی‌ها چنین کاری را با آقای خاشقچی انجام دهند و با هیچ منطقی همخوانی ندارد. بالاخره نشان می‌دهد که جنس حکومت سعودی شبیه رفتارهایی است که القاعده و داعش از خود بروز می‌دهند.

خاشقچی در سال‌های گذشته هیچگونه انتقادی علیه حکومت سعودی نداشت و از جنگ یمن و عملکرد عربستان سعودی در عرصه سیاسی دفاع می‌کرد اما این اواخر شروع به انتقادهای محدودی علیه سیاست‌های عربستان انجام داد و این انتقادها علیه حکومت و در مخالفت با حکومت سعودی نبود بلکه بیشتر مخالفتی رویکردی بود و این اواخر با جنگ یمن نیز مخالفت کرد اما هیچگاه بیان نمی‌کرد که حکومت باید سرنگون شود.

گاهی یک فرد را با دستور می‌کشید یا ترور می‌کنید، اما اینکه فرد وارد کنسولگری می‌شود و اینچنین ناپدید شود نوعی حماقت جدی است و آدم را یاد حکومت صدام و پسر وی عدی می‌اندازد. اما در خصوص تاثیرهای احتمالی این اتفاق در عرصه بین‌الملل نیز باید گفت که کشورهای غربی تلاش می‌کنند که عربستان سعودی تضعیف نشود، ولی اکنون یک چالش جدی وجود دارد. خاشقچی یک عمر برای عربستان سعودی سخنگو بوده است. در میان مدافعان حکومت سعودی بهترین فرد با فاصله زیاد بود و یک عمر به آل‌سعود خدمت کرد و به دلیل حمایت‌های مالی که از خاشقچی در طول این سال‌ها صورت گرفته توانسته نفوذ بسیار زیادی پیدا کند و در همه اتاق فکرها و مراکز مهم امریکایی فردی شناخته شده است و حتی دوستانی در این میان دارد که ساکت ماندن برای آنها مشکل خواهد بود.

تاکنون رسانه‌ها برخورد جدی با این مساله نداشتند، هیچ‌یک از اتاق فکرها به عربستان سعودی تا این لحظه حمله جدی نکردند. اما اگر این اتاق فکرها و دوستانی که خاشقچی در خارج از عربستان دارد در این زمینه سکوت کنند برای آنها بد خواهد شد. بین من و آقای خاشقچی دوستی برقرار نبود ولی نحوه کشته شدن احتمالی ایشان مرا عمیقا متاثر کرد.

منبع:اعتماد