تلاش های اپل برای ساخت پردازنده گرافیکی اختصاصی و خطرات احتمالی برای انویدیا

در 24 سال گذشته، انویدیا دوران ویژه ای را پشت سر گذاشت؛ این شرکت توانست رقبای بزرگ تر خود را کنار بزند و حتی حریفان تثبیت شده دیگری نظیر VideoLogic را از کسب و کار پی سی حذف کرده و نام هایی نظیر 3dfx را هم ببلعد.

کمپانی مذکور همچنین موفق شد برخی بازیگران اصلی صنعت کامپیوتر نظیر ATI را هم به حاشیه براند و در نتیجه رقیب اصلی اش را وادار نماید که با AMD ادغام شود.

از سال 1999 میلادی و همزمان با نخستین حضور این شرکت در بازار بورس، ارزش سهام آن رشدی معادل 6400 درصد را تجربه کرد، با این همه، بخش اعظمی از این موفقیت در سال قبل رخ داد. در این سال ارزش هر سهم انویدیا از رقم 37 دلار (بهای آن در سال 2007 هم همین مقدار بود) به صد دلار رسید.

حالا نسبت قیمت به درآمد انویدیا بیشتر از 40 است که این مساله نشان می دهد سرمایه گذاران انتظارات بزرگی از فعالیت های تجاری آن دارند. با در نظر داشتن این نکته که هم اکنون درآمدهای سالانه کمپانی مذکور پایین تر از رقم 7 میلیارد دلار است، روشن است که انویدیا باید هرچه سریع تر نسبت به شناسایی مشتریان بزرگ جدیدی اقدام نماید که حاضرند بابت تکنولوژی های ارائه شده از جانب آن مبالغ گزافی را پرداخت نمایند و از این طریق ارزش گذاری 60 میلیارد دلاری برای خود را توجیه نماید.

ظاهرا سرمایه گذاران کمپانی مذکور بر این باورند که انویدیا قصد دارد مشتریانش را در حوزه هوش مصنوعی و خصوصا صنعت خودرو جستجو نماید و همزمان گوشه چشمی هم به پردازش شبکه های عصبی، یادگیری ماشینی و دیگر تسک های مرتبط با هوش مصنوعی دارد که بیشتر مورد توجه شرکت های تشنه اطلاعات از جمله فیسبوک و IBM است.

با این همه، لازم است یادآور شویم، هرزمان این شرکت فرصتی قابل توجه را به دست آورده تا فروشش را به میزان قابل توجهی دستخوش تغییر نماید و آن را فراتر از میزان ثبت شده اش در صنعت پی سی ببرد، نتوانسته از فرصت ایجاد شده بالاترین بهره را ببرد و این در حالی است که تلاش هایش در زمینه موبایل بالاترین همخوانی را با مایکروسافت (شامل Zune و Kin و بعدها سرفس آر تی) و سپس اندروید گوگل داشته است.

اما نکته قابل تامل اینجاست که انویدیا در این مسیر به یک بازیگر پیشرفته که تکنولوژی های بهتری را در اختیار داشته باشد، بازی را واگذار نکرده. شکست این شرکت در اصل ناشی از عدم توانایی اش برای حضور موثر و محسوس در بازار موبایل بوده است (که حالا سالانه رقمی معادل با حدود 500 میلیارد دلار را عاید صنعت می کند؛ رقمی که دو برابر بیشتر از درآمدهای کسب و کار پی سی محسوب می شود).

پول تحقق رویدادها را ممکن می کند

هنوز مشخص نشده که اپل چطور می خواهد به بازار پردازنده های گرافیکی موبایل حمله کند و صرفا می دانیم که این شرکت در توسعه قطعات سیلیکونی پیشرفته و اختصاصی ید طولانی دارد و همچنین می تواند هزینه فرایندهای طولانی تحقیق و توسعه در این حوزه را تامین نماید. شرکت کالیفرنیایی هم اکنون بالغ بر ده میلیارد دلار را به صورت سالانه به بخش تحقیق و توسعه خود اختصاص می دهد در حالی که بودجه انویدیا در این بخش کمتر از 1.5 میلیارد دلار در سال است.

اپل پیشتر با در اختیار گرفتن نوابغ و تکنولوژی های پیشرفته و در نهایت ایجاد یک تیم طراحی کاربلد برای چیپست های موبایلی، توانمندی هایش در این زمینه را به همه اثبات کرده بود و خود را چندگامی از بزرگان این صنعت جلو انداخته بود.

چیپ A10 این شرکت هم اکنون چندگامی از محصولات رقبای آن از جلمه سامسونگ و گوگل جلوتر است. حتی چیپ A9 که در سال 2015 میلادی از سوی آن به بازار عرضه شد نیز از برترین تراشه های به خدمت گرفته شده در موبایل های اندرویدی بهتر عمل می کند.

ما هم چنین می دانیم که غیر از اپل، تقریبا تمام رقابتی که در حوزه چیپ های موبایلی شکل گرفته به ساخت تراشه های ارزان قیمت و قابل قبولی مربوط می شده که دست آخر مطلوب تمامی اپراتورها باشند.

آیفون های اپل (که در زمره محصولات اعلی جای می گیرند) متوسط قیمتی برابر با 700 دلار دارند حال آنکه موبایل های میان رده سامسونگ با رقم حدودی 220 دلار و باقی محصولات اندرویدی با 200 دلار قابل خریداری هستند.

در ده سالی که از عمر iOS می گذرد کسب و کار این شرکت سودده بوده است و به همین واسطه توانست از طریق پردازنده های گرافیکی PowerVR شرکت Imagination تهدیدات ناشی از انویدیا و MAD (که هر دویشان نظیر اینتل و مایکروسافت از بازار موبایل غافل شدند) را که از بزرگان صنعت GPU در بخش پی سی محسوب می شوند، به نحوی تعدیل نماید.

هوش مصنوعی، واقعیت مجازی، واقعیت افزوده و پردازنده های گرافیکی همه منظوره (GPGPU)

حالا انویدیا امیدوار است که روی موج پیش رو در تسک های پردازشی مرتبط با تکنولوژی های نوظهوری نظیر ماشین های خودران سوار شده و از این بخش پول در بیاورد. کمپانی مذکور همچنین علاقمند است که حضوری فعال در تمامی اشکال هوش مصنوعی، واقعیت افزوده و مجازی داشته باشد و از بازار پردازنده های گرافیکی چند منظوره نیز پولی به جیب بزند.

جاناتان کوهن از مدیران سابق بخش یادگیری ماشینی انویدیا که حالا برای اپل کار می کند.

اما در کنار انویدیا، شرکت مطرح دیگری به نام اپل هم هست که بلندپروازی هایی در زمینه ماشین های خودران دارد و خواستار آن است که در زمینه واقعیت افزوده و مجازی حرف هایی برای گفتن داشته باشد و در همین راستا تمام تلاشش را به خدمت گرفته تا توانمندی هایش در زمینه یادگیری عمیق، یادگیری ماشینی و هوش مصنوعی بالا ببرد و چندی قبل نخستین API چند پلتفرمی خود برای GPGPU را ابداع و آن را به صورت متن باز درآورد.

نکته دیگری که باید به آن اشاره شود اینکه مجموع سرمایه اپل از انویدیا بیشتر است (میزان درآمدها و سود آن به مراتب بالاتر از رقیب هم وطنش است) و آنطور که سوابق نشان می دهند، حضورهای قبلی اش در بازارهای نوظهور همگی موفقیت آمیز بوده و در رقابت همواره در زمره برترین ها بوده. اپل کارش را با حضور در بازار محصولات MP3، بعد موبایل ها و سپس تبلت ها آغاز کرد و این اواخر نیز به بخش اسمارت واچ ها و هدست های وایرلس ورود یافته است.

به بیان دیگر اگر بخواهید لیستی از شکست های اپل را تهیه نمایید، آنگاه صرفا می توانید به مواردی نظیر آیپاد، نظرات اجتماعی پینگ، iAds و نرم افزار عکس Aperture اشاره کنید که همگی خارج از چهارچوب توانمندی های اصلی شرکت کالیفرنیایی در زمینه طراحی سخت افزار و پلتفرم های نرم افزار هستند.

در آن سوی سکه اما انویدیا قرار دارد که نتوانست تکنولوژی GPU (اصلی ترین نقطه قوت خود) را به تولید کنندگان موبایل بفروشد.

علاوه بر اینها، موفقیت های اپل در زمینه تولید دستگاه های موبایل اثری شگرف روی دیگر کسب و کارها به خصوص پی سی داشته که از زمان ظهور آیپد به شدت از وسعت و موفقیت های آن کاسته شد. این در واقع همان بخشی است که انویدیا پولش را از آن در می آورد.

طی پنج سال گذشته، درآمدهای فصلی انویدیا به حدود یک میلیارد دلار رسیده که تقریبا با درآمدهای مایکروسافت از فروش سرفس برابری می کند؛ بخشی که حکم یک سرگرمی را در مقابل دیگر کسب و کارهای غول نرم افزاری دارد. البته اشاره کنیم که در سال گذشته، سهام انویدیا به خاطر آنکه درآمدهای فصلی اش به اندکی بیشتر از 2 میلیارد دلار رسید، به یکباره روند رشدی صعودی پیدا کرد با این همه، باز هم از میزان فروش اپل واچ کمتر است.

اپل گرچه به خاطر کند شدن فروش آیپدهایش در سال های اخیر مورد انتقاد بسیاری قرار گرفته است اما در واقعیت پلتفرم تازه ای را ارائه داده که پایه های صنعت پی سی دنیا را به لرزه در آورد و در ادامه نیز با خارج شدن رقبایش از عرصه، همچنان سلطه خود بر بازار تبلت را حفظ نمود. هیچکس پیش بینی نمی کرد که چنین اتفاقی رخ خواهد داد و در مقابل انتظارات همه این بود که اندروید (و شاید هم مایکروسافت) بتواند بازار تبلت را از زیر سایه آیپد خارج نماید. اتفاقی که افتاد اما کاملا برعکس بود و برخی حتی برای همیشه عطای بازار تبلت را به لقایش بخشیدند.

روشن است که برخلاف استقبال خوب کاربران از ایپد، اپل باز هم تمایل داشت تا شمار بیشتری از این محصول را به فروش برساند، اما مایکروسافت صرفا تلاش می کرد تا انحصار خود بر حوزه نرم افزار را حفظ کند و به همان درآمد 11.6 میلیارد دلاری اش از محل لایسنس ویندوز قانع بود. در واقع مایکروسافت تمایل داشت کسب و کاری معنادار را برای فروش تبلت های مبتنی بر معماری ARM و سیستم عامل ویندوز آر تی راه بیاندازد که ارزش آن تقریبا نصف تجارت سالانه 19 میلیارد دلاری اپل از محل فروش آیپد بود.

اپل GPU نمی فروشد

انویدیا احتمالا نگرانی خاصی در خصوص فروش GPUهای اپل ندارد، درست همانطور که کوآلکام و اینتل به خاطر حضور این شرکت در بازار CPU و فروش چیپست های A10 Fusion آن نگرانی به دل خود راه نخواهند داد.

با این همه، کوالکام و اینتل به میزان قابل توجهی تحت تاثیر فروش آن دسته از محصولات اپل قرار گرفته اند که در برگیرنده چیپ های سری A آن می شوند. درست همانطور که آیفون و آیپد درآمد شرکت های سودده سابق را تحت تاثیر قرار دادند، بازارهای احتمالی برای اینتل و کوالکام نیز به این خاطر دستخوش تحولاتی نامطلوب شدند و نتیجه آن شد که این دو غول فناوری وارد رقابتی سخت با سازندگان چیپ های ارزان قیمت چینی شدند.

این قطعا آینده ای نیست که انویدیا برای خود متصور شده باشد. با این همه، انتظار می رود که GPUهای جدید این شرکت علاوه بر محصولات کنونی آن، در اقلام تازه ای که انتظار می رود در آینده نزدیک از سوی آن ارائه شوند نیز به خدمت گرفته شوند. این محصولات نیز طیف وسیعی از کاربردها را شامل می شوند که از عینک ها واقعیت افزوده گرفته تا دستگاه های تصویربرداری و ماشین های خودران را شامل می شوند. در واقع اپل تلاش دارد زودتر از دیگران به این حوزه ها ورود پیدا کند که در این صورت سهم اندکی برای سایر رقبا باقی می ماند.

در این صورت، مشتریان کنونی انویدیا درست مانند نوکیا، پالم و موتورولا در بازار تبلت و موبایل، سخت غافلگیر خواهند شد. در نتیجه انویدیا نیز درست مانند تامین کنندگان قطعات موبایل که زمانی با چنین شرایطی روبرو شدند، وارد شرایطی نامطلوب و البته ناخواسته خواهد شد.

جالب است بدانید که همین حالا نیز حاشیه سود اندک انویدیا از محل تامین GPU برای کنسول گیمینگ سوئیچ صدای بسیاری را در آورده و باعث شده که سرمایه گذاران این شرکت لب به انتقاد بگشایند. خود انویدیا نیز پیشتر اعلام کرده بود که فروش پردازنده های گرافیکی اش به سونی جهت استفاده در پلی استیشن 4 ابدا برایش سوددهی ندارد و به همین خاطر تمایل چندانی به انجام این کار ندارد. در واقع این حوزه گیمینگ است که شرکت مذکور بیشترین میزان درآمدش را از آن به جیب می زند.

اما اپل هم از بخش گیمینگ سود می برد و این سود نه از ناحیه پردازنده های گرافیکی اش بلکه به واسطه اپ استور iOS و به طور مشخص بازی هایی به دست می آید که برای حوزه گیمینگ موبایل طراحی شده اند. سال گذشته پوکمون گو (یکی از پرفروش ترین بازی های موبایلی مبتنی بر واقعیت افزوده) محل سوددهی این شرکت بود و البته نسخه اختصاصی از بازی سوپرماریو ران که برای iOS عرضه شده بود. در مجموع باید بگوییم، اپل که زمانی به خاطر بی توجهی اش به مقوله گیمینگ شناخته می شد سرمایه گذاری های گسترده در زمینه توسعه بازی و در نهایت فروش آنها را آغاز نموده بود.

در هر حال، هرچه اپل با ارائه دستگاه های مبتنی بر iOS بخش بیشتری از بازار گیمینگ را به خود اختصاص دهد، پول کمتری برای انویدیا، باقی می ماند و فرقی ندارد که پردازنده های گرافیکی این شرکت تا چه اندازه قدرتمند باشند.

درآمدزایی از محل پتنت ها

چطور می توان متوجه شد که شرکتی با مشکل روبروست؟ کافیست نگاهی به نوکیا، AMD و کوالکام بعد از شکست هایشان بیاندازید. آنها بعد از ناکامی هایشان تمرکز خود را از مشتریان کم کرده و در مقابل به تقویت دارایی هایشان در بخش پتنت پرداختند.

کوالکام بالغ بر هفتاد درصد از درآمدهایش را از محل ارائه لایسنس برای پتنت هایش تامین می کند. در فوریه امسال، شرکت AMD ال جی، مدیاتک، Sigma Designs و  Vizio را به خاطر مسائل مربوط به پتنت تحت پیگرد قرار داد.

جالب است بدانید که در سال 2014 نیز انویدیا سامسونگ را به خاطر استفاده از طیف وسیع پردازنده های گرافیکی شامل آدرنو کوآلکام، مالی ARM و PowerVR شرکت Imagination به دادگاه کشاند واستدلالش هم این بود که در ساخت این تراشه ها پتنت های آن در زمینه پردازنده های گرافیکی نقض شده است.

البته انویدیا در جریان این دعواهای حقوقی هیچگونه پیشرفت محسوسی نداشت، با این همه توانست پول خوبی را از شرکت هایی که خواستار استفاده از پتنت هایش بودند، به دست بیاورد که از آن جمله می توان به اینتل و لنوو اشاره نمود. حالا برخی اظهار داشته اند که حتی اپل هم به عنوان یکی از مشتریان شرکت Imagination که سال آینده قصد دارد پردازنده گرافیکی اختصاصی اش را معرفی نماید، ممکن است با انویدیا وارد دعوای حقوقی شود.

اما این دعوا حقوقی در وهله نخست می تواند مربوط به این موضوع باشد که چرا اپل اصلا به فکر توسعه تکنولوژی GPU اختصاصی خود افتاده است و در صورتی که شاکی این پرونده ها نتواند اپل را در جریان دادگاه شکست دهد آنگاه این شرکت بیشتر از قبل تشویق می شود تا تکنولوژی اختصاصی خود را توسعه دهد.

انویدیا ابدا از ارائه یک GPU دیگر به بازار خشنود نخواهد شد

در هر صورت خبرها برای انویدیا ابدا خوب نیستند؛ قرار است یک بازیگر قدر دیگر به این عرصه وارد شود و خبر رسیده که این شرکت بزرگ ترین غول صنعت تکنولوژی دنیاست که سال ها روی توسعه این فناوری کار کرده و در نظر دارد که حاصل سال ها تلاش خود را به زودی رونمایی کند.

این مشکل مشخصا زمانی بیشتر جلوه می کند که معلوم شود اپل به دنبال ورود به حوزه های تازه ای است که انویدیا نیز خواستارش است. از جمله این بخش ها میتوان به دیتاسنترها، کامپیوترهای حرفه ای مورد استفاده در بخش های تحقیقاتی، صنعت خودرو، محصولات تصویربرداری، یادگیری ماشینی و توسعه محتوای مبتنی بر واقعیت افزوده و مجازی اشاره نمود.

چندی قبل اپل علاقمندی اش به مک پرو و همچنین ایجاد محتواهای سنگین پردازشی را اعلام کرد. این شرکت هم اکنون کار تاسیس دیتاسنترهای اختصاصی خود را با بودجه ای به ارزش چندین میلیارد دلار آغاز کرده و درحال تحقیق روی نیازهای مختلف شرکت های ارائه دهنده سرویس کلاود و مشتریانشان است.

اپل همچنین سرمایه گذاری های گسترده ای را هم روی بخش تحقیق و توسعه خودرو انجام داده و توانمندی هایش در زمینه پردازش تصویر روی دستگاه های مبتنی بر iOS را بهبود داده است.

تهدید دیگر برای انویدیا اشتهای سیری ناپذیر اپل برای جذب نوابغ است. در سال 2015 میلادی، کمپانی مذکور جاناتان کوهن (از مدیران سابق بخش یادگیری عمیق انویدیا) را به استخدام خود درآورد تا از تجربیات ارزشمند وی در زمینه توسعه سیستم های پیشرفته کمک راننده خودکار بهره بگیرد.

اگر همه این عوامل را در کنار یکدیگر در نظر بگیریم آنها در خواهیم یافت که شرایط کنونی برای انویدیا ابدا مطلوب نیست.