سوغات قم ؛ صنایع دستی و خوشمزه ها

همه ی ما زمانی که به سفر می رویم، در کنار تمام ساعاتی که برای تفریح و خلق خاطرات خوش صرف می کنیم، ساعاتی را هم به خرید سوغاتی اختصاص می دهیم؛ سوغاتی که نشان می دهند در لحظات سفر به یاد دوستان و خانواده مان بودیم. هر شهری در ایران سوغات و صنایع  دستی خاص خود را دارد؛ سوغات و صنایعی که به دست مردمان هنرمند آن خطه، با عشق خلق می شوند و رنگ و بویی از اصالت دارند. 

در گشت و گذارهای قبلی مان در ایران، سوغات زیادی با خود به یادگار آوردیم؛ یک بار به نصف جهان رفتیم و  سوغات و صنایع دستی اصفهان را با هم مرور کردیم. بار دیگر به مقصد همدان راهی سفر شدیم و با سوغات همدان آشنا شدیم. این بار راهی که در پیش گرفتیم ما را به یک مکان مقدس، با حال و هوای معنوی می برد. استان قم، مزین به حرم مطهر حضرت معصومه، یکی از شهرهای با ارزش و معنوی ایران به حساب می آید و همه روزه از مسافران بسیاری میزبانی می کند. کارناوال هم امروز یکی از همان میمهمانان است که می خواهد سفرش به این شهر معنوی را با خرید سوغاتی های این استان جاودانه کند.

همراه و همسفر با کارناوال باشید تا در این سفر با سوغات و صنایع دستی استان قم آشنا شویم.

1) سوغات خوراکی ؛ سوهان ناب قم

اگر به استان قم سفر کردید، برای خرید سوغاتی انتخاب های زیادی پیش روی شما قرار می گیرد. اگر می خواهید سوغاتی که برای دوستان و خانواده می خرید، کامشان را شیرین کند، می توانید با یک بسته سوهان، آن ها را در لذت سفرتان سهیم کنید.

سوهان از معروف ترین سوغات قم است، هر چند در تمام شهرهای ایران می توان از قنادی ها سوهان خرید اما اگر به دنبال بهترین، با کیفیت ترین و تازه ترین سوهان ممکن هستید باید آن را در قم جستجو کنید. وقتی وارد شهر قم می شوید، در همان ورودی شهر، تعداد زیاد مغازه های سوهان فروشی محال است که نظرتان را به خود جلب نکند. در این شهر کارگاه های سوهان پزی بسیاری به شکل سنتی و مدرن در حال فعالیت هستند و همین سبب شده تا بهترین سوهان را تنها بتوان از قم خرید.

در مورد پیشنیه ی سوهان پزی در قم جالب است بدانید که این حرفه از دوره قاجار به یکی از مشاغل سنتی مردمان قم تبدیل شد. این تاریخچه داستانی هم در پس خود دارد؛ می گویند شخصی با نام « ملا ابراهیم شماعی » در روز افتتاحیه صحن بارگاه حضرت معصومه، حلوایی بسیار لذیذ و خوش طعم درست کرده بود. این حلوا به دلیل اینکه غذا را راحت هضم می کرد، سوهان نام گرفت.

مواد اصلی تشکیل دهنده ی سوهان جوانه گندم، کره یا روغن حیوانی، زعفران و هل برای طعم و رنگ است؛ موادی که هر کدام سرشار از فوایدی برای بدن هستند.

اگر می خواهید یک سوهان خوب بخرید، باید دقت داشته باشید که یک سوهان خوب سفت نیست و به دندان نمی چسبد.

و اما سوهان انواع مختلفی دارد که همه ی آن ها را می توانید در قم بیابید.

– انواع سوهان قم

سوهان قم انواع مختلفی دارد، یکی از یکی لذیذتر و خوش طعم تر که می تواند هر ذائقه ای را پاسخ دهد. 

انواع سوهان قم عبارت اند از :

* سوهان گل قم

سوهان گل قم، شاید اصلی ترین و سنتی ترین سوهانی باشد که می توان در قم پیدا کرد.  این سوهان به روش سنتی و با دست آماده می شود و مواد تشکیل دهنده ی آن هم همان موادی اصلی سوهان است. این نوع از سوهان معمولا به شکل دایره های کوچک و بزرگ در ظروف مخصوص به فروش می رسد. در میان انواع سوهان های این شهر، بیشتر زائران و مسافران قم این نوع از سوهان را به عنوان سوغات خریداری می کنند.

*سوهان لقمه ای قم

یکی دیگر از سوهان های محبوب و پرفروش در قم، در کنار سوهان گل، سوهان لقمه ای است. تفاوت این دو نوع سوهان با هم این است، سوهان لقمه ای همانطور که از اسمش پیدا است، به صورت لقمه ای با قالب شکل می گیرد. معمولا در وسط سوهان لقمه ای مغزهای مختلفی مثل مغز پسته و گردو قرار می دهند.

* سوهان گزی قم

سوهان گزی یکی دیگری از انواع سوهان های خوش طعم و عالی در قم است. طرز تهیه و مواد اولیه ی این سوهان هم با انواع دیگر آن تفاوت چندانی ندارد. تفاوت اصلی سوهان گزی این است که میان آن به جای مغز، از گز استفاده می شود.

* سوهان عسلی

سوهان عسلی، با انواع دیگری که گفته شد متفاوت است و می تواند یکی از بهترین انتخاب ها برای خرید سوغاتی از این شهر باشد. 

این سوهان، از ترکیب شکر، عسل، آب و انواع مغزها مثل بادام و پسته تهیه می شود.

شاید بتوان این سوهان را مشابه پولکی اصفهان دانست با این فرق که در سوهان عسلی به مقدار زیادی مغزهای مختلف وجود دارد و از پولکی کمی سفت تر است.

* سوهان کنجدی قم

سوهان کنجدی هم بسیار مشابه سوهان عسلی است. اما در سوهان کنجدی به جای استفاده از مغزهای مختلف از کنجد استفاده می کنند. سوهان کنجدی معمولا به شکل یک سکه است و در کنار چای، به جای قند بسیار لذت بخش است.

* سوهان حبه ای

اکثر سوهان های قم، در مواد اولیه و طرز تهیه مشابه هم هستند و فقط در شکل ظاهری با هم فرق دارند؛ مثل سوهان حبه ای.

سوهان حبه ای همان سوهان گل است. تنها وجه تمایز سوهان حبه ای این است که شکل ظاهری آن شبیه حبه قند است.

* سوهان حلوایی

سوهان حلوایی در ظاهر شباهت بسیاری با همان حلوای معمولی دارد اما از نظر مواد اولیه بدون شک با هم تفاوت دارند. سوهان حلوایی از سوهان های معمولی بسیار نرم تر و از دسر سوهان سفت تر است. این نوع نزد کودکان و خردسالان بسیار محبوب است.

* دسر سوهان

دسر سوهان، از نظر ظاهر شبیه حلوا و به شکل مایع است و از آن به عنوان دسر می توان استفاده کرد. در مورد طعم این نوع از سوهان باید بدانید که تفاوت چندانی با سوهان گل ندارد.

2) گز

 درست است که گز جزء سوغات اصفهان به حساب می آید اما می توانید در قم هم گزهای خوشمزه و تازه ای خریداری کنید. می توان گفت در تمام کارگاه های سوهان پزی شهر، گز نیز پخته می شود؛ گزهایی تازه و لذیذ که می توانند با گزهای بی نظیر اصفهان رقابت کنند. اگر به این شهر و فروشگاه های سوهان رفتید، خرید یک بسته گز تازه را فراموش نکیند. گزهای آردی، پسته ای و … . مطمئن باشید تازه هستند.

3) دیگر سوغات خوراکی قم

اگر می خواهید سوغاتی که از این شهر با خود می برید، سوهان و گز نباشد می توانید از میوه های خوش طعم آن خریداری کنید.

انجیر، انار 

اگر در فصل مناسب به قم بروید، می توانید از انجیر و انار بی نظیر آن بخرید. بدون شک طعم و کیفیت انار و انجیر قم را در کمتر جایی می توانید بچشید.

قنبید

قنبید یک نوع کلم است که به وفور در روستاهای اطراف قم کاشت می شود. کلمی که شباهت چندانی به کلم های معمولی ندارد و بیشتر شبیه سیب زمینی است. به دلیل آب شوری که استان قم دارد این کلم بسیار مورد استفاده قرار می گیرد چرا که به دفع نمک و بهبود کلیه بسیار کمک می کند. با این کلم آبگوشت و آش درست می کنند.

4) قالی قم

قالی بافی سابقه ای طولانی در قم دارد. شیوه ای که امروز در قالی بافی قم رواج دارد به اواخر دهه دوم قرن 20 میلادی یعنی حدود 80 سال قبل می رسد؛ همان زمانی که تاجران کاشانی، دارهای قالی را به قم بردند و تجارتی جدید و هر چند کوچک را به راه انداختند؛ تجارتی که بعد از تقریبا 20 سال چنان شاخ و برگ گرفته بود که صنعت قالی ابریشم قم را بر سر زبان ها انداخت.

قالی بافی در قم سبک و طرح های خاص خود را داد. هر چند که در نقوش قالی های قدیمی قم، می توان طرح‌های مشهور به لچک و ترنج شاه عباسی، محرمات، محرابی و شکارگاه را که از نقشه های کاشان و اصفهان اقتباس شده بودند را دید، اما با تغییراتی که هنرمندان قمی در این طرح ها ایجاد کردند، سبکی خاص خود را پدید آوردند؛ سبکی با نام سبک فرش قم.

تار و پود قالی ابریشم قم بسیار هنرمندانه در هم تنیده  و در نهایت پهنه ای می شود چشم نواز که بیشتر از آن جهت مصارف تزئینی استفاده می شود.

پس اگر به دنبال سوغاتی با ارزش و گرانبها در قم هستید، یک قالی ابریشم پاسخگوی نیازتان است.

5) خرمهره سازی قم

خرمهره سازی نیز از سوغات قم به حساب می آید. خرمهره در واقع از سنگ های فیروزه ای و آبی رنگ ساخته شده؛ سنگ هایی که قدیمی ها می گویند برای دورکردن چشم و نظر مفید اند. قدمت خرمهره در ایران سابقه ای حدودا 5000 ساله دارد و امروز یکی از صنایع رایج قم است. جالب است بدانید این سنگ ها را در کشورهای دیگر از جمله آلمان با عنوان تکنیک قم می شناسند.

6) تابلوهای معرق

اگر می خواهید از سفر به قم با خود سوغاتی ببرید که تا مدت ها به یادگار بماند، تابلوهای معرق انتخاب خوبی است. در این استان هنر معرق کاری بسیار رواج دارد و تنها محدود به تابلوهای معرق نمی شود و از آن در ساخت و تولید میز، صندلی و مبل و حتی وسایل تزئینی هم استفاده می شود. پس می توانید یکی از این گزینه ها را بسته به سلیقه تان انتخاب کنید و سوغاتی همیشگی از قم به یادگار ببرید.

7) مروار بافی

یکی دیگر از سوغاتی هایی که می تواند از سفر و زیارتتان از قم با خود به یادگار ببرید، مروار بافی است. مرواربافی در واقع شکلی از حصیربافی است که ترکه ای که در آن استفاده می شود، مروار نام دارد. این نوع از ترکه ( چوب ) بیشتر در اطراف شهرهای ملایر، کرج و تهران و قم یافت می شود به همین دلیل این هنر و صنعت در قم رواج دارد. البته مروار بافی چند سالی است که در استان قم رواج پیدا کرده و سابقه ی زیادی ندارد.

8) دیگر یادگاری ها قم

در سفرتان به استان قم برای خرید سوغاتی گزینه های دیگری هم پیش روی شما است؛ اگر به زیارت حرم حضرت معصومه بروید، با تعداد زیادی از فروشگاه ها روبرو می شوید که می توانید از آن ها سوغاتی های با ارزشی خریداری کنید. تسبیح، مهر، انگشترهای زیبا، چادر و… دیگر سوغات این استان هستند که بهترین و با کیفیت ترین آن ها در فروشگاه های اطراف حرم به فروش می رسند هر چند که در سطح شهر هم می توانید آن ها را پیدا کنید.

سخن آخر

آیا تا به حال به استان قم سفر کرده اید؟

به زیارت حرم حضرت معصومه رفته اید؟

سوغات چطور؛ در مورد سوغات این استان چیزی می دانستید؟

نظرات و تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید.