مسمومیت‌های مرگبار الکلی از اوایل مهرماه بود که در رسانه‌های خبری جاخوش کرد. هر روز بر تعداد مسمومان الکلی در کشور افزوده شد؛ مرگ‌های تلخ، نابینایی و دیالیز مسموم‌‍شدگان اخباری بود که هر شنونده‌ای را میخکوب می‌کرد.
به گزارش به نقل از شهروند ، اما این آمارها هنوز ادامه دارد تا جایی که ظهر دیروز دکتر محمدرضا قدیرزاده، رئیس گروه مطالعات اعتیاد و سوءمصرف مواد و الکل پزشکی قانونی گفت: «٩٦ نفر بر اثر مصرف مشروبات الکلی از ابتدای شهریور ماه تا ١٥ مهر ماه در ٢٠ استان کشور جان باختند. از این تعداد ٧٦ نفر با سم متانول جانشان را از دست دادند و علت مرگ دیگر جانباختگان تحت بررسی است. استان‌های هرمزگان، البرز، تهران و خراسان شمالی بیشترین آمار جانباختگان را به خود اختصاص داده‌اند.» پیشتر هم سرپرست سازمان اورژانس کشور اعلام کرده بود که از نیمه شهریور ماه تا 17 مهر 768 نفر بر اثر مصرف مشروب الکلی تقلبی حاوی متانول دچار مسمومیت شدند که از این تعداد 170 نفر کلیه‌های خود را از دست دادند، 16 نفر نابینا شدند و ٩٦ نفر جان خود را از دست دادند.
موج مسمومیت در کشور
دکتر محمدرضا قدیرزاده، رئیس گروه مطالعات اعتیاد و سوءمصرف مواد و الکل پزشکی قانونی درباره موج مسمومیت‌های الکلی که در کشور به‌وجود آمده است به «شهروند» گفت: نمی‌توان منکر این موج مسمومیت‌های الکلی در کشور باشیم. آمارهای پزشکی قانونی نشان می‌دهد که سالانه ١٢٠ نفر به دلیل مسمومیت‌های الکلی جانشان را از دست می‌دهند، اما در یک ماه و نیم گذشته ٩٦ نفر مرده‌اند. این موضوع نشان از اتفاق جدیدی در کشور است که از حالت طبیعی هم خارج شده است. متاسفانه همه این افراد با استفاده از سم متانول جان باخته‌اند. متانول همان الکل چوب است که به‌عنوان حلال در بسیاری از محصولات از جمله چسب‌ها و رنگ‌ها استفاده می‌شود. این ماده در روند تولید الکل‌های غیر استاندارد از جمله مشروبات زیرزمینی نیز ایجاد می‌شود و افراد را با مصرف مقادیر بسیار کم دچار مسمومیت‌های شدید می‌کند. البته مصرف الکل اتانول نیز می‌تواند در مقادیر بالا با علایم مسمومیت همراه باشد، اما عوارض مسمومیت با این ماده که در کشورهای غربی تحت عنوان الکل شرب شناخته می‌شود، بیشتر در دوزهای غیر متعارف اتفاق می‌افتد. محمدرضا قدیرزاده در ادامه می‌گوید: اینکه این مسمومیت‌های فراگیر به‌دلیل توزیع ماده اولیه مشروب در کل کشور است یا خیر؟ باید گفت که احتمال وجود این فرضیه بسیار بالاست. این اتفاقی نیست که در پروسه تولید مشروب دست‌ساز، افراد در سراسر کشور دچار مسمومیت شوند. البته ثابت کردن این فرضیه با پلیس مبارزه با مواد مخدر و مشروبات الکلی است ولی شواهد حاکی از آن است که محموله متانولی توزیع و در شهرهای مختلف کشور پخش شده است.
الکل خطرناک متانول
پزشکی هم که در این مدت بسیاری از مسمومان الکلی را درمان کرده است به «شهروند» می‌گوید: مشروب به‌صورت غیرقانونی از منابع غیر قابل اطمینان تهیه می‌شود و به دست مصرف‌کنندگان می‌رسد. آلودگی‌هایی که در این مشروبات وجود دارد باعث مسمومیت افراد می‌شود و حتی مرگ مسمومان را هم رقم می‌زند. این پزشک در ادامه می‌گوید: حدودا ٣ هفته است که در تهران هم مسمومیت‌ها فراگیر شده است. در آخر هفته‌ها تعداد مسمومان الکلی بیشتر می‌شود. بیشتر آنها با الکل متانول یا الکل چوب مسموم می‌شوند. این آلودگی یا الکل متانول از مواد سلولزی موجود در مواد اولیه مشروبات الکلی مثل چوب متصل به انگور و کشمش یا هسته آنها ایجاد می‌شود. متاسفانه الکل متانول را نمی‌توان از روی طعم و مزه نسبت به الکل شرب تشخیص داد. این الکل بسیار خطرناک است و می‌تواند منجر به نابینایی و مرگ شود. خیلی از الکل‌های شربی که در بازار غیر قانونی ایران به‌شکل پلمپ‌شده عرضه می‌شود، تقلبی است. این مشروبات در کارگاه‌های زیرزمینی تولید می‌شود و به اسم الکل‌های برند به فروش می‌رسد. درواقع، به همین دلیل است که خرید و فروش شیشه‌های الکل در ایران بسیار رواج دارد. من تا پیش از مواجهه با بیماران تصور می‌کردم این مسمومیت‌ها به‌دلیل مصرف مشروبات دست‌ساز است، اما بسیاری از بیماران حتی از شیشه‌های مشروبی استفاده کرده بودند که با قیمت بالایی هم خریداری کرده بودند. درواقع مشروبات دست‌ساز که از دسته عرق است تنها عامل مرگ و بیماری مسمومان نیست، حتی مشروبات برند و مشهور هم از زمره این مواد مرگبار است. علایم ناشی از این مسمومیت در مدت ٦ تا ٢٤ ساعت بعد خود را نشان می‌دهد. مصرف الکل متانول باعث ایجاد علایم شکمی، تهوع، استفراغ، اختلال بینایی و اغما می‌شود. خیلی از مصرف‌کنندگان این الکل‌ها دیر به مراکز درمانی مراجعه کردند که منجر به نابینایی و حتی مرگ آنها شد.
آخر هفته‌های شلوغ اورژانس بیمارستان لقمان
موارد مسمومیت‌های الکلی زیاد است. انواع مختلفی هم دارد، از مصرف زیاد گرفته تا مصرف الکل‌های بی‌کیفیت و غیر خوراکی. البته مواردی از تداخلات دارویی هم هست، اما درباره مسمومیت الکلی اخیر که در شهرهای مختلف بخصوص جنوب کشور رخ داد و جان تعداد زیادی را هم گرفت، مورد حادی به این مرکز درمانی مراجعه نکرده است. اینها را سوپروایزر بخش اورژانس بیمارستان لقمان تهران بیمارستانی که انتخاب اول همه مسمومیت‌های فوریتی است. روزی نیست که تخت‌های اورژانس این مرکز درمانی خالی باشد، بخصوص روزهای پایانی هفته: «پیک مراجعه مسمومیت‌های الکلی ما از پنجشنبه شروع می‌شود و تا روز شنبه ادامه دارد. پنجشنبه‌شب‌ها تا صبح جمعه معمولا بیشترین مراجعه را داریم. معمولا هم جوان هستند. سال‌های قبل مردها بیشتر بودند، اما در چند سال اخیر زنان و دختران جوان زیادی را می‌بینیم که دچار مسمومیت‌های الکلی شده‌اند.»
با این همه، این پرستار باتجربه می‌گوید که موج مسمومیت‌های وحشتناک الکلی روزهای اخیر به تهران نرسیده است، اما احتمال مشاهده مواردی مشابه آن‌چیزی که در بندرعباس و چند شهر دیگر رخ داد هنوز هم وجود دارد: «ما در این مدت مواردی از مسمومیت‌های الکلی داشتیم، اما ارتباطی با حوادثی که در بندرعباس و چند شهر دیگر رخ داد، نداشت. بیشتر این افراد به دلیل مصرف بیش از حد الکل دچار مشکل شده بودند. البته چند مورد هم تداخلی بود. یعنی مصرف همزمان الکل با دارو یا مواد مخدر که باعث ایجاد مسمومیت می‌شود.» او ادامه می‌دهد: «همه این افراد هم طی یک تا دو روز مرخص شدند و مشکل خاصی هم نداشتند.» اما همیشه هم مسمومیت‌های الکلی به همین راحتی ختم به خیر نمی‌شود. نارسایی‌های شدید کلیه و کبد، کم‌بینایی و نابینایی دایم و موقتی و حتی اغما از عوارض مسمومیت‌های الکلی است که تعدادشان هم کم نیست. مشابه موردی که چند ماه پیش در مرکز اورژانس این مرکز درمانی رخ داد: «حدود ٤ ماه پیش بود؛ ماه رمضان تازه تمام شده بود؛ شب حدود ساعت ١١ سه جوان را به اینجا آوردند؛ مسمومیت الکلی. حالشان وخیم بود؛ فشار آنها هر لحظه پایین‌تر می‌آمد؛ دو نفرشان تقریبا بی‌هوش شده بودند؛ خطر اغما و مرگ آنها را تهدید می‌کرد. ما هر کاری لازم بود برای نجات
آنها انجام دادیم؛ یکی از آنها که ٢٣ ساله بود، به درمان جواب داد و بعد از یک روز بازگشت، اما متاسفانه نفر دوم فوت کرد. نکته جالب این بود که هر سه نفر آنها یک مشروب مشخص مصرف کرده بودند. همان‌طور که گفتم شرایط بدنی و فاکتورهای دیگر هم در بروز و شدت مسمومیت‌های الکلی موثر است.»
ماجرای مردی که الکل کورش کرد
یک هفته می‌گذرد و رضا هنوز روی تخت بیمارستان است، حالش بهتر شده و چند روزی است که بدون دستگاه نفس می‌کشد، دکترها از روند درمانش راضی هستند و تا چند روز دیگر هم مرخص می‌شود؛ اما خودش نمی‌داند باید خوشحال باشد یا ناراحت. او از مرگ نجات پیدا کرد، اما بینایی دو چشمش را از دست داد. الکل بینایی رضا را گرفت. از اینکه باید تا آخر عمر به جای دیدنی‌های این دنیا فقط یک سفیدی خیره‌کننده را تماشا کند، گونه‌هایش از گریه خیس می‌شود. وقتی یاد آن شب می‌افتد، از خودش بدش می‌آید که چرا آن شب به آن دورهمی رفت و مشروب خورد. با این حال هنوز کورسوی امیدی برای این مرد میانسال وجود دارد، پزشکان در تلاشند تا شاید بتوانند کمی از بینایی چشمان او را بازگردانند، اینها را یکی از اقوام رضا به «شهروند» می‌گوید:
چه زمانی این اتفاق افتاد؟
هفته پیش بود. تلفنی به ما اطلاع دادند که حال رضا بد شده و او را به بیمارستان برده‌اند.
چطور حالش بد شده بود؟
ما آنجا نبودیم. آن شب رضا به خانه یکی از دوستانش رفته بود. آنها همه از مشروب خورده بودند اما فقط رضا و یکی از دوستانش حالشان بد شده بود؛ بعد هم که او را به بیمارستان رساندند. حالش وخیم بود و فشارش افت کرده بود، اورژانس بیمارستان به ما گفت که هر احتمالی وجود دارد؛ حتی گفتند که شاید زنده نماند. با تلاش دکترها از مرگ نجات پیدا کرد اما الان بینایی دو چشمش را از دست داده است.
یعنی رضا نابینا شده است؟
بله؛ الکل به چشم او آسیب رسانده است. الان که بینایی‌اش صفر است اما دکترها گفتند که احتمال دارد بتوانند بخشی از بینایی او را بازگردانند تا حداقل از فاصله خیلی نزدیک بتواند ببیند.
برای دوست دیگرش چه اتفاقی افتاد؟
بعد از دو روز مرخص شد؛ مشکل خاصی نداشت. دکترها گفتند که این الکل‌ها در بدن هر کسی یک‌جور عمل می‌کند.
مشروب دست‌ساز بود؟
ما درست نمی‌دانیم؛ آنجا نبودیم اما آن طور که از دوستانش شنیدیم، همان چیزی بوده که همیشه می‌خوردند. ظاهرا دست‌ساز نبود ولی بیمارستان به ما گفت که الکل غیرخوراکی بوده و به همین دلیل هم این بلا سر رضا آمده است.
یعنی از این مسمومیت‌های الکلی چند روز اخیر و اینکه تعداد زیادی جانشان را از دست دادند، خبر نداشت؟
چرا اتفاقا رضا این خبرها را دنبال می‌کرد و از این ماجرا خبر داشت اما او به کسی که برایش مشروب می‌گرفت، اعتماد داشت. فکرش را هم نمی‌کرد که این ماجرا دامن او را هم بگیرد.
الان حالش چطور است؟
تا چند روز دیگر مرخص می‌شود اما روحیه‌اش را از دست داده است. از اینکه هیچ جایی را نمی‌بیند و نابینا شده است، خیلی ناراحت و عصبی است. حق هم دارد، مدام خودش را سرزنش می‌کند که چرا آن شب به آنجا رفت و مشروب خورد.
