کارنامه امسال ایران در فرانکفورت/قدمی روبه جلو در مدیریت حاشیه‌ها

امیرمسعود شهرام‌نیا مدیرعامل موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی و قائم‌مقام نمایشگاه کتاب تهران در ساعت پایانی برپایی هفتادمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت، با حضور در غرفه ملی جمهوری اسلامی ایران در این رویداد، در گفتگو با خبرنگار اعزامی مهر به آلمان، درباره جمع‌بندی خود از حضور ایران در این دوره از نمایشگاه مذکور گفت: این چهارمین مرتبه‌ای بود که غرفه ملی جمهوری اسلامی در طول ایام این نمایشگاه به طور فعال، به کار پرداخت و خوشحالیم که توانستیم با اتکا به تجربه‌های پیشین _ چه سال‌هایی که در قالب غرفه ملی و چه سال‌های پیش‌تر به شکل غرفه‌های کوچک و پراکنده حضور داشتیم _ قدم‌های رو به جلویی برداریم.

وی درباره شکل ظاهری غرفه ایران در فرانکفورت گفت: امسال تغییراتی در فضای غرفه ایجاد کردیم که در نتیجه آن، بخش کودک در مجاورت بخش بزرگسال قرار گرفت. به نظرم این موضوع، تجربه خوبی را همراه خود آورد چون باعث شد غرفه ایران و البته بخش کودکش، خوب دیده شود. به نظرم ناشران کودک شرکت‌کننده در نمایشگاه هم راضی‌تر از پیش بودند و ایرانیان مقیم اروپا و آلمان هم استقبال بیشتری از غرفه به عمل آوردند.

این مدیر فرهنگی در ادامه گفت: امسال حدود 18 ناشر به طور مستقیم در غرفه ملی ایران حضور داشتند که در کنار 3 آژانس ادبی و 6 تشکل نشر قرار گرفتند. این شرکت‌کنندگان در واقع نماینده بیش از 150 ناشر ایرانی بودند که آثار خود را به نمایشگاه فرستادند. در این دوره، هزار و 500 کتاب در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفت. درباره اطلاع‌رسانی کار این ناشران، هم به صورت آنلاین در فضای مجازی اقدام شد و هم به طور موازی با آن، در نمایشگاه اطلاعاتی ارائه شد.

مدیرعامل موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران درباره دیدارها و مذاکرات انجام‌شده گفت: بین ناشران، نمایندگان آژانس‌ها، مسئولان رایزنی فرهنگی ایران، مسئولان طرح گرنت و مسئولان نمایشگاه کتاب تهران با دیگر مسئولان و همتایان خارجی‌شان، اتفاقی رخ داد که به نظرم دستاوردهای خوبی بودند. در حال حاضر ارزیابی‌های اولیه از موفقیت اقتصادی‌مان در این دوره از نمایشگاه فرانکفورت به من می‌گویند که حدود 25 درصد نسبت به سال گذشته، رشد داشته‌ایم. این موفقیت هم در توافقات به دست‌آمده برای خرید و فروش رایت کتاب است. فکر می‌کنم حدود 200 عنوان رایت کتاب در غرفه ایران خرید و فروش شده که البته باید برای جمع‌بندی صحیح، رقم دقیق آن را طی امروز یا فردا اعلام کنیم. در زمینه تعاملات با کشورهای مختلف، دیدارهایی در غرفه ایران و اماکن دیگر نمایشگاه برگزار شد؛ هم با مسئولان نمایشگاه‌های خارجی و هم دیگر مقامات.

شهرام‌نیا ادامه داد: امضای طرح مبادله غرفه و اعزام نویسنده بین نمایشگاه‌های تهران و تایپه که طرحش از پیش مطرح بود؛ بین نمایشگاه‌های تهران و کراچی و همین‌طور با نمایشگاه کوالالامپور از جمله توافقاتی بود که با مدیران یا نمایندگان این نمایشگاه‌ها حاصل شد. همان‌طور که می‌دانید ایران بناست مهمان ویژه نمایشگاه کتاب تورین در ایتالیا باشد و به همین دلیل مذاکراتی در حال انجام است که در فرانکفورت هم دنبال شدند. از طرفی نمایشگاه پکن هم در دوره پیش‌رویِ نمایشگاه کتاب تهران، مهمان ویژه است که در این باره هم با مسئولان این نمایشگاه گفتگو کردیم. در دیداری هم که با مدیر نمایشگاه کتاب پاریس داشتیم، به علاقه‌مندی پاریسی‌ها برای این‌که ایران در قالب کشور یا یک شهر مهم‌اش، مهمان این نمایشگاه شود، صحبت‌هایی شد. در این دوره از نمایشگاه فرانکفورت، دیدارهایی با مسئولان این نمایشگاه داشتیم که آخرینش در ساعات پایانی این نمایشگاه و درباره برگزاری کارگاه‌هایی در این رویداد بود.

همکاری مدیران و پلیس نمایشگاه در حاکم کردن آرامش

وی در بخش دیگری از این گفتگو گفت: یک اتفاق خوب که در این دوره نمایشگاه فرانکفورت رخ داد، پیش بردن امور با تدبیر و اقدام دیپلماتیک بود که در نتیجه آن، موفق شدیم امسال را بدون مزاحمت جمع اندکی از سازمان منافقین پشت سر بگذاریم که عادت کرده بودند هر سال مقابل غرفه ایران آمده و با فضاسازی و فحاشی، فضای نمایشگاه را به سمت مسائل حاشیه‌ای و اقدامات ناشایست خود ببرند. اما انصافا و طبق وعده‌هایی که داده شده بود، مدیران و پلیس نمایشگاه با ما همکاری کرده و جلوی مزاحمت منافقین در این دوره گرفته شد. در زمینه اقدامات ارزشی، امسال کارهای خوبی در غرفه ایران انجام شد. حضور برخی از ناشران در دوره‌های پیشین کمرنگ‌تر از امسال بود که در این دوره این مساله جبران شد. مجمع ناشران انقلاب اسلامی، مجمع ناشران دفاع مقدس، انتشارات سوره مهر، انتشارات شهرستان ادب و مرکز پژوهش‌های قرآنی امسال حضور خوبی در غرفه داشتند و نشست‌های خوبی هم در بخش جنبی نمایشگاه برگزار شد. توزیع ترجمه نامه رهبر انقلاب اسلامی به جوانان اروپایی هم از دیگر اقدامات مهم غرفه ایران در نمایشگاه امسال فرانکفورت بود. یک اقدام رو به جلوی دیگرمان در نفی فشارها و زیاده‌خواهی‌های منافقین، توزیع و معرفی ترجمه انگلیسی کتاب سوابق ترور در ایران بود که در نتیجه این عمل، مراجعه‌کنندگان به غرفه ایران متوجه شدند حکومت ما، خلاف آنچه منافقین در نمایشگاه تبلیغ می‌کنند، خود قربانی تحمیل ترورهایی است که این گروهک انجام داده‌اند. این اقدام نشان داد که بانیان تروریسم کور در ایران چه کسانی بوده و هستند و چه خشونت‌هایی را به جامعه ایران تحمیل کرده و چه جوانانی را از ما گرفتند.

قائم‌مقام نمایشگاه کتاب تهران درباره مشکلاتی که پیش روی برپایی غرفه ایران بوده، گفت: در زمینه برپایی غرفه، مشکل جدی و حادی وجود نداشت. به هر حال، برای همه عزیزانی که به نمایشگاه فرانکفورت می‌آیند، مشکلات ارزی و بالارفتن هزینه‌ها مطرح است. به همین دلیل می‌توانم بگویم در حال حاضر، حضور یک ناشر، کارشناس یا نویسنده در نمایشگاه مذکور یا هر نمایشگاه خارجی، دشوارتر از پیش شده است. بالاخره هزینه‌ها سنگین‌تر شده‌اند اما در مقابل، مساله‌ای وجود دارد و آن اعتقادی است که بخشی از ناشران ما به تاثیر حضورشان در بازار فرانکفورت و برکت کار ترویج کتاب ایران در بازار جهانی دارند. پیش از برپایی نمایشگاه و حضور در فرانکفورت هم با مشکل ندادن ویزا به برخی از نمایندگان ناشران، تشکل‌های نشر و یکی از خبرنگاران روبرو بودیم که شکر خدا در این مورد هم توانستیم از طریق دوستانمان در نمایشگاه فرانکفورت، مساله را پیگیری و فشارهایی وارد کنیم تا مشکل با سرعت بیشتری بررسی و به نتیجه برسد. به این ترتیب،‌ نه همه، اما مشکل ویزای بسیاری از دوستان حل شد و به کاروان فرانکفورت رسیدند.

شهرام‌نیا در پاسخ به این سوال که «یورگن باس رئیس نمایشگاه فرانکفورت در دیدارش با سفیر ایران، عدم پذیرش قانون کپی‌رایت توسط ایران را مهم‌ترین مانع بر سر راه مهمان ویژه شدن این نمایشگاه عنوان کرده، و این موضوع به کجا خواهد رسید؟» گفت: در دیدار آقای ماجدی سفیر ایران در آلمان با رئیس نمایشگاه کتاب فرانکفورت، چند نکته مثبت وجود داشت. اما راجع به مساله کپی‌رایت باید بگویم بحثی نیست که در سطح تصمیم‌گیری ما یا وزارت ارشاد باشد. این مساله مبتنی بر تصمیم‌گیری کلیت نظام است. این‌که کشور عزیزمان به کنوانسیون برن مبنی بر کپی‌رایت بپیوندد، طبعا به تاثیر حضورمان در مجامع بین‌المللی، راحت‌تر شدن ارتباطات و تعاملات اقتصادی با ناشران بین‌المللی،‌ کمک بزرگی خواهد کرد. سال‌هاست که بحث این موضوع در مجلس شورای اسلامی، کمیسیون‌های مربوطه و دولت مطرح است و امیدوارم هرچه‌ زودتر، به نحوی که کمتر آسیب یا خسارت را در بر داشته باشد، تعیین تکلیف و تصویب شود. اما از این جهت که چه تاثیری بر حضور ما در نمایشگاه کتاب فرانکفورت می‌گذارد، باید بگویم که تا به کنوانسیون برن نپیوندیم، طبعا نمی‌توانیم مهمان ویژه این رویداد باشیم اما در دیدار آقای سفیر با یورگن باس، این پیشنهاد مطرح شد که ایران با یک فعالیت، به عنوان مهمان افتخاری، برنامه‌هایی را در نمایشگاه ارائه کند. که ما هم قرار است پس از این دوره از نمایشگاه فرانکفورت این مساله را پیگیری کنیم.

وی افزود: این که کشور عزیزمان، به کنوانسیون برن مبنی بر کپی‌رایت بپیوندد، طبعا به تاثیر حضورمان در مجامع بین‌المللی، راحت‌تر شدن ارتباطات و تعاملات اقتصادی با ناشران بین‌المللی کمک بزرگی خواهد کرد. سال‌هاست بحث این موضوع در مجلس شورای اسلامی، کمیسیون‌های مربوط و دولت وجود دارد. امیدوارم زودتر تعیین تکلیف شود به نحوی که با کمترین آسیب یا خسارت به تصویب برسد اما به جهت این‌که در نمایشگاه فرانکفورت چه تاثیری می‌گذارد، باید بگویم تا به کنوانسیون نپیوستیم، طبعتا نمی‌توانیم مهمان ویژه نمایشگاه کتاب فرانکفورت باشیم اما در آن دیدار پیشنهاد شد که ایران با یک فعالیت به عنوان مهمان افتخاری، برنامه‌هایی را ارائه کند. که ما هم بعد از نمایشگاه این مساله را پیگیری می‌کنیم که فرصت خوبی برای معرفی فرهنگ و هنر کشورمان خواهد بود.

شهرام‌نیا در پایان گفت: در مجموع، به دلیل تنوع و تکثر آثار ارزشی، توافقات انجام‌شده، آرامش حاکم بر فضای غرفه، رویکرد محتوایی و تنوع برنامه‌ها می‌توان حضور ایران را در نمایشگاه فرانکفورت امسال، مفید و رو به جلو توصیف کرد. طبعا مشکلاتی هم مانند همان مساله ویزا وجود داشت که تا جایی که مقدور بود برای حل و رفع‌شان تلاش کردیم.