خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- زهرا بهرامی: بخش قابل توجهی از بافت تاریخی گرگان در سال‌های گذشته به علت کم‌توجهی و موازی‌کاری دستگاه‌های متولی تخریب شده و حالا پس از گذشت 30 ماه از امضاء تفاهم‌نامه برای احیاء این بافت عزم شهرداری هم مانند سایر متولیان و امضاءکننده تفاهم جزم شده است.
بافت قدیمی گرگان به مساحت 150 هکتار در سال 1310 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و دارای ارزش فرهنگی و تاریخی است.
در سال‌های گذشته بخش‌هایی از این بافت تاریخی به دلیل کم‌توجهی و موازی کاری دشتگاه‌های متولی از بین رفت و پیگیری‌های مکرر برخی رسانه‌ها و انجمن حامیان بافت تاریخی گرگان متولیان را پای میز مذاکره و امضاء تفاهم‌نامه برای احیاء این بافت زنده کشاند.
این تفاهم‌نامه چندجانبه جهت احیاء گذرهای تاریخی- فرهنگی شهر گرگان در 31 فروردین ماه 1395 به مناسبت روز جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی، بین اداره کل راه و شهرسازی و میراث فرهنگی گلستان و شهرداری گرگان به امضاء رسید اما حسین صادقلو، شهردار سابق گرگان هرچند پای این تفاهم‌نامه را امضاء کرد اما اعتقادی به اجرای آن نداشت.
حالا 30 ماه از امضاء تفاهم‌نامه‌ای که قرار بود در یک بازه زمانی چند ساله پنج گذر تاریخی و فرهنگی گرگان را احیاء کند می‌گذرد و هنوز به غیر از مرمت چند بنای تاریخی و تکایا اتفاق خاص و قابل لمس دیگری نیفتاده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلستان که تنها مدیری است که پای این تفاهم‌نامه را امضاء کرده و همچنان بر پست سازمانی خود باقی است به خبرنگار مهر گفت: تفاهم‌نامه محاسن زیادی داشت؛ تا قبل از امضای تفاهم‌نامه هر یک از دستگاه ها به طور انفرادی در بافت تاریخی گرگان کار می‌کردند بدون این‌که تفاهمی داشته باشند.
شهرداری حضور جدی نداشت
ابراهیم کریمی با اشاره به این‌که پس از امضای تفاهم‌نامه هم شهرداری گرگان حضور جدی نداشت، افزود: این راه به‌طور ناقص دنبال می‌شد اما پس از گذشت بیش از دو سال به همگرایی کامل رسیده‌ایم.
وی ادامه داد: مدیریت شهری جدید گرگان و شهردار هم‌اکنون نگاه ویژه‌ای به احیاء بافت تاریخی گرگان دارند و وارد فاز جدیدی در این حوزه شده‌ایم.
بافت تاریخی گرگان بافت زنده است و برای احیاء آن به مشارکت شهروندان نیاز داریم و باید به مردم و شرایط اقتصادی ساکنان بافت نگاه ویژه‌ای داشته باشیممدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلستان اضافه کرد: ورود به فاز جدید احیاء بافت تاریخی گرگان با بازدید مشترک از بافت تاریخی یزد آغاز شد؛ شهرداری یزد یک بافت تاریخی را به بافت زنده تبدیل کرده است.
وی با اشاره به این‌که پس از بازدید از بافت تاریخی یزد توافقات گذشته جدی‌تر دنبال شد، تصریح کرد: هم‌اکنون کار احیاء بافت تاریخی گرگان را به‌طور هماهنگ دنبال می‌کنیم و با مشخص کردن یک محور تلاش داریم در نیمه دوم سالجاری توافقات را به نتیجه برسانیم.
کریمی از انجام توافق برای رفع خطر 30 بنا در بافت تاریخی گرگان با همکاری شهرداری و معاونت پیشگیری از وقوع جرم دادگستری گلستان خبر داد و بیان کرد: رسانه‌ها و جامعه در سال‌های گذشته نگرانی‌های بسیاری درخصوص از بین رفتن خانه‌های تاریخی در گرگان داشتند و رفع خطر و ورود به مرمت این 30 بنای تاریخی اتفاق مثبتی در این حوزه است.
وی با تاکید بر این‌که با امضاء تفاهم نامه چندجانبه به دنبال ساختار و شکل بخشیدن به بافت تاریخی گرگان بودیم، گفت: نداشتن یک پایگاه رسمی برای پاسخ دادن به دغدغه‌ها و استعلام‌ها درخصوص بافت یکی از چالش‌های جدی در این حوزه بود که این نگرانی هم با راه‌اندازی پایگاه ملی بافت تاریخی گرگان رفع شد.
چالش نداشتن ابزار تشویقی برای مرمت بناها
کریمی از نداشتن ابزار تشویقی برای مالکان جهت مرمت بناهای تاریخی به عنوان چالش جدی دیگر در این حوزه نام برد و افزود: 4.5 میلیارد تومان تسهیلات ارزان قیمت برای بهره برداری در حوزه مرمت و گردشگری بافت تاریخی گرگان جهت دادیم.
وی ادامه داد: با همکاری دفتر بهسازی بافت و شهرداری گرگان تلاش کردیم بتوانیم حمایت مدیران عالی از بافت تاریخی گرگان را بیشتر کنیم و استاندار و معاون عمرانی استاندار هم قول داده‌اند برنامه‌های احیاء بافت را مورد حمایت قرار دهند.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلستان با اشاره به این‌که بخش قابل توجهی از موفقیت‌ها در حوزه احیاء بافت تاریخی گرگان به اعتبارات پیوند خورده است، گفت: میراث به تنهایی قادر نیست کارهای بزرگ در بافت انجام دهد از این‌رو تلاش کردیم با تجمیع اعتبارات هر سه مجموعه (شهرداری، میراث، دفتر بهسازی) و هدف‌گذاری در کمترین زمان ممکن بهترین نتیجه را بگیریم.
وی خاطرنشان کرد: امید داریم با تعامل انجام شده بین دستگاهی، شاهد اتفاقات خاص در بافت تاریخی گرگان باشیم و این تعامل به مردم، ساکنان و مالکان هم تسری یابد.
احیاء کالبد کافی نیست
هرچند حسین صادقلو شهردار سابق گرگان تفاهم‌نامه چندجانبه برای احیاء بافت تاریخی گرگان را امضاء کرده بود اما تا خداحافظی از شهرداری مرکز استان اعتقادی به احیاء بافت ندات نکته‌ای که کریمی هم بدان اشاره کرد و هماهنگی در احیاء بافت تاریخی گرگان را یکی از نتایج امضاء تفاهم‌نامه چندجانبه دانست. با حضور عبدالرضا دادبود در سمت شهرداری گرگان هرچند عزم شهرداری برای احیاء این بافت تاریخی و ارزشمند جزم شده اما معاون شهرسازی و معماری شهرداری گرگان معتقد است؛ احیاء کالبد این بافت تاریخی به تنهایی کافی نیست.
مجید طاهری به خبرنگار مهر اظهار کرد: بخشی از رویکردی جدید مدیریت شهری گرگان که با جدیت بیشتری به موضوع بافت تاریخی گرگان ورود کرده حاصل حساسیت‌هایی بود که برخی رسانه‌های استان و تشکل‌های مردم نهاد به عملکرد دستگاه‌های اجرایی در موضوع بافت تاریخی گرگان داشته‌اند.
وی افزود: به اعتقاد من اصرار رسانه‌ها و تشکل‌های مردم نهاد بر احیاء بافت تاریخی گرگان بود که چند دستگاه اجرایی استان را پای میز مذاکره نشاند و دستگاه‌ها وادار به تفاهم کرد.
وی با تایید این‌که یکی دو سال پس از امضاء تفاهم‌نامه اتفاق خاصی نیفتاد، ادامه داد: در این مدت از ظرفیت میراث فرهنگی در بافت فقط درخصوص اظهار نظر در صدور پروانه و نقشه و نما استفاده می‌شد. اصرار رسانه‌ها و تشکل‌های مردم نهاد بر احیاء بافت تاریخی گرگان بود که چند دستگاه اجرایی استان را پای میز مذاکره نشاند و دستگاه‌ها وادار به تفاهم کرد
معاون شهرسازی و معماری شهرداری گرگان اضافه کرد: در این دوره، مدیریت شهری (شورا و شهرداری) در کنار احیاء و توجه به کالبد به عملکرد بافت تاریخی گرگان هم ورود کرده است.
وی تصریح کرد: ابتدا مطالعات سال‌های گذشته (86 و 87) را مورد بازبینی قراردادیم و با کمک مشاوران مختلف و بررسی جوانب موضوعی، پروژه تعریف و عملیات را آغاز کردیم.
وی از آغاز طرح مرمت خانه دارویی که حدود هشت سال قبل توسط شهرداری تملک شده بود، خبر داد و تاکید کرد: بحث بافت تاریخی گرگان تک بناها نیست و تا این بافت جاذب نباشد (چه برای گرگانی‌ها و چه مسافران) نمی‌تواند به برند مرکز استان تبدیل شود.
طاهری متذکر شد: احیاء خالی بافت فایده‌ای ندارد و این‌که صرفا تلاش داشته باشیم کالبد را احیاء کنیم کافی نیست و مردم و توریسم باید اولویت اول باشند.
وی با یادآوری این‌که می‌توان برای بافت تاریخی گرگان رویکردهای مختلفی تعریف کرد، گفت: احیاء یکی از پنج محور اصلی بافت تاریخی گرگان با رویکرد گردشگری در دستور کار مدیریت شهری گرگان در این دوره قرار گرفته و احیاء خیابان غذا با همین هدف است.
وی توضیح داد: بافت تاریخی گرگان بافت زنده است و برای احیاء آن و تعریف رویکردها به مشارکت شهروندان نیاز داریم و در این راستا باید به مردم و شرایط اقتصادی ساکنان بافت نگاه ویژه‌ای داشته باشیم.
نیازمند مطالبه‌گری اجتماعی هستیم
اما نگاه مدیر دفتر بهسازی و احیاء بافت تاریخی گرگان کمی با نگاه مدیرکل میراث فرهنگی و معاون شهرسازی شهرداری گرگان متفاوت است، حسین کتولی به خبرنگار مهر گفت: امضاء تفاهم‌نامه برای همسو شدن دستگاه‌های دولتی خواسته مردم بود.
وی با بیان این‌که یکسال پس از امضاء تفاهم‌نامه اتفاق خاصی نیفتاد، افزود: نقشه گذرها و بند بند تفاهم‌نامه با کمک تشکل‌های مردم نهاد فعال در این حوزه و مردم تهیه شد و دولتی‌ها اعتماد کرده و پای آن ر امضاء کردند.
در حوزه آگاهی بخشی به شهروندان باید با قوت ورود کنیم تا همه به این باور برسیم توسعه پایدار و بلندمدت شهر گرگان تنها از بافت تاریخی آن میسّر می‌شودکتولی از امضاء تفاهم‌نامه برای احیاء بافت تاریخی گرگان توسط دولتی‌ها به عنوان ظرفیت بی‌نظیر نام برد و ادامه داد: هم‌اکنون دستگاه‌های دولتی برای احیاء این بافت تاریخی همگام شده‌اند اما در مرحله گزارش عملکرد نیستیم.
وی با تاکید بر این‌که در ابتدای کار در بافت تاریخی گرگان هستیم، اضافه کرد: بافت تاریخی گرگان مانند واگن از ریل خارج شده بود که با امضاء تفاهم‌نامه روی ریل قرار گرفته است.
مدیر دفتر بهسازی و احیاء بافت تاریخی گرگان تصریح کرد: هم‌اکنون شهرداری ردیف اعتباری ویژه برای بافت گرگان درنظر گرفته در شرایطی که میزان درآمد شهرداری مانند هفت یا هشت سال گذشته نیست و این مهم یک نقطه قوت در عملکرد مدیریت شهری جدید گرگان محسوب می‌شود.
وی بیان کرد: در این شرایط که شهرداری ردیف اعتباری اختصاص داده و دیگر با چالش این‌که مدیرکل استانی نداند بافت تاریخی گرگان تک بنا نیست، مواجه نیستیم، مردم و رسانه‌ها باید تلاش کند که شهرداری بتواند در حوزه بافت کار کند.
کتولی متذکر شد: در این شرایط به یک مطالبه‌گری اجتماعی و رسانه‌ای نیاز داریم تا دست شهرداری برای اجرای پروژه‌ها و برنامه احیاء با رویکردهای جدید باز شود.
وی تاکید کرد: در حوزه آگاهی بخشی به شهروندان باید با قوت ورود کنیم تا همه به این باور برسیم توسعه پایدار و بلندمدت شهر گرگان تنها از بافت تاریخی آن میسّر می‌شود.
کتولی یادآور شد: تنها از مسیر مطالبه‌گری و مشارکت مردم و همکاری و همگرایی همه دستگاه‌هاست می‌توان بستر اقتصادی بافت تاریخی گرگان را پویا کرد و امید داشت بافت زنده گرگان مانند بافت کاشان گردشگر پذیر شود.
حال پس از گذشت 30 ماه از امضاء تفاهم‌نامه عزم شهرداری گرگان برای احیاء جزم شده و متولیان اجرای تفاهم‌نامه امید دارند با تبدیل شدن موضوع احیاء به مطالبه اجتماعی به زودی شاهد پویایی اقتصادی در این بافت تاریخی زنده در مرکز استان باشیم.
