درخت کریسمس ؛ افسانه ها و تاریخچه

زمستان که می آید، طبیعت لباس سپیدش را بر تن می کند 

با آمدن زمستان گویی زنگ آخر به صدا در آمده، زنگ آخری که می گوید چیزی تا پایان سال باقی نمانده است… ولوله ای به جان همه می افتد تا خود را برای پایان سال آماده کنند و به بهترین شکل ممکن به استقبال سال نو بروند. ایرانی ها بنا به سنت قدیمی شان در روزهای پایانی اسفند ماه، بساط سفره هفت سینشان را آماده می کنند. اما این مقدمات در میان هموطنان مسیحی متفاوت است. آنها بنا به سنت قدیمی خود، به جای برپایی سفره هفت سین، درخت کریسمس را برپا می کنند. درخت کریسمس چون نگین سبزی است که در فضای سرد و کم روح زمستان، در خانه ها می درخشد و با آوایی فرحبخش «سرود امید» را برای همگان زمزمه می کند. با مهربانی تمام طراواتش را هدیه می دهد و در آستانه شروع سرد سال، نویدبخش روزهای سبز و بهاری است.

بی شک درخت کاج و همیشه سبز کریسمس با تزئینات رنگارنگ و آویزهای جذابش، یکی از محبوب ترین بخش ها و نمادهای جشن شروع سال مسیحیان و تعطیلات سال نوی میلادی است. در شروع سال جدید ، کودکان با شوق آرزوهای رنگین خود را از آن می آویزند تا نقاشی مصوری باشد از همه خواسته ها؛ و سال نو را با امید و به شکلی متفاوت رقم میزنند. درخت کریسمس تنها یک درخت نیست چرا که به شمع محفل بدل می شود و هر ساله تمام اعضاء خانواده را دور هم جمع می کند تا لبخند و آغوش گرم خود را به یک دیگر هدیه دهند. 

در کنار شومینه بنشینید، به زنگوله ها و چراغ های رنگین کریسمس نگاه کنید و داستان درخت کریسمس را به روایت کارناوال بشنوید.

با درخت کریسمس آشنا شوید

تاریخچه ی پیدایش درخت کریسمس بر می گردد به پیش از ظهور مسیحیت. در آن زمان مردم به طبیعت و درختان سبز در فصل زمستان بسیار اهمیت می دادند و جلوه ی این اهمیت را می شد در آذین کردن خانه هایشان با گیاهان مختلف دید. طبق بررسی هایی که در زمینه ی زندگی مردمان باستان انجام شده، آن ها معتقد بودند که با تزئین خانه هایشان با گیاهان در فصل زمستان ارواح و شیاطین و بیماری ها را از خود دور می کنند. این اعتقاد از دوران پیش از مسیحیت همراه مردم بود تا به امروز که مردم قبل از سال نو ی میلادی خانه های خود را با انواع درختان کاج و صنوبر ترئین می کنند و به آن لقب درخت کریسمس داده اند. کاری که امروز به یک سنت و عادت تبدیل شده و نماد یک سال جدید است.

اما چه داستان ها و افسانه هایی میان شاخ و برگ این درخت نهفته است؟ چه فلسفه ای دارد برپایی این درخت و … را در ادامه همراهمان باشید تا بخوانیم.

تاریخچه ی درخت کریسمس

موضوعی که تاریخ شناسان بر روی آن اتفاق نظر دارند، این است که درخت کریسمس امروزی حاصل تکاملی است از دوران رنسانس و زمانیکه آلمان به سمت مدرن شدن حرکت می کرد.

اگر بخواهیم تقویم و تاریخ را در مورد درخت کریسمس بررسی کنیم به اوایل قرن 16 میلادی می رسیم که برای اولین بار درختی به عنوان نماد شب سال نو، به خانه های مردم راه پیدا کرد. افسانه های زیادی در مورد پیدایش درخت کریسمس وجود دارد که با هم آن ها را بررسی می کنیم.

*افسانه های پیدایش درخت کریسمس ؛ افسانه ی مارتین لوتر

یکی از افسانه هایی که در مورد پیدایش اولین درخت کریسمس وجود دارد مربوط به داستان فردی است به نام مارتین لوتر که یک کشیش آلمانی در قرن 16 میلادی بود. داستان او می گوید که :

مارتین یک شب قبل از شب سال نو زمانی که از  یک جنگل سرد زمستانی عبور می کرد، از لا به لای درختانِ کاج  همیشه سبز جنگل، ستاره های آسمان را به تماشا نشست. این کار برای او بسیار جالب و زیبا بود تا حدی که باعث شد او به خانه برود و همراه فرزندانش به جنگل بازگردند تا یک درخت کاج را به خانه بیاورند. او می خواست صحنه ی زیبایی که در جنگل دیده بود را با یک کاج و چراغ های خانه اش دوباره از نو بیافریند. بعضی ها معتقدند که او پایه گذار اولین درخت کریسمس است اما این طرز فکر با سایر مستندات تاریخ که در ادامه به آن ها می پردازیم مغایرت دارد.

*افسانه های پیدایش درخت کریسمس ؛ افسانه ی سنت بونیفاس

یکی دیگر از داستان های درخت کریسمس بر می گردد به  فردی به نام سِنت بونیفاس که در شهر کردیتون در انگلیس زندگی می کرد. او برای یک سفر مهم خانه اش را به مقصد آلمان ترک می کند. این سفر  از این جهت اهمیت داشت که سِنت مسیحی بود و قصد داشت تا به آلمان برود تا کافران آلمانی را به دین مسیحیت تشویق کند. در این سفر به یک کافه بر می خورد که در آن گروهی از کافران قصد داشتند زندگی یک پسر جوان را به جرم پرستش درخت بلوط پایان دهند. او وارد این محاکمه می شود و پیشنهاد می دهد به جای این که جوان را قربانی کنند درخت را قطع کنند. این کار سنت بونیفاس باعث شد تا افرادی که در کافه بودند به همراه آن جوان به سنت بونیفاس علاقه مند شوند و صحبت های او را قبول کنند و به دین مسیحیت روی بیاورند. درخت قطع شد و به دستور سنت بونیفاس با شمع ها و سایر چیزهای موجود تزئین شد تا به عنوان نمادی از دین مسیحیت در کافه قرار بگیرد و نظر سایر مردم را جلب کند تا مردم بیشتری به کافه بیایند و او  آن ها را به دین مسیحیت دعوت کند.

برخی می گویند درخت کریسمسی که امروز در دنیا مرسوم است، ریشه در این اتفاق دارد.

*افسانه های پیدایش درخت کریسمس ؛ افسانه ی پسر بچه ی یتیم

یک داستان دیگر در مورد درخت کریسمس بر می گردد به یک پسر بچه ی یتیمی که در شب قبل از سال نوی میلادی در جنگل تنها مانده بود.

او که در جنگل سرگردان بود به یک کلبه می رسد و از صاحبان آن درخواست می کند تا او را تنها برای یک شب هم که شده پناه دهند. خانواده ای که درکلبه زندگی می کردند پسر بچه را با آغوش باز قبول و از او مراقبت می کنند. صبح روز بعد که صبح کریسمس هم بود این خانواده با صدای فرشتگانی از خواب بیدار می شوند و در کمال تعجب کودک را به شکل کودکی حضرت عیسی می بینند. کودک برای این که از آن خانواده بابت این که به او پناه داده بودند تشکر کند به باغ جلوی کلبه می رود و یک درخت کاج کوچک را به آن ها هدیه می دهد. همین موضوع سبب شد تا آن خانواده از آن سال به بعد، شب کریسمس یک کاج را به خانه بیاورند و آن را به یاد آن کودک تزئین کنند. این موضوع کم کم همه گیر شد و درختان کاج بیشتری هر سال به خانه های مردم سراسر دنیا راه پیدا کردند.

قدیمی ترین درخت کریسمس

قدیمی ترین درخت کریسمس در کشور لتونی در میدان شهر ریگا واقع شده بود و قدمت آن به سال 1510 بر می گردد.

در واقع افسانه ی مارتین لوتر را نیز به این درخت نسبت می دهند و می گویند این همان درختی است که او برای اولین بار به عنوان درخت کریسمس استفاده کرده است. اما این درخت در لتونی پیدا شده و او در آلمان زندگی می کرده همین تناقض سبب شده تا این ادعا را کمی بی اساس کند.

موضوع دیگری که این درخت را خاص می کند این است که روی آن نوشته ای به 8 زبان دنیا  وجود دارد با این مضمون ” اولین درخت سال نو در ریگا ، سال 1510 “.

تصویر زیر مکانی است که نماد این درخت را در لتونی ساخته اند تا برای همیشه باقی بماند .

ورود اولین درخت کریسمس به بریتانیا

از سال 1830 درختان کریسمس راه خود را به بریتانیا پیدا کردند و در سال 1841 در میان مردم محبوب شدند. این اتفاق زمانی رخ داد که شاهزاده آلبرت همسر آلمانی ملکه ویکتوریا، اولین درخت کریسمس را در قلعه ویندسور به پا کرد، تصاویرش در رسانه های آن زمان منتشر شد و همین اتفاق بر محبوبیت درخت کریسمس افزود و کم کم در کل بریتانیا به عنوان یک رسم سال نویی شناخته شد.

متاسفانه تصویر مشخصی از این درخت در دست نیست و نمی توان تصویر زیر را صد در صد به این درخت نسبت داد.

تزئین درختان کریسمس از دوران باستان تا به امروز

همانطور که گفتیم در گذشته درختان و گیاهان همیشه سبز برای مردم اهمیت ویژه ای داشتند تا جایی که از آن ها برای تزئین خانه هایشان استفاده می کردند. جالب است بدانید در گذشته از درخت گیلاس و سایر گیاهان برای درخت کریسمس استفاده می کردند. مردم این گیاهان را در گلدان هایی می گذاشتند و با کاغذهای رنگی تزئین می کردند به امید آن که در شب کریسمس گل بدهند. کسانی هم که به این درختان طبیعی دسترسی نداشتند هرم هایی با چوب به شکل درخت می ساختند و آن را تزئین می کردند.

در سال های اولیه رواج پیدا کردن درخت کریسمس، آن را به صورت وارونه از سقف با زنجیر آویزان می کردند و تزئیناتی را روی آن قرار می دادند اما امروز یا از درختان کاج طبیعی و یا مصنوعی استفاده می کنند و آن را به شکل های مختلف و با اشیای مختلف به زیبایی تزئین می کنند.

درخت کریسمس امروزی با چراغ ها، حلقه ها و کاغذهای رنگی زیبا تزئین می شوند. در بالاترین قسمت درخت هم یک فرشته می گذارند که در گذشته به جای این فرشته از ژست های پریهای کوچک، به نشانه ارواح مهربان یا زنگوله و شیپور که برای ترساندن ارواح شیطانی به کار می رفت، استفاده می‌شد.

البته تزئین درخت کریسمس در کشورهای مختلف دنیا با آداب و رسوم مخصوص و با اشیای مختلف انجام می شود مثل اوکراین که در تزئین درخت کریسمس از تار عنکبوت یا چیزهایی شبیه به آن  استفاده می شود. آن ها این کار را خوش یمن می دانند.

استفاده از چراغ های رنگی در تزئینات درخت کریسمس

در سال های ابتدایی مرسوم شدن درخت کریسمس برای تزئین آن از شمع استفاده می کردند اما این کار عواقبی بسیار خطرناک داشت. اولین اتفاق تلخ در سال 1885 داخل بیمارستانی در شیکاگو رخ داد. به دلیل وجود شمع در کنار درخت کریسمس ابتدا درخت و سپس تمام بیمارستان آتش گرفت. همین موضوع سبب شد تا فردی به نام رالف موریس تصمیم بگیرد تا راه دیگری برای تزئین درخت پیدا کند. او در نهایت به این نتیجه رسید که از چراغ های رنگی استفاده کند، که هم امن تر و هم زیبا تر از شمع بودند.

در نهایت در سال 1908 به طور رسمی استفاده از شمع در تزئینات درخت کریسمس توسط شرکت های بیمه ی ایالات متحده آمریکا ممنوع شد.

و اما درخت کریسمس امروزی

امروز دیگر شاید کمتر به تاریخچه و افسانه هایی که درخت کریسمس آن ها را پشت سرگذاشته فکر شود، تنها این مهم است که برای سال نوی میلادی یک درخت کاج با بهترین تزئینات در خانه باشد که کودکان در شب سال نو عیدی شان را  از پای درخت بردارند. هر سال با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال هر شخص بسته به وسع خودش یک درخت کریسمس برای خانه تهیه می کند، این درخت می تواند یک کاج طبیعی باشد یا یک درخت مصنوعی؛ جالب است بدانید که اولین بار در آلمان در سده ی نوزدهم میلادی برای جلوگیری از قطع درختان، استفاده از درخت کاج مصنوعی رواج پیدا کرد.

به غیر از اینکه در خانه ها درخت کریسمس وجود دارد، هر سال در اکثر شهرهای دنیا در میادین یا خیابان های مهم شهر، یک درخت کریسمس طراحی و به نمایش گذاشته می شود که هم حال و هوای شهر را کریسمسی کند، و هم باعث جذب گردشگر شود، به همین دلیل هر سال بر سر طراحی و اجرای این درختان رقابتی سخت وجود دارد تا بهترین مشخص شود.

جالب است این را هم بدانید که امروز درخت کریسمس به یک صنعت تبدیل شده که چیزی در حدود 100٫000 نفر کارمند و کارگر دارد.

سخن آخر

درست است که داشتن یک درخت کریسمس در خانه برای شب سال نو به یک رسم تبدیل شده و همه از چند روز یا چند هفته قبل از سال نو برای داشتن آن به تکاپو می افتند اما مهم تر از آن هم وجود دارد…

سال 2016 میلادی کم کم چمدانش را می بندد تا برود در لا به لای تاریخ آرام بگیرد و سال 2017 در راه است. تیم کارناوال برای همه هموطنان مسیحی اش سال خوبی را آرزو می کند.