به گزارش مشرق، در آستانه فرارسیدن اربعین حضرت امام حسین(ع) شبکه پرس تی وی مستند «اربعین: حقیقت جاری» Arba’een Truth Lives on را روی آنتن می برد. این مستند محصول سال 2018 شبکه پرس تی وی است و محمدرضا محمدی نجات کارگردانی آن را برعهده داشته است. «اربعین: حقیقت جاری» با چند تن از شخصیت های بین المللی از کشورهای مختلف همراه شده و در بستری از روایات قیام امام حسین(ع) به بررسی و واکاوی مشکلات و چالش های زندگی در دنیای مدرن می پردازد. این مستند در گفت و گو با صاحبنظران آشنا با واقعیت های جهان امروز و فعالان عرصه مبارزه با ظلم و تبعیض، راه حل ها و راهکارهای مناسب برای حل مشکلات و معضلات زندگی امروز بشر را با استفاده از ظرفیت های قیام امام حسین (ع) و یاران باوفای ایشان در کربلا مورد نقد و بررسی قرار می دهد. مستند «اربعین: حقیقت جاری» جمعه 4 آبان ساعت 18:30 به وقت تهران از شبکه پرس تی وی پخش شد.به انگیزه پخش این مستند با کارگردان آن به گفت وگو نشستیم که مشروح آن را می خوانید.
بیشتر بخوانید:
* چند سالی است که سنت پیاده روی اربعین بنا نهاده شده اما چه شد که شما سال گذشته در این سفر تصمیم به ساخت چنین مستندی گرفتید؟
صادقانه باید بگویم پیش از سفر اربعینی که سال گذشته رفتم هیچ ایده خاصی راجع به این مستندی که امروز ساخته شده است، نداشتم. در مراسم اربعین سال گذشته هیئتی از کشورهای مختلف دنیا براساس یک سری ویژگی هایی که انتخاب شده بودند که الزاما همه آنها مسلمان و شیعه هم نبودند و به این سفر مشرف شدند. در واقع کسانی که در این سفر حضور داشتند دستچین شده ای از کشورهای مختلف دنیا مانند امریکا، روسیه، اروپا، امریکای لاتین و نقاط دیگر بودند و از من خواسته شد این جمع را همراهی کنم و گزارشی از سفر آنها در ایام اربعین و به صورت مستند ارائه بدهم. در واقع این پیشنهاد از سوی شبکه پرس تی وی مطرح شد. وقتی با این افراد مواجه شدم و تجربه سفر اربعین را مرور کردم احساس کردم شاید بتوان جلوتر از این هم رفت. در طول این سفر تقریبا هفت و هشت روز اول فقط صرف این شد که با این افراد آشنا شویم و نگاهشان را بشناسیم. تولید ما فقط معطوف به این بود که یک سری تصاویر عمومی از کسانی بگیریم که در حال دعا و انجام اعمال مذهبی بودند یا در حال ساخت مستند بودند و در سفر اربعین حضور داشتند. طی دو سه روز آخر که شناخت ما از شرایط و افراد بیشتر شده بود و تجربه همراهی با آنها را پیدا کرده بودیم حس کردم می توان کاری جدی تر از این انجام داد که فقط بگوییم زوار کجا رفتند و با چه کسانی ملاقات کردند یا کجا غذا خوردند و خوابیدند.
پس شما مستند را به سمت دیگری هدایت کردید؟
بله. در واقع به چیزی فراتر از گزارش احوالات روزمره این افراد دست پیدا کرده بودم که متوجه شدم می توان خیلی از آن فراتر رفت و سعی کردم به مشکلاتی که گریبانگیر بشر امروز و در واقع جوامع مدرن است بپردازم. به طور مثال به مشکلاتی که سیاه پوست ها در طول زندگی شان و به دلیل تفاوت رنگ و نژاد با آن درگیر بودند نگاه عمیق تری داشتم؛ یا اروپاییانی که تجربه اسلام را در جوامع غیرمسلمان داشتند و هرکسی که با هر قومیت، فرهنگ و نژادی در آنجا حضور داشت، به انحاء مختلف سعی کردم آنها را با این تجریباتشان مواجه کنم و بازخورد آن را بگیرم. زمانی که این کار را روی میز مونتاژ بردیم و شروع به دسته بندی کارها کردیم، یک اتفاق خیلی عجیبی افتاد و آن هم این بود که چیزی فراتر از انتظار خودمان و حتی چیزی که به ما سفارش داده شده بود به وجود آمده بود. قرار بود این مستند گزارشی از سفر عده‌ای باشد که یک سری ویژگی های خاصی دارند و از کشورهای مختلفی می آیند اما ما این مستند را فراتر بردیم و در نهایت برای شخص من تجربه خاص و متفاوتی شد و فکر می کنم حتما حکمتی در این ماجرا بوده است و خوشبختانه بازخوردهای خیلی خوبی هم از کار گرفتیم.
به افرادی که در این سفر حضور داشتند اشاره کردید، افرادی که از نژادها و فرهنگ های متفاوتی کنار هم جمع شده بودند، به نظر شما وجه اشتراک این افراد که آنها را به چنین هدف واحدی رسانده بود چیست؟
به نظرم وجه اشتراک همه این افراد نگاه فطری آنهاست. فطرت چیزی است که انسان پس از سال ها به آن برمی گردد. اگر ما با فطرت آدم ها کار داشته باشیم و سعی کنیم از منظر فطرت به آنها نگاه کنیم و خودمان نیز از همین منظر با مسائل روبرو شویم خیلی از این حجاب هایی که در دنیای امروز گریبانگیر ماست را می توانیم کنار بزنیم و به یک زبان مشترک دست پیدا کنیم که فراتر از نژاد، مرزهای جغرافیایی، قومیت و حتی زبان است. من سعی کردم که نه فقط در این کار بلکه در بسیاری از کارهایی که انجام می دهم به این وجه اشتراک فطری در افراد توجه کنم.
علاوه بر گفت وگوهایی که داشتید شاهد چه چیزهایی در این مستند خواهیم بود؟
این کار یک نسخه بلند هفتاد دقیقه ای و یک نسخه 50 دقیقه ای دارد که نسخه دوم برای پرس تی وی آماده شده است و به دلیل محدویدت های باکس پخش در دو قسمت پخش خواهد شد. علاوه بر گفت وگوها و مصاحبه هایی که داشتیم تصاویر میدانی و هوایی از مراسم اربعین و حرم حضرت اباعبدالله(ع) و بین الحرمین هم داریم. امسال هم درگیر رساندن این کار به پخش هستم و آرزو دارم هر سال این توفیق دست بدهد و در این مراسم حضور داشته باشم.
قیام امام حسین(ع) از عظیم ترین وقایع تاریخی است و برای کسانی که در عرصه فیلمسازی و مستند کار می کنند و دغدغه دارند موضوع جذاب و مهمی است. شما که تجربه ساخت مستندی درباره اربعین را پشت سر گذاشتید معتقدید چه مولفه و شاخصه هایی برای تولیدات این چنینی ضرورت دارد؟
به نظرم فراتر از مقوله اربعین یا ساخت مستندهای مذهبی، به طور کلی در تولید مستند باید یک نگاه حرفه ای داشته باشیم و باید بدانیم که برای چه مخاطبی آن را می‌سازیم. متاسفانه مستندسازی جز کارهایی شده است که افراد ناوارد و غیر حرفه ای صرفا به دلیل جذابیت هایی که ممکن است این کار داشته باشد به آن ورود کردند. ما خیلی نیروهای غیرحرفه ای در عرصه مستند داریم که متاسفانه خروجی کارشان ارتباط درستی با مخاطب برقرار نمی کند و قابل تحمل نیست. شاید مدیران ما هم بی‍تقصیر نباشند و آنها هم خیلی شناخت کافی و لازم از این عرصه را نداشته باشند و در نتیجه به نگاه های غیرحرفه ای میدان بدهند. این آفت بزرگی است و مردم را در طولانی مدت دلزده خواهد کرد.
به نظرم اولین ویژگی مستند جذاب بودن و انرژی داشتن است و برای این ها مستندساز باید دانش آن را داشته باشد و به وفور آن را تجربه کرده باشد. از طرفی دیگر ساخت مستند به شدت به تحقیق نیازمند است، به اتخاذ رویکردهای مناسب، داشتن نگاه و خلاقیت احتیاج دارد. اگر مستندی واجد این شرایط باشد حتما مخاطب با آن ارتباط برقرار می کند و می توانیم بگوییم کاری با این ویژگی ها موفق است و البته اگر هر کدام از این شرایط وجود نداشته باشد می تواند به اعتبار کار مستند لطمه وارد کند.
به بیانی دیگر باید بگویم مستند یعنی استناد کردن به چیزی و اینکه ارجاع استنادی در آن مطرح است. این در حالی است که بسیاری از مستندهای ما یک گزارش صرف خام دستانه و دم دستی است و ارجاع مستدلی در آن وجود ندارد. برخی مستندهای دیگر ظاهر خوبی دارند اما اصلا مستند نیستند و کار استنادی در آنها انجام نشده و همه آن بازسازی است. کاری که مطلقا بازسازی است قاعدتا سندی هم در آن وجود ندارد. اینها نکاتی است که باید در مرزبندی هایمان به آن توجه کنیم.
پرس تی یک شبکه بین المللی و جریان ساز است. به نظر شما این شبکه تلویزیونی چقدر به ساخت چنین برنامه هایی بها می دهد و کندکاوی که در این عرصه انجام می دهد تا چه اندازه موفق بوده است؟
شبکه پرس تی وی به لحاظ فهم موقعیت و فهم مخاطب در ایران و در جنگ نرم این روزها حرف اول را می زند. عمدتا هم به این دلیل که بسیاری از برنامه های شبکه های داخلی به دلیل مشکل زبان شاید در خارج از کشور زیاد دیده نشود و همین مسئله نقش شبکه پرس تی وی را بسیار بیشتر می کند. اما محدودیت هایی وجود دارد که دست مدیران این شبکه را بسته است. واقعیت این است که کار مستند به شدت زمان بر و هزینه بر است. برای یک مستند یک ساعته شاید نیاز باشد یک گروه یک سال مداوم کار کنند و این محدودیت ها خارج از حالت طبیعی خودش است و دست مدیران پرس تی وی را بسته است. معتقدم پرس تی وی نوک سرنیزه جنگ نرم است. نقش این شبکه هم در دیپلماسی عمومی و هم به لحاظ ارتباطی که نیاز داریم در عرصه بین المللی با جهان داشته باشیم، بسیار مهم است. به نظرم حتما لازم است که با یک نگاه کلان تر و ویژه تری به نیازهای این شبکه پرداخته شود. این شبکه منحصر به فرد است و شبکه ای مانند آن در ایران نداریم که چنین گستره نفوذی داشته باشد و به این شکل موضوعات بپردازد. شما به شبکه های داخلی نگاه کنید. اگر یک شبکه ای نتواند کاری انجام دهد شبکه دیگری این مسئولیت را به دوش می کشد اما پرس تی مدیای جایگزینی ندارد. در دنیا نه فقط دوست بلکه دشمنان ما هم چشمشان به پرس تی وی است و آن را زبان جمهوری اسلامی می دانند لذا باید برای آن انرژی بیشتری صرف کنیم.
منبع: روزنامه قدس
