روزنامه همدلی، مهدی فیضی‌صفت: تلگرام، اینستاگرام و توئیتر دیگر شده اند جزئی از زندگی مردم. دیگر هر کسی برای خودش رسانه ای دارد و نیازی نیست مثل دهه ها قبل منتظر باشد پرنده شانس روی شانه هایش بنشیند و گزارشگری با دوربین در دست، میان هزاران و شاید میلیون ها نفر انتخابش کند تا شاید حرفش را دیگران هم بشنوند.
الان صفحه هر فردی، رسانه اوست و کم نیست تعداد افرادی که هزاران دنبال کننده دارند و متن و نظرهای شان را در اقصی نقاط جهان می بینند و می خوانند؛ اتفاقی است خوش است که دنیا کوچک شده، «دهکده جهانی» در عمل معنا پیدا کرده و دیگر فاصله ها و مرزها میان انسان ها بی معنی جلوه می کند ولی خطرهایی نیز در این جهانِ بی دیوار نهفته است.
ناآشنایانِ پر اشتباه
یکی از خطرهایی که در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی، ما را تهدید می کند، آسیبی است که به پیکره زبان فارسی وارد می شود. دیگر غریب نیست مواجهه با عباراتی مانند «عایا و عاقا». رشته داستان «ه کسره» هم که دیگر سری دراز دارد و هنوز هم می بینیم کسانی که «مالِ من» را «ماله من» می نویسند و «وقت رفتنه» را «وقت رفتنِ».
ناآشنایی با قواعد ساده دستوری در زبان فارسی و البته بی علاقگی بسیاری از جوانان نسل امروز به ادبیات غنی و کهن ایران زمین، تیشه ای می زند به ریشه قطورش. از طرفی تعداد قابل توجهی از نویسندگان، شاعران و ترانه سرایان امروز نیز با قواعد و اصول زبان مادری خویش بیگانه اند و اشتباهاتی فاحش در نوشته های خود دارند که با هیچ نگاهی قابل اغماض نیست. در میان ما روزنامه نگاران هم کم نیستند همکارانی که هنوز «زمینه» را «ضمینه» می نویسند و برای «قدردانی» نمی دانند «گذار» را بگذارند پای «سپاس» یا «گزار» را!
برای‌شان مهم نیست
وقتی پای صحبت شان می نشینی و می پرسی چرا توجهی نمی کنند، شانه ای بالا می اندازند و می گویند: «ولش کن، مهم اینه که منظورمونو برسونیم». برای شان مهم نیست بین کلمه و «ویرگول» نباید فاصله ای باشد یا اول باید علامت سوال گذاشت و بعد علامت تعجب. در غرب اما آغوش شان را باز می کنند به روی کلمات و عبارات جدید ولی اجازه نمی دهند اصالت زبانی شان نیز دچار خدشه شود.
اگر «گوگل» و «توئیت» می شوند جزئی از زندگی مردم، تبدیل شان می کنند به «فعل» و می گنجانند در فرهنگ لغت های معتبرشان تا هم به دوره گذارِ زبانی احترام بگذارند و هم اجازه ورود هر کلمه و عبارت نادرستی را به زبان‌شان ندهند. هر چه هست جوان امروزی چندان پایبند قواعد نیست و البته تلاشی هم نمی کند سوادِ زبانی خود را بالا ببرد و درست بنویسد، حالا فضای مجازی پر است از غلط هایی که کسی نگران شان نیست و البته خیلی بی سر و صدا در حال مسموم کردن درخت تناورِ زبان فارسی است.
چه خوش بُوَد که گفتنی گفته شود و رُفتَنی رُفته شود
جلال فیضی‌صفت- کاربرد نادرست واژگان فارسی در رسانه های ملی، خصوصی و افواه مردم کوچه و بازار نمود بسیاری دارد. اگر به سخنرانی ها، اخبار، فیلم ها، سریال ها و گفتارهای روزانه مردم از باسواد و بی سواد توجه و دقت کنیم، می بینیم که عمدی و غیرعمدی چه بلایی سرِ زبان و ادب فارسی می آورند و روز به روز از سلامت، روانی و زیبایی آن می کاهند و اگرهمین وضعیت ادامه پیدا کند و نخبگان ادب فارسی چاره ای نیندیشند جز پوسته ای از آن باقی نمی ماند.
در بعضی مواقع کتاب های درسی سال های اخیر را با بیست، سی سال قبل مقایسه می کنم و می بینم در چند سال اخیر گردآورندگان و مولفان کتاب های درسی در مقاطع مختلف تحصیلی چه زیر مجموعه وزارت آموزش و پرورش و چه وزارت علوم از کیفیت و محتوای کتاب ها می کاهند و به خاطر همین بی محتوایی، سال به سال دانش آموزان و دانشجویان از نظر علمی فقیر و فقیرتر می شوند.
برای اثبات این مدعا می توان به بعضی از واژگان و ترکیبات زبان فارسی در محافل، مجالس، صدا و سیما و همچنین مطبوعات و گفتار روزانه مردم اشاره کرد که به صورت نادرست به کار می روند، همانند "تسویه حساب" که شاید پرکاربردترین ترکیب است و در اصل باید به صورت "تصفیه حساب" به کار رود یا «گزار» را به جای «گذار» و برعکس بدون توجه به موقعیت کلمه به صورت نادرست و جابجا به کار می برند، حتی باید به جای کلمه «رِسانه» از «رَسانه» استفاده کنیم چون هم سلیس است و هم روان.
اکثر مردم چه با سواد و چه بی سواد وقتی می خواهند کلمات معمولی را بازگو کنند، در ابتدای جمله می گویند "به قول معروف" ولی در اصل زمانی می توانیم "به قول معروف" رابه کار ببریم که سخنی یا جمله ای از بزرگان یا ضرب المثلی را در جمله های خود به کار ببریم، به عنوان مثال "پایان شب سیه سپید است" یا "سال ها می گذرد شنبه به نوروز".
این یک واقعیت است که خودمان هم در بدآموزی زبان اصیل فارسی نقش بسزایی داریم. زمانی متوجه خواهیم شد که همه ما به طریقی در به بیراهه کشیدن زبان فارسی سهیم و شریک خواهیم بود. در خاتمه امیدوارم همه ما با احساس مسئولیت و پاسداشت زبان و فرهنگ فارسی و حفظ دستاورد های گذشتگان برای اعتلای زبان و ادب فارسی بیش از پیش کوشا باشیم تا بتوانیم این امانت را سالم به نسل اینده انتقال دهیم.
