معلوم نیست به دلیل ترند شدن توییت یکی از کاربران شبکه‌های مجازی بود یا به هرحال وزیر تازه رسیده تعاون، کار و رفاه اجتماعی از قبل هم برنامه‌ای برای انتشار اعضای هیأت‌مدیره شرکت‌های وابسته به شستا داشت.
به گزارش به نقل از شهروند ،هر کدام از اینها که بود، محمد شریعتمداری روی دستوری که چند روز پیش داد، ایستاد. اسامی اعضای هیأت‌مدیره از طرف وزارتخانه منتشر شد و جنجالی که احتمالا خود شریعتمداری هم انتظارش را داشت، راه افتاد. نور روی تاریکخانه‌ای افتاد که محتویاتش به مدت ٣٧سال از چشم‌ها پنهان مانده بود. به محض این‌که اهالی رسانه فرصت کردند فهرست بلندبالای این مدیران را بررسی کنند، جنجال‌ها شروع شد. برنامه پایش که یکشنبه‌شب از شبکه یک سیما پخش شد، جلوتر از بقیه و طبیعتا تاثیرگذار‌تر وارد میدان شد. بررسی‌های دست‌اندرکاران این برنامه نشان می‌داد که اوضاع شستا که تنها یکی از هلدینگ‌های ثروتمند کشور است، خیلی وخیم‌تر از چیزی است که مردم عادی فکر می‌کردند. البته گویا خود دولت انتظار این بازخوردها را داشته چون قائم‌مقام وزارت رفاه در انتهای برنامه اعلام کرد که وقتی وزیر دستور داده فهرست اسامی منتشر شود، اطرافیان از او خواسته‌اند که ١٥ روز برای ساماندهی اوضاع مهلت دهد، اما شریعتمداری قبول نکرده است.
مرتضی لطفی، مدیرعامل شستا کسی بود که خودش شروع به تشریح محتوای ناخوشایند فهرست منتشرشده کرد. او در گفت‌و‌گوی تلفنی با برنامه پایش در مورد لیست هیأت‌مدیره شرکت‌ها گفت: «ما در حال حاضر تعدادی از افراد را داریم که مشمول ماده ٢٤١ قانون تجارت می‌شوند؛ به این ترتیب که این افراد همزمان در دو جا عضو هیأت‌مدیره هستند. البته اکثر این افراد استعفا کرده‌اند و فرآیند جایگزینی آنها درحال انجام است ولی انتخاب آنها و طرح در کمیته انتصابات طول می‌کشد.» البته بخشی از حرف‌های او که از نظر خیلی از رسانه‌ها و فعالان شبکه‌های اجتماعی دور ماند، آن‌جا بود که در پاسخ به این‌که آیا برای انتصاب کسی تحت فشار بوده‌اید، گفت: «بله تحت فشار بوده و هستیم.»
دو شغله یا سه شغله؛ مسأله این است
طبق تبصره ٢ ماده ٢٤١ قانون تجارت «هیچ فردی نمی‌تواند اصالتاً یا به نمایندگی از شخص حقوقی همزمان در بیش از یک شرکت که تمام یا بخشی از سرمایه آن متعلق به دولت یا نهادها یا موسسات عمومی غیردولتی است به سمت مدیرعامل یا عضو هیأت‌مدیره انتخاب شود. متخلف علاوه بر استرداد وجوه دریافتی به شرکت، به پرداخت جزای نقدی معادل وجوه مذکور محکوم می‌شود.» با وجود این قانون، افشای اسامی هیأت‌مدیره‌های زیرمجموعه وزارت کار نشان داد که اکثر اعضای هیأت‌مدیره این شرکت‌ها در دو یا چند جا عضو هیأت‌مدیره هستند. همچنین در بررسی این لیست مشخص شد که مدیران شستا خودشان هم در زیرمجموعه‌های این نهاد حضور دارند؛ مثلا مهران کرامتی، معاون برنامه‌ریزی و توسعه شستا همزمان عضو هیأت‌مدیره شرکت خدمات ارتباطی رایتل هم هست یا این‌که محمدعلی بنیادی، مدیر روابط عمومی شستا عضو هیأت‌مدیره تهران بتن هم هست. فکر نکنید ماجرا به حضور انبوه مدیران دو شغله ختم می‌شود؛ گویا در شستا سه شغله بودن هم خیلی رایج است. تا جایی که فهرست مدیران سه شغله اصلا خلوت نیست.
غوغای غیر مرتبط‌ها
یکی دیگر از موضوعاتی که با بررسی فهرست‌های منتشر شده از سوی وزارت رفاه معلوم شده، حضور کسانی در هیأت‌مدیره‌هاست که تحصیلات و رزومه مرتبط با شرکتی که روی صندلی هیأت‌مدیره‌اش نشسته‌اند، ندارند. کسانی که تعدادشان به ١٠٠ نفر می‌رسد؛ مثلا شخصی با مدرک ادبیات فارسی مدیرعامل یک شرکت سیمانی است. یا شخصی با مدرک علوم دریایی در شرکت دامپروری یا با مدرک شهرسازی در هیأت‌مدیره یکی از شرکت‌های دارویی مشغول فعالیت است. جالب‌تر این‌که کسی که کل سابقه و رزومه‌اش به حوزه روابط‌عمومی برمی‌گردد، مدیرعامل شرکت نفت ایرانول شده است.
مدیریت از واتیکان
حضور سید طاها هاشمی از واتیکان در هیأت‌مدیره هلدینگ دارویی شستا هم از آن بخش‌های جالبی است که انتشار فهرست‌ها نشان می‌دهد. او که از تیرماه امسال به‌عنوان سفیر ایران در واتیکان مشغول به فعالیت شده، عضو موظف و تمام‌وقت هلدینگ دارویی شستاست، کاری که احتمالا غیرممکن است.
دریایی از ژن خوب
این طور که فهرست اعضای هیأت‌مدیره شرکت‌های زیرمجموعه شستا نشان می‌دهد، فقط شلوغ بودن سر مدیران با به عهده گرفتن مدیریت چند شرکت مختلف یا دور بودن هزاران کیلومتری‌شان از محل خدمت تنها اتفاقات عجیبی نیست که در شستا جریان دارد. گویا این نهاد یکی از مخازن بزرگ ژن خوب کشور هم است. طبق ادعای کارشناس برنامه پایش افشین غریب‌پور عضو هیأت‌مدیره سیمان یاسوج فرزند خداداد غریب‌پور مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری بانک ملی، سید ابراهیم سقایی فومنی عضو هیأت‌مدیره پتروشیمی غدیر خواهرزاده محمد باقر نوبخت معاون رئیس جمهوری، یعقوب موسوی جهان آباد مدیرعامل سیمان یاسوج از بستگان خداداد غریب‌پور و برادرزاده سید باقر موسوی نماینده مجلس پنجم و ششم هستند.
همچنین طبق لیست منتشره در این برنامه، امیر سامان اسفندیاری فرزند فرشاد اسفندیاری معاون نظارت بر شرکت‌های تاپیکو، مهدی راعی عضو هیأت‌مدیره پتروشیمی امیرکبیر برادر رضا راعی قائم مقام سازمان تأمین اجتماعی، محمدعلی شفیعی سیف آبادی عضو هیأت‌مدیره پتروشیمی غدیر داماد غلامحسین نوذری وزیر اسبق نفت، هادی وکیلی عضو هیأت‌مدیره دوده صنعتی پارس فرزند محمد علی وکیلی نماینده مجلس، سید مصطفی فیض عضو هیأت‌مدیره شرکت‌های شیمی بافت و سرمایه‌گذاری صنایع پتروشیمی خواهرزاده رئیس‌جمهور دولت اصلاحات، سعیدالله بداشتی عضو هیأت‌مدیره کارخانجات پارس الکتریک فرزند آیت‌الله ابوالحسن الله‌بداشتی برخی از ژن‌های خوب زیر مجموعه وزارت کار هستند.
کوچ دسته‌جمعی از سایپا به شستا
از ماجرای دوشغله‌ها، سه شغله‌ها، مدیران راه دور و ژن‌های خوب که بگذریم به پدیده مهاجرت دسته‌جمعی مدیران سایپا به شستا می‌رسیم. این فهرست‌ها نشان می‌دهد که مدیرانی که در دوران احمدی‌نژاد و بذرپاش در سایپا مسئولیت داشتند و با شروع دوره جدید از آن جدا شدند، بلافاصله جذب شرکت‌های زیرمجموعه شستا شده‌اند.
مثلا امید تشت زر از نزدیکان مهرداد بذرپاش و مدیر حوزه مدیرعامل سایپا در زمان او با آمدن پوستین دوز مدیرعامل سایپا آذین شد و در زمان قالیباف به مترو تهران رفت. او درحال حاضر عضو هیأت‌مدیره شرکت فیرمکو از زیرمجموعه‌های شرکت سرمایه‌گذاری صنایع پتروشیمی است. حمید رضوانی‌پور دیگر مدیر دوره پوستین دوز که مدیر عاملی کارگزاری بیمه سایپا را برعهده داشت، الان سرپرست شرکت سرمایه‌گذاری هامون کیش است.
خودمراقبتی از نوع شستا
اگر هنوز برای خواندن عجایبی که در شستا در جریان است جا دارید این را بدانید که خیلی از کسانی که در هیأت‌مدیره شرکت‌های مادر و بالادستی شستا عضویت دارند همزمان عضو هیأت‌مدیره شرکت‌های زیر دست هم هستند، یعنی احتمالا خودشان باید از بالا بر روی کار خودشان نظارت کنند. مثلا فرشاد اسفندیاری که درحال حاضر معاون نظارت بر هلدینگ‌های تاپیکو است، همزمان سرپرست پتروشیمی فن آوران و عضو هیأت‌مدیره شرکت پتروشیمی بدر شرق نیز است. همچنین رضا توکلی بنیزی که مدیر امور مجامع و مالکیت سهام تاپیکو بوده، تیرماه امسال به‌عنوان عضو هیأت‌مدیره شرکت‌های نفت ستاره خلیج فارس و سرمایه‌گذاری ساختمان ایران منصوب شده است.
سعید الله بداشتی که ادعا شده یکی از ژن خوب‌های شستاست، در گفتوگو با «شهروند»: این مسأله امروز و دیروز نیست
در برنامه پایش، اسم سعید الله بداشتی، فرزند آیت‌الله ابوالحسن الله بداشتی به‌عنوان یکی از ژن‌های خوب شستا و مدیران دوشغله آمد و ادعا شد که او عضو هیأت‌مدیره کارخانجات پارس الکتریک است. او بلافاصله در توییتی نوشت: «با آرزوی تداوم شفافیت، نه دبیر هیأت‌مدیره شستا هستم و نه پست اجرایی در دولت دارم. یک سال است که به‌عنوان مشاور مهندس ترکان در شستا همکاری می‌کنم و دو ماه است که عضو غیر موظف هیأت‌مدیره یک شرکت نیمه‌تعطیل هستم و تلاش می‌کنیم که تولید را دوباره شروع کنیم و حقوقی هم از آن‌جا نمی‌گیرم.» الله بداشتی در گفتوگو با «شهروند» ضمن این‌که تأکید می‌کند نسبت خانوادگی‌اش تاثیری در انتخابش به‌عنوان مشاور ترکان و عضو غیر موظف هیأت‌مدیره آن شرکت ورشکسته نداشته، وضع وخیم شستا و سایر نهادهای اقتصادی مشابه را رد نمی‌کند. او می‌گوید: «یک چیزی که باید اول به آن بپردازم این است که طبق قانون حضور یک نفر به‌عنوان عضو غیر موظف هیأت‌مدیره یک شرکت نمی‌تواند مانع از پذیرش شغل دیگری شود و برعکس. حالا ممکن است که عده‌ای بگویند اصلا یک شرکت چه نیازی به یک عضو غیر موظف دارد و باید کسانی عضو هیأت‌مدیره باشند که همه همّ و غمشان را روی همان کار بگذارند.
خب، اگر روند قانونی این موضوع طی شود، ایرادی ندارد اما فعلا چنین قانونی نیست. ضمن این‌که خیلی از شرکت‌ها می‌خواهند از توانایی‌های یک نفر استفاده کنند بدون این‌که آن فرد را به‌طور کامل به خدمت بگیرند و باید برای این کار راهی وجود داشته باشد.» او ادامه می‌دهد: «قبول دارم که اوضاع در شستا و نهادهای مشابه از نظر رواج رانت و رابطه خیلی بد است، اما باید بدانیم که این مسأله امروز و دیروز نیست. در دوران آقای احمدی‌نژاد اوضاع به مراتب بدتر بود، اما حالا حداقل یک شفافیتی از سوی دولت کلید خورده تا اینها مشخص شود. شاید این کار به ضرر دولت باشد و برایش جنجال درست کند، اما در درازمدت به نفع مملکت است. از این‌جا به بعد نقش رسانه‌ها و مطبوعات خیلی مهم است. آنها به‌عنوان رکن چهارم دموکراسی باید این موضوعات را چنان با دقت و جدیت دنبال کنند که فشار افکار عمومی منجر به کاهش و برچیده شدن این بساط باشد.»
