طی چند سال اخیر شاهد افزایش بی‌رویه آمار انجام جراحی های زیبایی در سطح کشور بودیم تا جایی که برخی از افراد حتی با گرفتن وام یا قرض چنین جراحی هایی را انجام می دهند.
به گزارش به نقل از آرمان ، این در حالی است که در بسیاری از موارد انجام جراحی زیبایی نه تنها ضروری نیست، بلکه می تواند عوارض خطرناکی را متوجه افراد کند. به طور کلی امروزه در سایه افزایش جراحی زیبایی در سطح شهر افراد شبیه به هم به وفور مشاهده می شوند که این خود نشانگر تاثیر مدگرایی برای انجام جراحی های زیبایی است. از سوی دیگر باید یادآور شد که در کنار جراحی های زیبایی متداول چندی است که شاهد انجام جراحی های زیبایی نامتعارف در سطح جامعه هستیم که البته بنا به اظهار نظر روانشناسان این پدیده تنها به علت نداشتن الگوی مناسب و به تقلید از دیگران رخ می دهد. برای کاهش آمار انجام چنین جراحی های زیبایی نمی توان با استفاده از مجازات به نتیجه مطلوب دست یافت، بلکه در مقابل باید با فرهنگسازی موثر و همچنین اطلاع رسانی از عوارض جراحی ها جوانان یا نوجوانان را از انجام عمل های زیبایی منصرف کرد. از این رو خبرنگار «آرمان» برای تبیین دلایل انجام جراحی های زیبایی و همچنین راهکارهای کاهش انجام این نوع جراحی ها به تهیه گزارشی از وحید ابراهیم زاده روانشناس، اصغر کیهان‌نیا روانشناس و مشاوره خانواده و علیرضا نعمت‌زاده روانشناس بالینی و روانکاو اقدام کرده است که در ادامه می خوانیم.
یک روانشناس در خصوص افزایش انجام جراحی های زیبایی در کشور می گوید: به طور متوسط میانگین انجام جراحی های زیبایی در کشور چند برابر کشورهای دیگر است که این مهم می تواند بنا به دلایل مختلف صورت گیرد. وحید ابراهیم‌زاده با اشاره به مطلب فوق اذعان می دارد: امروزه افراد بنا به دلایل مختلف به انجام جراحی های زیبایی روی می آورند که اصلی ترین آن در ایران می تواند پیروی از مد باشد، چرا که در کشور ما پیروی از مد یا مدگرایی به‌طور معمول در راس امور و برنامه های افراد است.
به عنوان مثال انجام خالکوبی در کشورهای دیگر بسیار رواج دارد و حال امروزه در ایران نیز گاه شاهد آن هستیم. او ادامه می دهد: پایین بودن اعتماد به نفس افراد را نیز در افزایش آمار جراحی های زیبایی موثر است، چرا که برخی از افراد به این خود باوری و یا صلح با خود نرسیده اند که خود را همان گونه که هستند، پذیرا باشند. از این‌رو برای بالا بردن اعتماد به نفس خود به انجام جراحی های زیبایی روی می آورند. به عنوان مثال ما شاهد انجام چندین عمل زیبایی بینی در یک فرد هستیم که اصلی ترین علت این امر پایین بودن اعتماد به نفس فرد است. بنابراین باید به آن دسته از افرادی که قصد انجام جراحی های زیبایی دارند و به اعتماد به نفس خود نمره ای کمتر از پنج می دهند به صراحت اعلام کرد که قبل از انجام جراحی های زیبایی به روانشناس مراجعه کنند، چرا که مشکل آنها با انجام جراحی زیبایی رفع نمی شود. این روانشناس در ارتباط با دیگر دلایل انجام جراحی های زیبایی می گوید: ارزش و خود باوری که باید در سن نوجوانی در افراد و به ویژه دختران جوان شکل بگیرد وجود ندارد.از این‌رو علت اصلی برخی از جراحی های زیبایی این موضوع نیز می تواند باشد.
او ادامه می دهد: بحران هویت امروزه یکی از بزرگترین معضلات جامعه است، به‌دلیل بحران هویت و سردرگمی که وجود دارد. بنابراین افراد هیچ هدف خاصی را در زندگی دنبال نمی کنند. بنابراین به راحتی و به وفور به انجام جراحی های زیبایی روی می آورند. به طور کلی در شخصیت های نمایشی جراحی های زیبایی بیشتر انجام می شود، اما در مقابل افراد گوشه‌گیر به‌دلیل اینکه با افراد دیگر در ارتباط نیستند، به‌طور متوسط هرگز جراحی های زیبایی را انجام نمی دهند. ابراهیم‌زاده در خصوص انجام جراحی های زیبایی نامتعارف در جامعه می گوید: امروزه سیستم ارزش‌گذاری جامعه با مشکل مواجه است، چرا که برخی از افراد با انجام این گونه عمل ها احساس می کنند که هویت پیدا کرده اند و تایید و توجه لازم را از اطرافیان و جامعه دریافت می کنند.
او ادامه می دهد: بیشتر افرادی که به انجام جراحی های زیبایی نامتعارف روی می آورند، مشکل شخصیتی دارند. همچنین بسیاری از افراد تنها به دلیل پیروی از مد یا به عبارت ساده‌تر تقلید از دیگران به این گونه جراحی ها روی می آورند. این روانشناس در ارتباط با اینکه آیا با اعمال مجازات می توان مانع از انجام این گونه جراحی های شد، می گوید: به‌طور حتم در هیچ کجای دنیا نمی توان با اعمال قانون مانع از انجام آن شد، چرا که این مهم وابستگی به متغیرها و ارزش های اجتماعی بسیاری دارد. بنابراین نمی توان به راحتی تنها با اعمال مجازات مانع از انجام این گونه جراحی های زیبایی شد. او تاکید می‌کند: در جامعه ما الگو وجود ندارد، چرا که در الگوسازی جامعه ضعیف کرده است. بنابراین نوجوانان در فضای مجازی به‌دنبال الگویی برای خود هستند تا از طریق پیروی از آن در میان همسالان یا جامعه مورد قبول و توجه واقع شوند. به عبارت ساده تر اگر در افراد خودباوری وجود داشته باشد، کمتر شاهد انجام این گونه جراحی ها خواهیم بود.
جلب توجه عاملی برای انجام جراحی های زیبایی
یک روانشناس در خصوص بررسی دلایل افزایش انجام جراحی های زیبایی در کشور می گوید: هر انسانی نیاز دارد که مورد توجه قرار بگیرد و از آنجا که انسان رابطه‌گراست و نیاز به حشر و نشر دارد، بنابراین درصدد جلب توجه دیگران خواهد بود که البته این جلب توجه می تواند به صورت مثبت و منفی باشد. اصغر کیهان‌نیا در گفت وگو با خبرنگار «آرمان» و با اشاره به مطلب فوق می افزاید: برخی از افراد با ادامه تحصیل و کسب مقام و رتبه اجتماعی سعی دارند تا در جامعه دیده شوند. برخی دیگر نیز با انجام جراحی های زیبایی قصد جلب توجه دارند، چرا که زیبایی صورت برای مردان و زنان از اهمیت بالایی برخوردار است. او ادامه می دهد: هر چقدر انسان از اعتماد به نفس پایینی برخوردار باشد، بیشتر در پی زیبایی‌های صورت بر می آید تا از این طریق مورد توجه قرار بگیرد. به عبارت ساده تر هر چقدر میزان انجام جراحی های زیبایی در افراد افزایش یابد، میزان اعتماد به نفس نیز در آن فرد پایین خواهد بود، چرا که بنا به گفته وین دایر هر انسانی باید با فیزیک خود آشتی و با آن کنار بیاید، یعنی در حقیقت فیزیک خود را قبول کند، افرادی که توانسته‌اند این رابطه را برقرار کنند، کمتر به جراحی های زیبایی روی می آورند. کیهان‌نیا در ارتباط با اینکه چرا مردم ایران توانایی این رابطه را بافیزیک خود ندارند، می گوید: به‌طور کلی باید با استفاده از آموزش و فرهنگسازی افراد به این مهم دست یابند که آن تا به امروز در کشور با مشکل یا تاخیر مواجه شده است.
به عبارت ساده تر هر چقدر افراد ضعیف تر باشند، به ظاهر خود بیشتر توجه می کنند و در نهایت بیشتر نیز در پی انجام جراحی های زیبایی خواهند بود. او در ادامه بیان می کند: در ایران به‌دلیل وجود حجاب و با توجه به اینکه بیشتر صورت افراد در معرض دید قرار دارد؛ بنابراین انجام جراحی های زیبایی صورت در صدر جراحی های زیبایی قرار دارد. جراحی های زیبایی در ایران از دو نوع برخوردار است. در ابتدا آن دسته از جراحی های زیبایی نامتعارفی که از سوی افراد جامعه مورد قبول واقع نمی شود و به شدت نیز با آن برخورد می شود و سپس آن دسته از جراحی های زیبایی یا رسیدگی به پوست صورت افراد با استفاده از انواع کرم هاست که به طور معمول در جامعه شاهد انجام آن هستیم. این روانشناس نقش رواج یافتن استفاده بیش از اندازه از شبکه های مجازی را در انجام جراحی‌های زیبایی نامتعارف مثبت ارزیابی می‌کند و می گوید: امروزه در سایه استفاده بیش از اندازه از شبکه های مجازی یا ماهواره بسیاری از افراد تنها به علت تقلید از سلبریتی ها به انجام جراحی های زیبایی نامتعارف روی می آورند. او ادامه می دهد: به‌طور کلی بسیاری از افراد یا تحت تاثیر اطلاعات و تبلیغات فضای مجازی به انجام جراحی های زیبایی روی می آورند یا اینکه به‌دلیل تقلید یا پیروی از افراد محبوب خود این نوع جراحی ها را انجام می دهند.
کیهان‌نیا در خصوص نقش اعتماد به نفس افراد در انجام جراحی های زیبایی می گوید: به طور کلی افرادی که از اعتماد به نفس پایینی برخوردار هستند، بیشتر در پی انجام جراحی های زیبایی هستند تا از این طریق بیشتر در دید دیگران مورد قبول واقع شوند.این مشاوره خانواده در ارتباط با اینکه آیا با گذشت زمان می توان شاهد افزایش جراحی های زیبایی نامتعارف بود، می افزاید: بله در جامعه فناوری محور این اتفاقات امری عادی است، چرا که در سایه استفاده از فناوری ورود این گونه باورها طبیعی به نظر می رسد. او در پاسخ به این سوال که آیا اعمال مجازات برای افرادی که اقدام به انجام جراحی های زیبایی نامتعارف بازدارنده خواهد بود، تاکید می‌کند: به طور حتم اعمال قانون و مجازات می تواند تا حد زیادی مانع از انجام این گونه جراحی های زیبایی شود. هر چند در این مجال باید متذکر شد که اعمال مجازات به تنهایی چندان کارساز نیست، بلکه می توان با فرهنگسازی مانع از انجام جراحی های زیبایی نامتعارف در سطح جامعه شد.
انجام جراحی های زیبایی در سایه مدگرایی
یک روانشناس بالینی درباره بررسی دلایل افزایش انجام جراحی های زیبایی در کشور می گوید: میل به زیبایی از گرایش های طبیعی موجود در فطرت آدمی است. یافته های باستان شناسی نشان می دهند که از گذشته های دور نیز توجه به زیبایی برای افراد از اهمیت بالایی برخوردار بوده است. علیرضا نعمت زاده در گفت وگو با خبرنگار «آرمان» و با اشاره به مطلب فوق می افزاید: آمار دقیقی از انجام جراحی های زیبایی در ایران وجود ندارد که البته یکی از دلایل آن انجام جراحی های زیبایی در کلینیک هاست، اما به طور تقریبی امروزه ایران رتبه نخست را در جراحی های زیبایی دارد. او در ارتباط با دلایل گرایش افراد به جراحی های متعارف و غیرمتعارف در کشور تاکید می‌کند: دلایل متعدد را می توان در انجام جراحی های زیبایی دخیل دانست که مهم ترین آن دلایل روانشناختی است. به عبارت ساده تر افرادی که دارای شخصیت نمایشی هستند، بیشتر تمایل به انجام این گونه جراحی ها دارند. نعمت زاده ادامه می دهد: شخصیت های نمایشی افراد ریشه در دوران کودکی دارد، چرا که در زمان کودکی نیاز مورد توجه واقع شدن از سوی خانواده یا جامعه تامین نشده است. به طور کلی در بیشتر موارد از این ویژگی به عنوان یک مکانیسم دفاعی استفاده می کنند.
همچنین وجود برخی از اختلالات روان شناختی از جمله اختلالات بد شکلی بدن در زمینه تن دادن به جراحی های زیبایی موثر است. او با بیان اینکه اختلالات روانی دیگری نیز در انجام بیش از اندازه جراحی های زیبایی تاثیر دارد و می گوید: عزت نفس و اعتماد به نفس پایین از دیگر دلایل روان شناختی و سبب شناختی گرایش به انجام عمل های زیبایی به شمار می روند. نعمت زاده نقش عوامل اجتماعی را در انجام جراحی های زیبایی تاثیرگذار می‌داند و می افزاید: تصویری که اکنون از بدن در جامعه وجود دارد، این است که بدن به مثابه پارچه ای دیده می شود که می توان از روی آن موقعیت اجتماعی افراد را دید، طبقه، جنسیت و گرایش های مختلف آن را تشخیص داد که این عوامل از تاثیر پیشرفت های فناوری بر بدن افراد، تلاش های افراد به کنترل بدن خود، مالکیت بدن ها، وضع بدن در جامعه مصرفی ناشی است. با توجه به این موضوع می توان گفت بدن به عنوان سرمایه ای محسوب می شود که باید در جامعه شاهکار و جذاب باشد. بنابراین به خصوص زنان و در برخی از موارد نیز مردان به‌طور اجتماعی برای درگیر شدن در طرح های بدنی تشویق می شوند و از آنها انتظار می رود در بدن های خود دستکاری کنند. او در ادامه می افزاید: برخی دیگر از محققان نقش رسانه را در شکل بخشیدن به ایده آل های زیبایی موثر می دانند و معتقد هستند که از طرف جامعه به مخاطبان این ایده ها تحمیل می شود، چرا که تبلیغات نارضایتی از بدن را تشویق و ایده آل های زیبایی را بدون در نظر گرفتن سلامتی به مخاطبان تحمیل می کند. او مدگرایی را از دیگر دلایل انجام جراحی های زیبایی می‌داند و ادامه می‌دهد: زیبایی و نقش آن در ارتباطات اجتماعی و همچنین مدگرایی از دیگر دلایل گرایش به عمل های زیبایی به شمار می روند.
این روانشناس در خصوص راهکارهای پیشنهادی برای مقابله با جراحی های زیبایی متعدد و غیر متعارف می گوید: گرایش به عمل جراحی زیبایی نشانگر یک ناامنی روانی در افراد است و بنابراین خانواده ها باید احساس امنیت را در فرزندان خود ایجاد کنند. خانواده باید در مواردی که فرزند گمان می کند که نقص ظاهری دارد و نیاز به برطرف شدن آن است. او را تشویق و ترغیب کنند و از سایر توانایی های او سخن بگویند تا این فرزند دچار خود کم بینی نشود. او خاطرنشان می کند: در بعد اجتماعی توجه مسئولان به طرح برنامه ای برای بومی نگهداشتن معیارهای زیبایی بیش از پیش احساس می شود، زمانی که تبلیغات تلویزیونی و سینمایی الگوهای غربی را معیار زیبایی معرفی می کنند، به‌طور حتم گرایش به این معیارها افزایش می‌یابد. نعمت‌زاده نقش رسانه ها در کاهش میل به انجام جراحی های زیبایی موثر ارزیابی می‌کند و می گوید: اطلاع رسانی رسانه ها در خصوص عوارض این جراحی ها و در عین حال پر نشاط و پر تحرک بودن جامعه از دیگر عوامل دوری جستن جوانان و نوجوانان از گرایش به شادی های کاذب است. این روانشناس در پایان تاکید می‌کند: نقش روانشناسان و مشاوران به عنوان شناسایی کنندگان اختلالات روانی و ترغیب بیشتر افرادی که تصمیم به انجام جراحی های زیبایی دارند، به گرفتن مشاوره از روانشناسان به عنوان راهکار دیگری برای کاهش جراحی های زیبایی پیشنهاد می شود.
