صراط و میزان اعمال در قرآن

معتقد به وجود «صراط‏» و «میزان‏» در قیامت هستیم. صراط همان پلی است که بر روی جهنم کشیده شده و همگان باید از روی آن عبور کنند،آری راه بهشت از روی جهنم می‏گذرد! «وَإِنْ مِنْکُمْ إِلا وَارِدُهَا کَانَ عَلَى رَبِّکَ حَتْمًا مَقْضِیًّا×ثُمَّ نُنَجِّی الَّذِینَ اتَّقَوْا وَنَذَرُ الظَّالِمِینَ فِیهَا جِثِیًّا ، همه شما (بدون استثنا) وارد جهنم می‏شوید،این امری است‏حتمی و قطعی بر پروردگارت،سپس آنها را که تقوا پیشه کرده‏اند از آن رهایی می‏بخشیم و ظالمان را،در حالی که به زانو در آمده‏اند در آن رها می‏سازیم‏».[1] عبور از این گذرگاه صعب العبور خطرناک بستگی به چگونگی اعمال انسان ها دارد چنان که در حدیث معروفی می‏خوانیم: منهم من یمر مثل البرق،و منهم من یمر مثل عدو الفرس،و منهم من یمر حبوا،و منهم من یمر مشیا،و منهم من یمر متعلقا،قد تاخذ النار منه شیئا و تترک شیئا، بعضی مانند برق از آن می‏گذرند و بعضی همچون اسب تیز رو،بعضی با دست و زانو، بعضی همچون پیادگان و بعضی به آن آویزان می‏شوند (و می‏گذرند!) گاه آتش دوزخ از آنها چیزی را می‏گیرد و چیزی را رها می‏کند!»[2] اما«میزان‏»چنان که از نامش پیداست وسیله‏ای است‏برای سنجش اعمال انسان ها،آری در آن روز همه اعمال ما را می‏سنجند و ارزش و وزن هر یک را آشکار می‏کنند: «وَنَضَعُ الْمَوَازِینَ الْقِسْطَ لِیَوْمِ الْقِیَامَةِ فَلا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَیْئًا وَإِنْ کَانَ مِثْقَالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ أَتَیْنَا بِهَا وَکَفَى بِنَا حَاسِبِینَ، ما ترازوهای عدل را در روز قیامت‏بر پا می‏کنیم، و به هیچ کس کمترین ستمی نمی‏شود، حتی اگر به مقدار سنگینی یک دانه خردل (کار نیک و بدی) داشته باشد ما آن را حاضر می‏کنیم و (جزایش را به او می‏دهیم) و کافی است که حساب کننده باشیم!»[3] «فَأَمَّا مَنْ ثَقُلَتْ مَوَازِینُهُ فَهُوَ فِی عِیشَةٍ رَاضِیَةٍ وَأَمَّا مَنْ خَفَّتْ مَوَازِینُهُ فَأُمُّهُ هَاوِیَةٌ، اما کسی که در آن روز،ترازوهای اعمالش سنگین است،در یک زندگی رضایت بخش خواهد بود،و کسی که ترازوهایش سبک است جایگاهش دوزخ است!»[4] آری عقیده ما این است که نجات و رستگاری در آن جهان بستگی به اعمال انسانها دارد،نه آرزوها و پندارها،هر کس در گرو اعمال خویش است و بدون پاکی و تقوا کسی راه به جایی نمی‏برد:« کُلُّ نَفْسٍ بِمَا کَسَبَتْ رَهِینَةٌ، هر انسانی در گرو اعمال خویش است‏».[5]این شرح کوتاهی بود از چگونگی‏«صراط‏»و«میزان‏»هر چند جزئیات آن برای ما معلوم نیست و همان گونه که قبلا نیز گفته‏ایم چون سرای آخرت عالمی است‏ بسیار برتر از جهانی که در آن زندگی می‏کنیم، درک همه مفاهیم آن برای ما زندانیان دنیای مادی مشکل یا غیر ممکن است.

پی نوشت ها