به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان؛ بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند این امر نه‌تنها این دو هدف را محقق می‌سازد، بلکه با فعالیتی شبیه به بورس، شفافیت به بازار ارز بازمی‌گردد و دست دلالان و سفته‌بازان از این بخش کوتاه می‌شود. در این زمینه گفت‌وگویی با احمد حاتمی‌یزد، تحلیلگر مسائل اقتصادی و رئیس پیشین بانک صادرات، انجام شده است که در ادامه می‌خوانید.
یکشنبه‌شب رئیس کل بانک مرکزی در صفحه اینستاگرام خود از راه‌اندازی بازار معاملات آزاد نقدی و حواله ارزی مبتنی بر ساز و کار حراج خبر داد. این امر تا چه میزان می‌تواند بر آسان‌سازی تامین ارز مورد نیاز مردم و تعدیل نرخ ارز موثر باشد؟
این طرح و سیاستی است که باید پیش از این اتفاق می‌افتاد و اکنون پیش‌بینی می‌شود تاثیر مثبتی بر بازار ارز بگذارد. یعنی می‌توان به تحقق اهدافی مبنی بر تامین ارزهای خرد و تعادل‌بخشی به بازار امیدوار بود. بسیاری از کشورها هستند که در شرایط مشابه اقتصاد ایران برای اینکه نرخ ارز شناور را به شکل درست و بدون حرف و حدیث مدیریت کنند میزان ارزی که هر روز بازار به آن نیاز دارد را به صورت حراج یا مزایده به عرضه می‌رسانند. حال در این مزایده بانک‌ها و صرافی‌های مجاز و مورد تایید مراجع ذی‌صلاح، از جمله بانک مرکزی، می‌توانند شرکت داشته باشند. یعنی دیگر هر شخص و شرکتی نمی‌تواند در این حراجی و مزایده اقدام به خرید ارز کند. فقط بانک‌ها و صرافی‌های مجاز اجازه حضور در چنین طرحی را دارند. حال در این شرایط رقابتی سالم بین آنها به وجود می‌آید و متناسب با شرایط موجود و نیاز بازار نرخ ارز روزانه تعیین می‌شود. در هر مزایده‌ای هم فروشنده دست روی نرخ‌های بالاتر می‌گذارد. این طرح بانک مرکزی هم مستثنی از سایر مزایده‌ها نیست و هر خریداری که خواهان ارز با قیمت بالاتری باشد، پیروز مزایده می‌شود. حال اگر تمام نیاز نرخ بالاتر تامین شود و ارز همچنان باقی بماند نرخ‌های بعدی نیز به ترتیب دلار دریافت می‌کنند تا بودجه درنظر گرفته‌شده برای آن روز تمام شود.
برخی کارشناسان این طرح را به فعالیت بورسی تشبیه می‌کنند. نظر شما در این باره چیست؟ این سیاست چه تاثیری بر کاهش رانت‌ها و فسادهای می‌گذارد؟
بله، در بورس هم چنین اتفاقی رخ می‌دهد. اما مثال نزدیک‌تر اقدامی است که بانک کارگشایی در فروش سکه انجام می‌دهد. در این بانک هر روز تعداد مشخصی سکه به حراج گذاشته می‌شود و متقاضیان در رقابت با یکدیگر تعیین نرخ می‌کنند و به سقف قیمت‌ها سکه تخصیص می‌یابد. البته نباید تصور کرد سکه‌ها در قالب تعداد کم فروخته می‌شوند، بلکه بسته‌های 100تایی در این مزایده‌ها عرضه می‌شود. این سیاستی نیست که مربوط به امروز و دیروز باشد، چراکه سال‌هاست در حوزه‌های دیگر شاهد انجام آن هستیم. حال بانک مرکزی قصد دارد چنین شیوه‌ای را به بازار ارز هم منتقل کند. بالطبع با چنین شیوه‌ای شفافیت اقتصادی هم افزایش می‌یابد و می‌توان به کاهش رانت و فساد در این حوزه امیدوار شد.
دو سال پیش هم زمزمه‌هایی از اجرای این طرح به گوش رسید، اما در پایان عملیاتی نشد. چرا در همان زمان بانک مرکزی اقدام به راه‌اندازی بازار معاملات آزاد نقدی و حواله ارز نکرد؟
در جریان روند شکل‌گیری این سیاست در بانک مرکزی نیستم و نمی‌دانم دو سال پیش چه اتفاقی رخ داده است. اما من همواره در مصاحبه‌ها و صحبت‌های خود بر اجرای این طرح تاکید داشته‌ام و آن را ابزاری مناسب برای سامان‌بخشی بازار ارز می‌دانم. به نظر می‌رسد این مصاحبه‌ها در عملکرد و تصمیم‌گیری مسئولان بانک مرکزی تاثیر داشته است.
در هفته‌های اخیر، به‌رغم آغاز مرحله عملیاتی تحریم‌های آمریکا، روند قیمتی دلار در سراشیبی قرار گرفته است و سیر نزولی را طی می‌کند. دلیل این اتفاق چیست و چه آینده‌ای را برای آن پیش‌بینی می‌کنید؟
بانک مرکزی همچنان بخشی از منابع ارزی خود را حفظ کرده و موجودی آن به قوت خود باقی است، بدین معنا که هنوز این بخش از ذخایر ارزی به خاطر تحریم‌ها بلوکه نشده‌اند. حال مسئولان این بانک با عرضه این منابع سعی دارند بازار را در اختیار خود نگه دارند و با فزونی عرضه بر تقاضا از افزایش نرخ ارز جلوگیری کنند. اما زمانی که این موجودی به اتمام برسد باید منتظر ثبت شرایط جدید شد.
با این شرایط شما پیش‌بینی می‌کنید که ارز بار دیگر در مسیر گرانی قرار بگیرد؟
شواهد بیانگر این امر هستند و به نظر می‌رسد بار دیگر روند نرخ ارز صعودی شود.
البته نگاهی به شرایط بازار نشانگر کاهش تقاضا و بازگشت ارزهای خانگی به بازار هستند. آیا در این شرایط هم باید منتظر بالارفتن نرخ ارز بود؟
باید توجه داشت تقاضا زمانی افزایش می‌یابد که مردم احساس کنند مسیر قیمت‌ها صعودی شده است. به‌ویژه در بازار کالاهایی نظیر ارز این امر کتمان‌ناپذیر است. زیرا ارزش دارایی‌ها و سرمایه مردم به خطر می‌افتد و در این مقطع شهروندان با خرید ارز و سکه سعی در حفظ ارزش آن می‌کنند. اکنون که نرخ ارز و سکه رو به کاهش است بسیاری از افرادی که در ماه‌های گذشته اقدام به خرید ارز کرده بودند، این ورق بهادار را برای فروش وارد بازار کرده‌اند تا متوجه زیان بیشتر نشوند یا میزان سود آن کاهش نیابد. در نتیجه عرضه ارز محدود به منابع بانک مرکزی نمی‌شود، بلکه ارزهای خانگی نیز بخشی از ذخیره موجود در کشور را تشکیل می‌دهد. به هر حال بازگشت ارز خانگی به چرخه اقتصاد یکی از مهم‌ترین مباحث این روزهای بازار ارز است، زیرا نوسان نرخ ارز و شناوربودن لحظه‌ای قیمت دلار در بازار طی ماه‌های گذشته، به‌ویژه در نیمه ابتدایی سال باعث شد تا برخی به دنبال راهی برای حفظ سرمایه و پس‌انداز باشند. همین امر انگیزه‌ای برای تشدید و بالارفتن تصاعدی تقاضا برای خرید ارز شد که اکنون با کنترل نسبی قیمت ارز تا حدودی آرام گرفته است. اما نمی‌توان در مورد ادامه این روند با اطمینان اظهارنظر کرد. تا زمانی هم که ثبات اقتصادی و اعتماد اجتماعی وجود نداشته باشد، نمی‌توان از مردم خواست که سرمایه خود را به بازار بازگردانند. زیرا آنها به دنبال راهی برای حفظ ارزش دارایی‌های خود هستند. از این رو به دلیل نبود ثبات اقتصادی و بلوکه‌شدن منابع ارزی ایران به نظر می‌رسد چنین روندی مدتی ادامه داشته باشد. زمانی که عرضه کاهش یابد بار دیگر متقاضیان با پیش‌بینی افزایش نرخ ارز وارد بازار می‌شوند و بار دیگر باید منتظر بروز سفته‌بازی در بازار بود.
برخی کارشناسان دولت را عامل اصلی افزایش نرخ ارز پیش از تحریم‌ها معرفی می‌کنند و معتقدند که با اجرای تحریم علیه ایران دولت خودخواسته نرخ آن را کاهش داد تا نشان دهد که آمریکا نمی‌تواند تاثیری بر بازار ایران داشته باشد. نظر شما در این باره چیست؟
به نظر نمی‌رسد که دولت چنین اقدامی را خودخواسته انجام داده باشد. زیرا بالابردن نرخ ارز از لحاظ سیاسی برای تصمیم‌گیران بسیار گران تمام می‌شود. متاسفانه عده‌ای قصد دارند همه مسائل را با تئوری توطئه حل کنند. اکنون ارائه چنین تحلیل‌هایی منسوخ شده و نهایت بدبینی است که به دولت چنین اتهامی وارد شود.
