فوائد و آثار حفظ قرآن

حفظ قرآن مانند تلاوت آن آثاری فراوان و ارزنده دارد. برخی از آثار حفظ آیات قرآن مجید، عبارت است از:

1.پاداش اخروی

حافظان قرآن در بهشت جایگاهی والا دارند و پاداش آنان دو چندان خواهد بود. پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمودند: درجات بهشت به تعدد آیه‎های قرآن است. وقتی که صاحب قرآن وارد بهشت شود، به وی می‎گویند بخوان و بالا برو، که هر آیه‎ای را درجه‎ای است. پس برتر از درجه حافظ قرآن درجه‎ای نیست. همچنین در روایات بیان شده که حافظان قرآن توان شفاعت کردن دیگران را نیز دارند.

2.هدایت انسان

تلاوت و انس با قرآن از سفارش‎های مکرر معصومان ـ علیهم السّلام ـ است و حفظ قرآن به طور طبیعی به انس با آیات الاهی می‎انجامد؛ زیرا حافظ قرآن باید برای تثبیت محفوظات قرآنی‎اش دست کم روزی چند بار به قرائت قرآن بپردازد. معصومان ـ علیهم السّلام ـ حافظان قرآن را به تکرار آیات الاهی فراخوانده، یادآور شده‎اند همان گونه که شتر بسته شده در یک نقطه ـ چنانچه مورد دیدار پیاپی صاحبش واقع نشود. ـ جایگاهش را ترک می‎کند، محفوظات حافظ قرآن نیز ـ اگر پیوسته مورد مراجعه و تکرار قرار نگیرد از خاطر زدوده می‎شود.[1] بنابراین، حافظ ناگزیر با قرآن انس می‎گیرد وزمینه‎ هدایت و سعادتش فراهم می‎آید. حضرت علی ـ علیه السّلام ـ می‎فرماید: هیچ کس با قرآن هم نشین نمی‎شود مگر این که از کنار آن با افزایش یا کاهش برمی‎خیزد: افزایش هدایت یا کاهش گمراهی.[2] نفوذ قرآن در جان‎ها و پدید آوردن تحول در شخصیت افراد نیز از آثار سازنده‎ی تلاوت و حفظ قرآن است. بسیاری از مردم با تلاوت یا شنیدن آهنگ دلنشین قرآن مسیر زندگی خود را تغییرداده، سمت سعادت و کمال رهنمون شدند.[3]

3.آرامش روحی

یاد خدا تأثیر بسزایی در روان آدمی دارد و دل‎ها در پرتو آن آرام می‎گیرد. خداوند متعال می‎فرماید: «أَلا بِذِکرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ»[4] آگاه باش، دل‎ها با یاد خدا آرام می‎گیرد. یکی از نام‎های قرآن ذکر است. تلاوت و حفظ قرآن نوعی ذکر خداوند است که انسان در پرتو آن از هجوم بسیاری از فشارهای روانی و اضطرابات درونی مصون می‎ماند. پیامبر اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ می‎فرماید: مثل قرآن مثل کیسه‎ی سربسته‎ی پر از مشک است. اگر آن را باز کنی، بوی مشک فضا را معطر می‎سازد و اگر به حال خود رها سازی، سود نمی‎بخشد. قرآن نیز، چنانچه به تلاوتش روی آوری، فضا را از عطر خود آکنده می‎سازد و روان را نشاط می‎بخشد؛ و اگر تلاوت نکنی، در سینه‎ات پنهان می‎ماند.[5]

4.نجات از تنهایی

کتاب بهترین هم نشین تنهایی است و قرآن زیباترین، عمیق‎ترین و با نفوذترین کتاب شمرده می‎شود. امام سجاد ـ علیه السّلام ـ می‎فرماید: اگر همه‎ی مردم روی زمین از دنیا بروند، تا وقتی قران با من است، از هیچ چیز وحشت ندارم.[6]

5.فهم بهتر قرآن

مهم‎ترین و عمده‎ترین اثر حفظ قرآن درک بهتر آن است. حافظ به سبب تسلط بر همه‎ی آیات، ارتباط آن‎ها را نیک در می‎یابد و در پرتو آن درکی بهتر و درست‎تر از قرآن به دست می‎آورد. هر چه حافظ قرآن بر آیات و ارتباط وبازیابی آن‎ها مسلط‎تر باشد، بهتر می‎تواند نظر قرآن درباره‎ی یک موضوع را به دست آورد. پس مفسران حافظ قرآن، بهتر ودقیق‎تر می‎توانند قرآن را تفسیر کنند و تفسیرشان از تفسیر مفسران غیر حافظ جامع‎تر و دقیق‎تر است.

6.همنشینی با فرشتگان:

عن ابی عبدالله ـ علیه السّلام ـ قال: اَلْحافِظُ للْقرْآنِ الْعامِلُ بِه مَعَ السَّفَرةِ الْکرامِ الْبَرَرَةِ.[7] «حافظ قرآن که بدان عمل کند، در آخرت رفیق و همراه فرشتگان و سفیران الهی خواهد بود.»

7.غنا و بی نیازی:

قال رسول الله ـ صلّی الله علیه و آله ـ: اَغْنَی النّاسِ حَمَلةُ الْقُرآنِ مَنْ جَعَلهُ اللهُ تَعالی فی جَوْفِهِ.[8] بی نیازترین مردم حاملان قرآن می باشند، آن کسان که خدای تعالی قرآن را در سینه آنها جای داده است. قال رسول الله ـ صلّی الله علیه و آله ـ: مَنْ اَعطاهُ اللهُ الْقُرآنَ فَرَای اَنَّ رَجُلاً اُعْطِی اَفْضَل مِمّا اُعْطی فَقَدْ صَغَّرَ عَظِیماً وَ عَظَّمَ صَغیراً.[9] هر کسی خداوند قرآن را به او داد و چنان پندارد که به مردی بهتر از او چیزی داده اند، خیر بزرگی را کوچک شمرده و کوچکی را بزرگ دانسته است.

8.موجب آمرزش گناهان:

قال رسول الله ـ صلّی الله علیه و آله ـ: مَنْ قَرَأَ الْقُرآنَ عن حِفْظِهِ ثُمَّ ظَنَّ اَنَّ الله تَعالی لا یغْفِرُ لَهُ فَهُوَ مِمَّنْ اسْتَهْزِءَ بِآیاتِ الله.[10] «کسی که قرآن را از حفظ بخواند و گمان کند که خداوند متعال او را نمی آمرزد، در واقع از جمله کسانی است که آیات خداوند را مورد استهزاء و تمسخر قرار داده است.»

9.نجات از عذاب الهی:

لا یعَذِّبُ اللهُ قَلباً وَعَی الْقُرآن.[11] «خداوند متعال قلبی که قرآن در آن باشد را عذاب نمی کند.»

10.قبولی شفاعت:

همانطور که خود قرآن در حق مؤمنان شفاعت می کند، حافظ و حامل قرآن نیز توان شفاعت را دارد: قال رسول الله ـ صلّی الله علیه و آله ـ: مَن قَرَاَ الْقُرآنَ حَتّی یسْتَظْهرَهُ وَ یحْفَظَهُ اَدْخَلَهُ اللهُ الْجَنَّةَ و شَفَّعَهُ فی عَشْرَةٍ مِنْ اَهْلِ بَیتِهِ کلِّهِمْ قَدْ وَجَبَتْ لَهُمُ النّارُ[12] «هر که (آنقدر) قرآن بخواند تا حفظ شود، خداوند او را به بهشت داخل خواهد کرد و شفاعتش را درباره ده نفر از خانواده اش که آتش جهنم بر آن واجب شده، می پذیرد.»

11.آبادی و احیاء قلب:

همانطوری که خانه ویران نزد مردم بی ارزش است، دلی خالی از قرآن نیز پیش خداوند بی ارزش است. قال رسول الله ـ صلّی الله علیه و آله ـ: اِنَّ الَّذی لَیسَ فی جَوفِهِ شَیءٌ مِنَ الْقُرآنِ کالْبَیتِ الْخَراب.[13] «کسی که در درونش چیزی (سوره یا آیه ای) از قرآن نباشد، همانند خانه ویران است.»

12.انس با قرآن و تلاوت آن موجب احیاء و شادابی دل می شود. عن کثیر بن سلیم قال قال رسول الله ـ صلّی الله علیه و آله ـ: یا بُنَی لا تَغْفَل عَنْ قَرائَةِ الْقُرآن، فَأِنَّ القُرآنَ یحیی الْقَلْبَ و ینْهی عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکرِ وَ الْبَغِی.[14] کثیر بن سلیم می گوید: رسول اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود: ای پسر! از قرائت قرآن غفلت مکن که قرآن دل را زنده می کند و از فحشاء و نادرست و ستم باز می دارد.

13.بالاترین درجات در بهشت:

قال رسول الله ـ صلّی الله علیه و آله ـ: فَاِذا دَخَلَ صاحِبُ القُرآنِ الْجَنَّةَ قَیلَ لَهُ: اِقْرَأ وَارْقَ، لِکلِّ آیةٍ دَرَجةٌ فَلا تَکونُ فَوقَ حافِظِ القُرآنِ دَرَجةٌ.[15] هنگامی که صاحب قرآن داخل بهشت شود، به او می گویند بخوان و بالا رو، پس برتر از درجه حافظ قرآن درجه ای نیست.

14.نجات از تنهایی:

زندان تنهایی، ناخود آگاه در انسان ترس و وحشت ایجاد می کند و در این موقعیت انسان نیاز به دوست و همراهی دارد، بهترین مونس و همدم آدمی در تنهایی کتاب است و چه کتابی زیباتر و عمیق تر و با نفوذتر از قرآن؟

قال علی بن الحسین ـ علیه السّلام ـ: لَوْ ماتَ مَنْ بَینَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ لَمَا اسْتَوْحَشْتُ بَعْدَ اَنْ یکونَ الْقُرآنُ مَعی.[16] امام علی بن الحسین ـ علیه السّلام ـ فرمود: «اگر همه مردم که در میان مشرق و مغرب عالم زندگی می کنند، بمیرند و قرآن کریم با من باشد، احساس ترس و وحشت نمی کنم.»

15.در زمره بزرگان و بهترین افراد جامعه:

پیامبر بزرگوار اسلام در این باره می فرماید: اَشْرافُ اُمَّتی حَمَلَةُ الْقُرْآنِ وَ اَصْحابُ اللَّیلِ.[17] «بزرگان امت من حاملان قرآن و نماز شب خوانان می باشند.» در روایت دیگر می فرماید: فَضْلُ حَمَلَةِ الْقُرآن عَلَی الّذی لَمْ یحْمِلْهُ کفضل الخالق عَلَی المخلوق[18] «فضیلت و برتری حاملان[19] قرآن بر کسی که سعادت حمل قرآن را نیافته، مانند برتری آفریدگار بر آفریدگان است.»

16.دریافت پاداش پیامبران:

حاملان قرآن، چون با کلام خداوند انس و الفت دارند و سعی می کنند، خود نیز متخلق به اخلاق قرآن و متادّب به آداب الهی باشند، مرگ و حشر و نشر آنها همانند پیامبر است: قالَ رَسُولُ الله ـ صلّی الله علیه و آله ـ: اِنَّ اَکرَمَ العِبادِ اِلَی اللهِ بَعْدَ الأنبیاءِ، العُلَماءُ ثُمَّ حَمَلَةُ القُرآن، یخْرُجُونَ مِنَ الدُّنیا کما یخْرُجُ الانبیاءُ وَ یحْشَرُونَ مِنْ قُبُورِهِم مَعَ الأنبِیاءِ وَ یمُرُّون عَلَی الصِّراطِ مَعَ الأنبِیاءِ و یأخُذُونَ ثَوابَ الأنبِیاءِ.[20] پیامبر اسلام فرمود: «همانا بهترین بندگان نزد خدا بعد از پیامبران علما هستند و سپس حاملان (قاریان و حافظان) قرآن، آنان همانند انبیا از دنیا می روند، همراه آنان از قبرها برانگیخته می شوند، در کنار آنان از صراط می گذرند و پاداش انبیاء را (از خداوند)دریافت می کنند.»

17.سرشناسان اهل بهشت:

اهل قرآن همانطور که در دنیا مورد تکریم و احترام مردم هستند در بهشت نیز گرامی و محبوبند. قال رسول الله(ص): حَمَلَةُ القرآنِ عُرَفاءُ اَهْلِ الْجَنَّة[21] «حاملان قرآن، سرشناسان اهل بهشت اند.» در روایت دیگری نیز وجود مقدس پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد ـ صلّی الله علیه و آله ـ اکرام و احترام حامل قرآن را با اکرام خود یکی دانسته و فرموده: اَکرِمُوا حَمَلَةَ القُرآن فَمَنْ اَکرَمَهُم فَقَدْ أکرَمَنی.[22] «حاملان قرآن را گرامی بدارید، هر کس آنان را گرامی بدارد، مرا گرامی داشته است.»

18.باعث احاطه رحمت الهی و پوشش نور خداوند:

عن النبی ـ صلّی الله علیه و آله ـ: حَمَلَةُ القرآن هُمُ الْمَحْفُوفُون بِرَحْمَةِ الله الْمَلْبُوسُونَ نُورَ اللهِ عُزَّوَجَلَّ.[23] پیامبر اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود: «حاملان قرآن به رحمت خدا احاطه شده اند، به نور خداوند عزوجل پوشیده شده اند.»

 19.فراگیری عملی همه مهارت های تلاوت قرآن:

حفظ قرآن باعث می شود، تا انسان به میزان قابل توجهی مهارتهای قرآنی را فرا بگیرد، کسانی که تلاش می کنند آیات قرآن را به خاطر بسپارند و تمرین می کنند تا آیات الهی را حفظ نمایند، حتی خردسالان به سرعت در روخوانی و روانخوانی قرآن تسلط پیدا می کنند و نیز با ممارست و تکرار آیات و مراجعه به نوار، تلفظ عربی آیات و ترتیل قرآن و احکام تجوید و وقف و ابتدا را نیز به مرور زمان فرا می گیرند.

 20.تقویت حافظه

قال علی ـ علیه السّلام ـ: ثلثة یزدن فی الحفظ و یذهبن بالبلغم، قراءة القرآن و العسل و اللبان؛ سه چیز است که حافظه را افزایش می‎دهد و بلغم را از بین می‎برد: قرائت قرآن، عسل، نوشیدن شیر. (بحار، ج 66، ص 290).

 21.ایجاد فضای قرآنی در میان جامعه و جوانان:

حفظ قران و جذابیتهای آن می تواند باعث بوجود آوردن فضای معطر قرآنی گردد، همانگونه که می بینیم وقتی یک حافظ قران (بویژه حافظان خردسال) در جمعی حضور پیدا می کند و یا در مراسم و محافل قرآنی از حضور آنها استفاده می گردد، جامعه چه تأثیر شگرفی می پذیرد و تا مدتها حلاوت و شیرینی آن باقی است.

 22.الفت همیشگی با قرآن همانند نماز:

کسی که قرآن را در حافظه خویش جای داده است، همیشه همراه قرآن است و همانطوری که مومنین با نماز انس پیدا می کنند، حافظان قرآن با قرآن نیز که مجموعه کلمات الهی است، الفت و نزدیکی دارند.

 23.پربار کردن اوقات فراغت:

کلمات قرآن بهترین چیزی است که می تواند اوقات فراغت جوانان و همه اقشار را پر کند، امروزه که دست اندرکاران فرهنگی جامعه با هر چیز ممکن سعی دارند جوانان بیکار نباشند و بیکاری را مضر به حال جامعه می دانند و بعضاً در تلاش هستند که بوسیله برنامه های ورزشی و فوتبالی و فیلمهای غیر مفید و مسابقات غیر سازنده آنها را مشغول نمایند، حفظ قرآن بهترین نسخه ای است که می تواند درمان این درد زیان آور جامعه باشد.

 24.جایگزین کردن نغمه های زیبای قران بجای آهنگهای نامطلوب:

حفظ قرآن باعث می شود تا انسان با نغمه های قرآنی آشنا شود و جایگزین آهنگهای بعضاً مبتذل در جامعه گردد. متأسفانه امروزه فرهنگ غرب جهت تخریب باورهای مردم به تهاجم سنگین پرداخته و از تمام امکانات مادی و معنوی جهت انحطاط جامعه دیندار، بهره می گیرد تا فرهنگ ناب و خالص قرآنی را از جامعه بگیرد، نغمه های ملکوتی قرآن کریم بهترین داروی فلاح و نجات از عربده ها و موسیقی های تند غربی است.

 25.انس با صورت و رسم الخط قرآن جهت رفع مشکل فراگیری قرآن در مدارس:

حفظ سوره هایی از قرآن وتلاش در جهت بخاطر سپاری آیات قرآن باعث می شود تا دانش آموزان، خط قرآن و صورت آن را بشناسند و در مدارس به مشکل عدم فراگیری دچار نشوند.

 26.ایجاد زمینه مناسب جهت آموزش مفاهیم قرآن:

حفظ قرآن باعث می شود تا انسان مفاهیم قرآن را به خوبی فرابگیرد و معنی کلمات و آیات و واژه های قرآنی و قصه های قرآن را بیاموزد، در قرآن داستان های بسیار زیادی آمده است که حافظ به برکت حفظ می تواند به آنها دست رسی پیدا کند. به علاه اینکه حافظ قرآن بواسطه حفظ، از شأن نزول آیات و تفسیر آگاهی پیدا می کند. این مختصری بود از فوائد و آثار حفظ قرآن کریم که شما می توانید بیش از این، خود جستجو نمائید و از ثمرات آن آگاهی حاصل نمائید، به امید آن که همگان از کوثر وحی و سفره پربرکت نعمت الهی بهره مند گردند.

پی نوشت ها