برای خیلی از والدین فاصله گرفتن فرزندشان از دنیای کودکی، همزمان با بروز نخستین علائم بلوغ قابل پذیرش نیست. آنها می‌ترسند که قد کودکشان از تصورات و انتظارشان کوتاه‌تر بماند؛این در حالی است که به گفته متخصصان 80 درصد از دلایل کوتاهی قد، ژنتیک است.
به گزارش به نقل از همشهری ،بخش دیگر نگرانی والدین همزمان با بروز نخستین نشانه‌های بلوغ، پذیرش تغییر رفتار او و اختلالات روانی مانند اضطراب و نگرانی است. بسیاری از والدین آمادگی بالغ شدن فرزندشان را ندارند؛ به‌خصوص که اگر بلوغ، زودتر از موعد باشد.وقتی بلوغ شروع می‌شود، هیپوتالاموس، هیپوفیز و گونادوتروپین‌ها فعال می‌شوند. هیپوتالاموس هیپوفیز را تحریک می‌کند، هیپوفیز تخمدان و بیضه را تحریک می‌کند و استروژن و تستوسترون ترشح می‌کند. این هورمون‌ها باعث بسته شدن اپی‌نفرین یعنی قسمتی می‌شود که باعث رشد استخوان است و اگر این اتفاق زود بیفتد، قد کوتاه می‌شود. بیماری‌هایی از قبیل بیماری‌های آنزیمی، ترومای مغزی، ضربه‌های مغزی، آنسفالیت‌ها، کم‌کاری تیروئید و... نیز در ایجاد نوع مرضی آن مؤثرند. در واقع بلوغ زودرس می‌تواند دلایل بسیار مختلفی داشته باشد ولی نکته مهم مدیریت و درصورت لزوم درمان آن براساس دلیل بروز بلوغ زودرس است. بسیاری از کودکانی که دچار بلوغ زودرس می‌شوند، نیازی به درمان ندارند. در موارد ضروری هم درمان فقط به توقف روند بلوغ کمک می‌کند.
مهارت زندگی مهم‌تر از شیمی و فیزیک است
بلوغ طبیعی دوره‌ای است که طی آن صفات ثانویه جنسی به‌وجود می‌آید و فرد توان باروری پیدا می‌کند. تغییرات فیزیکی در دوران بلوغ، نتیجه مستقیم یا غیرمستقیم بلوغ غده هیپوتالاموس در دستگاه عصبی مرکزی، تحریک اعضای جنسی و ترشح هورمون‌های جنسی است. امین رفیعی‌پور پزشک و متخصص روانشناسی سلامت در گفت‌وگو با همشهری در مورد وجه روانی بلوغ زودرس گفت: بلوغ معمولی و طبیعی در دختران بین 8تا 13سالگی و در پسران بین 9 تا 14 سالگی رخ می‌دهد و زودتر از این زمان بلوغ زودرس است. بلوغ زودرس می‌تواند محیطی و یا مرکزی باشد. یعنی ممکن است اختلال مرکزی باشد؛ به این صورت که برای غده هیپوفیز در مغز مشکلی ایجاد شود و باعث ترشح هورمون‌های گونادوتروپین در بدن شود. این هورمون‌ها باعث آزاد شدن تستوسترون در پسرها و استروژن و پروژسترون در دختران می‌شود. اینها هورمون‌های جنسی هستند که باعث تغییرات جنسی در دوران بلوغ می‌شوند. از هر 5 هزار نفر یک نفر به بلوغ زودرس مبتلا می‌شود.
ریشه بروز بلوغ محیطی در مغز نیست؛ یعنی ممکن است عارضه در هیپوفیز نباشد و ریشه‌های آن را باید متخصصان در بیضه‌ها و تخمدان‌ها بررسی کنند. بلوغ زودرس علائم جسمی و روانی دارد که خانواده‌ها باید از آن مطلع باشند. افزایش رشد پستان‌ها و بروز قاعدگی زودهنگام از نشانه‌های جسمی دختران و تغییر در ناحیه تناسلی از نشانه‌های جسمی بلوغ در پسران است. اما نشانه یکسان در هر دو جنس برای علائم روانی بلوغ زودرس اضطراب و افسردگی است. البته بلوغ زودرس می‌تواند دلایلی مانند آسیب و التهاب مغزی نیز داشته باشد. دختران حدود 10برابر بیشتر از پسران مبتلا به بلوغ زودرس می‌شوند. با این حال چاقی، نژاد و تیرگی پوست می‌تواند در بروز بلوغ زودرس مؤثر باشد.بلوغ، فرایندی چند ساله است. این متخصص روانشناسی سلامت در مورد پیامد‌های روانی بلوغ زودرس گفت: از آنجایی که بلوغ زودرس یک روند و تغییر است و همه کودکان آن را تجربه می‌کنند پس باید نسبت به آن آمادگی لازم را داشته باشند. نداشتن آمادگی برای مواجهه با بلوغ درصورتی که بلوغ زودهنگام هم باشد آسیب‌های متعددی به کودک وارد می‌کند. بچه‌های این‌چنینی ممکن است در برقراری ارتباط با همسالان خود با مشکل مواجه شوند.
شروع فعالیت جنسی از سنین پایین نیز اختلالات متعددی برای کودک ایجاد می‌کند. امین رفیعی‌پور با تأکید بر اینکه اختلالات روانی و جسمی کودکانی که دچار بلوغ زودرس شده‌اند کنار هم بروز می‌کند، گفت: به‌طور مثال کودکی که در 6 سالگی با رشد سینه‌ها بدون آمادگی ذهنی قبلی مواجه شود، ممکن است دچار عارضه شود. مهم این است که خانواده‌ها نشانه‌های بلوغ را بشناسند و برای کودکشان توضیح دهند. وقتی بچه‌ها این اطلاعات را از پیش داشته باشند، راحت‌تر روند طبیعی رشد را می‌پذیرند، در نتیجه احتمال اضطراب و افسردگی‌شان کم می‌شود. کودک باید برای درمان طبی و روانی نیز آماده باشد و همچنین فاصله بروز بلوغ تا زمان ازدواجش هم تحت آموزش‌های روانی و مهارت زندگی باشد. خانواده‌ها باید بدانند که این مهارت‌ها از فیزیک و شیمی مهم‌تر است. وقتی این مهارت‌ها را والدین به درستی فهمیده باشند، آنوقت است که می‌توانند آن را به فرزندشان به بهترین وجه منتقل کنند. در این راه می‌توان از متخصصان روانشناسی کودک هم کمک گرفت.
90 در صد از دلایل بلوغ زودرس در دختران نامعلوم است
براساس استاندارد‌های سازمان بهداشت جهانی نگاه به هر بیماری و اختلالی باید جسمی، روانی و اجتماعی باشد. علیرضا استقامتی، فوق‌تخصص غدد و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با همشهری در مورد بلوغ زودرس گفت: نخستین علامت بلوغ در دختران به‌طور معمول، رشد سینه‌هاست و ممکن است رشد موهای زائد نیز جزو نشانه‌های اولیه باشد. اگر این علائم زیر 8سال بروز پیدا کند غیرطبیعی است و باید درمان شود. در پسران نیز افزایش اندازه بیضه‌ها نخستین نشانه بلوغ است و نباید زودتر از 9سالگی بروز پیدا کند. این اعداد براساس تعریف جهانی است، هرچند برخی محققان این اعداد و ارقام را نسبی می‌دانند و زیر 7.5سال برای دختران و کمتر از 8سال برای پسران را هم طبیعی می‌دانند. وی با اشاره به اینکه بسیاری از والدین با بروز علائم بلوغ فرزندشان در 10 سالگی ابراز نگرانی می‌کنند، گفت: سن 10 سالگی برای پزشکان سن عجیب و غیرمتعارفی نیست. در بلوغ زودرس، مسئله بسته شدن صفحه‌های رشد اهمیت دارد و ممکن است قد دختر یا پسر به حد مطلوب نرسد.
در شرایطی که به‌طور مثال دختر یا پسری در 6یا 7سالگی دچار بلوغ زودرس شود ما با یک بیماری مواجهیم که حتما باید درمان شود. به جز کوتاهی قد با مسئله فیزیکی دیگری مواجه نیستیم. نکته مهم مواجهه روحی و روانی کودک با بلوغ و تغییرات این دوران است. دختری که در 5سالگی دچار بلوغ شود، شرایط و نیازهای روحی یکسانی با همسالان خود نخواهد داشت که لازمه دوران بلوغ است. عادت ماهانه یا بزرگ‌شدن سینه‌ها برای او اصلا قابل درک نیست و قطعا مشکلاتی را برای او ایجاد خواهد کرد.
وی در مورد درمان بلوغ زودرس گفت: درمان بستگی به‌علت بروز بیماری دارد. گاهی علت بروز بیماری اختلالات آنزیمی است و یا وجود تومور در هیپوتالاموس، هیپوفیز، غده فوق کلیه، بیضه‌ها و تخمدان‌هاست. ضایعات این چنینی می‌تواند تحرک‌های نابجای محرک‌های هورمونی را ایجاد کند که فرایند بلوغ را تسریع می‌بخشد. گاهی نیز علتی برای آن نمی‌توان یافت. بالای 90 درصد از دلایل نامعلوم بلوغ زودرس در دختران بروز پیدا می‌کند، اما در پسرها بیشترین دلایل بروز بلوغ زودرس ارگانیک و عضوی است. اگر علت ناشناخته باشد با دارو بلوغ را متوقف می‌کنند. در این شرایط آمپول‌های هورمونی تزریق می‌شود که عملکرد هیپوتالاموس و هیپوفیز را مهار می‌کنند.
در نتیجه غدد جنسی مهار می‌شوند. این آمپول‌ها هر‌ماه و یا هر سه‌ماه یک‌بار تزریق می‌شوند.
وی در مورد نگرانی‌هایی که در مورد داروهای هورمونی وجود دارد می‌گوید: بیش از 20 سال است که این داروها تجویز می‌شوند و هنوز عارضه جدی برای بیماران گزارش نشده است. برخی نگرانی‌ها مربوط به کاهش دانسیته استخوان (تراکم استخوان) است که تحقیقات نشان داده به محض اینکه داروهای هورمونی قطع می‌شود، دانسیته استخوان افزایش می‌یابد. وی در مورد افزایش تعداد موارد بروز بلوغ زودرس در کشور گفت: به‌نظر می‌رسد داده‌های آماری نشان از رشد تعداد افراد مبتلا به بلوغ زودرس باشد ولی شاید دلیل آن توجه خانواده‌ها به این موضوع و رشد فرزندانشان باشد؛ البته نمی‌توان محرکات محیطی را نیز نادیده گرفت. من آمار مدونی در این زمینه ندارم. عده‌ای معتقدند که میزان معینی چربی، آب بدن و یا وزن بدن در بروز بلوغ زودرس مؤثرند ولی به‌نظر می‌رسد که رسانه‌ها و جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنیم در بروز بلوغ مؤثر باشد.
به اعتقاد برخی کارشناسان حوزه روانشناسی، دسترسی آزادانه و بدون محدودیت کودکان به محتوای نامناسب در شبکه‌های اجتماعی مجازی می‌تواند باعث بروز بلوغ زودرس در آنها شود.
دختران 10 برابر بیشتر از پسران احتمال دارد دچار بلوغ زودرس مرکزی شوند.
به‌نظر می‌رسد به‌طور متوسط دختران آفریقایی- آمریکایی حدود یک سال زودتر از دختران سفیدپوست دچار بلوغ می‌شوند. برخی متخصصان می‌گویند که بلوغ در دخترانِ کمتر از 6 سالِ آفریقایی-آمریکایی، بلوغ زودرس درنظر گرفته می‌شود.
اگرچه برخی مطالعات نشان می‌دهند که بین چاقی دختران کوچک و افزایش خطر ابتلا به بلوغ زودرس ارتباط‌هایی وجود دارد، اما چگونگی این ارتباط دقیقا مشخص نیست.
