پیچ تاریخی جمعیت در فلسطین

خبرگزاری فارس: فهم مفاهیمی مثل غصب، رژیم اشغالگر، دولت صهیونیستی، ملت جعلی و.... به درستی و بطور کامل میسور نخواهد بود، مگر اینکه مروری داشته باشیم به پیشینه تحولات جمعیتی در فلسطین اشغالی و سیر تاریخی شکل گیری هویت جعلی ملت، دولت و کشوری به نام اسرائیل. اگرچه در جمعیت پژوهی اصل بر این است که تغییرات جمعیتی خطی نیست و متغیرهای تاثیرگذار بر تحولات جمعیت دائما در حال تغییر هستند و این موضوع هرگونه آینده نگاری تحولات جمعیتی را به امری دشوار و نسبی مبدل می سازد، در عین حال اشراف علمی و البته نسبی بر نحوه تحولات جمعیت نیز می تواند منشاء اتخاذ بسیاری از سیاست ها و راهبردهای کلان و تعیین کننده هر جامعه ای باشد.

سرزمینی که امروزه صهیونیست ها[1] آن را اسرائیل نامیده اند، سرزمین فلسطین است. فلسطین کشوری است که به ‌صورت تاریخی و از دوران روم باستان[2] به ناحیه‌ای که بین دریای مدیترانه و کرانه‌های رود اردن واقع شده‌است، گفته می‌شد. فلسطین قلب کشورهای عربی، گهواره ادیان توحیدی بزرگ تاریخ و ملتقای تمدنهاست. سرزمینی پربرکت و زیبا که از لحاظ استراتژیک و ایدئولوژیک یکی از مهمترین نقاط کره زمین است.

فلسطین سابقه تاریخی ده هزار ساله دارد، تا جائیکه قدمت شهر اریحا[3] در فلسطین به 7 هزار سال می رسد. در حدود 3500 سال قبل از میلاد حضرت مسیح(ع)، اقوام سامی[4] از قلب جزیره العرب به سوی سواحل جنوبی دریای مدیترانه، مصر، عراق، سوریه، لبنان و فلسطین کوچ نمودند. ده سال پس از بعثت رسول اکرم‌ (ص) پروردگار یکتا در شب معراج، پیامبر خود را شبانه به مسجدالاقصی[5] در فلسطین سیر داده و از آنجا به آسمان عروج داد. در سیزده سال اول بعثت که پیامبر(ص) در مکه زندگی می‌کردند،‌ مسجدالاقصی در بیت‌المقدس قبله اول مسلمین بود و پس از مهاجرت پیامبر به مدینه و در سال دوم هجرت به فرمان خداوند، قبله مسلمین تغییر یافت. از آن پس مسجدالحرام در مکه بعنوان قبله و حرم اول و مسجد‌الاقصی در بیت المقدس در فلسطین به حرم دوم موحدان و مسلمانان عالم تبدیل گردید.

در سال 638 میلادی برابر با 17 هـ . ق. در زمان خلیفة دوم سپاهیان اسلام وارد بیت المقدس شدند. مسلمانان با مردم فلسطین پیمان صلح امضا کردند و آنان را در پذیرش دین آزاد گذاشتند.  ساکنان فلسطین وقتی حقانیت دین اسلام را مشاهده کردند، اکثریت ایشان مسلمان شدند.[6] بنابراین از قرن هفتم میلادی به بعد فلسطینیان پیروان سه دین بزرگ الهی را تشکیل می دادند. اولین و بزرگترین جمعیت مذهبی فلسطین را مسلمانان تشکیل می دادند که حائز اکثریت مطلق جمعیت بودند، دومین گروه جمعیتی از آن مسیحیان بود و سومین جمعیت مذهبی را یهودیان در اختیار داشتند. بدین ترتیب از اواسط قرن هفتم میلادی اعراب مسلمان بر فلسطین استیلاء داشتند.[7] ضمن اینکه آمارنگاری عربی و اسلامی بیت‌المقدس نشان می‌دهد که اکثریت قریب به اتفاق ساکنین فلسطین و بیت المقدس در طول تاریخ عرب و مسلمان بوده‌اند و زبان و فرهنگ مشترکی داشته اند.[8]

شمار یهودیان ساکن در فلسطین که در حوالی سال 1700 میلادی حدود 6000  نفر بود. در سال 1876 سازمان صهیونیسم جهانی ادعای مالکیت سرزمین فلسطین را طرح کرد و خواهان تشکیل دولت یهود در فلسطین شدند. در همین دوره تاریخی بود که یهودیان مهاجر کم کم زمینهای فئودال ها و زمین داران بزرگ را خریداری و اشغال کرده و کشاورزان فلسطینی را از این زمین ها اخراج می کردند.

در سال 1880 از کل جمعیت 500.000 نفری ملت فلسطین تنها 24.000 تن یعنی کمتر از 5 درصد یهودی بودند. در این سال شهر بیت المقدس 35.000 نفر، یافا 10.000 نفر و حیفا 5.000 نفر جمعیت داشتند.[9]

روند مهاجرت یهودیان به فلسطین از 1880 تا 1948

در سال 1882 شمار چشمگیری از یهودیان جهان شروع به مهاجرت هدفمند به سرزمین فلسطین کردند. یهودیان مهاجر مزارع جمعی کوچکی را از ساکنان فلسطین خریداری نموده و با غصب مناطق بیشتر، مزارع جدیدی را به وجود آوردند که بعدها این مناطق زمینه ساز تشکیل یک شهر به نام تل آویو شد.

جمعیت یهودیان فلسطین با این مهاجرت ها تا سال 1903 به 57.000 نفر رسید و این در حالی بود که جمعیت کل ساکنان بومی فلسطین در این سال بیش از 640.000 نفر بود. به عبارت دیگر در این سال تعداد یهودیان بومی و مهاجر در فلسطین معادل 8 درصد در مقابل 92 درصد جمعیت فلسطینیان بوده و میزان اراضی یهودیان هم به حدود 2 درصد از کل اراضی فلسطین می رسید.

در طول جنگ جهانی اول، همزمان با ضعف و فروپاشی امپراطوری عثمانی، بریتانیا عثمانی را از بیشتر مناطق خاورمیانه و فلسطین عقب راند و با سقوط امپراطوری عثمانی و تشدید جریان مهاجرت، شمار یهودیان در فلسطین بطور محسوسی افزایش یافت. در حالی که جمعیت یهودیان که در سرشماری 1880 کمتر از 5 درصد کل جمعیت فلسطین بودند، با این نقشه گسترده مهاجرت در سال 1914 به حدود 11 درصد افزایش پیدا کردند، به این معنی که از جمعیت 750.000 نفری فلسطین در سال 1914 میلادی، 82.500 تن یهودی بودند.[10]

همچنین در سال 1917 میزان مالکیت عربی و اسلامی در شهر قدس شریف بیش از 90 درصد از مساحت قدس بوده و مالکیت یهود بیش از 4 درصد را تشکیل نمی‌داده است. همچنین از ساکنان قدس شریف که در آن سال حدود 40.000 نفر را شامل می‌شد، حداکثر 25 درصد، یعنی حدود 10.000 نفر یهودی بودند. رژیم صهیونیستی از ابتدای اشغال قدس شریف اقدام هایی در جهت تغییر بافت جمعیتی این شهر مقدس آغاز کرده است که کماکان ادامه دارد. کلیه این تلاشها در راستای طرح تخلیه بیت المقدس از ساکنان اصلی آن است.

در سرشماری سال 1938 از جمعیت 1.500.000 نفری فلسطین 450.000 نفر یهودی بودند. بعبارت دیگر با اعمال سیاست گسترده مهاجرت، جمعیت 5 درصدی یهود به حدود 30 درصد افزایش یافت.[11]

در سال 1947 به واسطه این مهاجرت ها جمعیت فلسطین به 1.867.000 نفر رسید که از این تعداد 616.000 یهودی (33 درصد) و 1.214.000 نفر مسلمان (65 درصد) و حدود 37.000 نفر مسیحی و دروزی (2 درصد) بودند.

در آوریل 1948  صهیونیست ها جنایات هولناکی مانند کشتار مردم روستای دیریاسین و کفرقاسم را به راه انداختند. این کشتارهای وحشیانه موجب وحشت و فرار بخشی از فلسطینی‌ها از خانه و کاشانه‌شان شد. طی این سال حدود 900.000 فلسطینی آواره شدند. سازمان ملل متحد تعداد آوارگان فلسطینی در سال 1950 را 957.000 نفر اعلام کرد. حدود 200.000 تن از مسلمانان فلسطینی ترک خانه نموده و در نوار غزه ساکن شدند و 496.000 نفر به اردن و 100.000 نفر به لبنان و 85.000 نفر به سوریه و 20.000 نفر به مصر و عراق کوچ کردند. در این سال به واسطه کوچ دادن مسلمانان فلسطینی و جذب مهاجران صهیونیت، سکنه یهودی فلسطین اشغالی به حدود 67 درصد از کل جمعیت رسید.

روند تاثیر سیاست مهاجرت یهودیان بر جمعیت فلسطین از 1700 تا 1948

تلاش برای جذب مهاجران یهودی از کشورهای مختلف جهان شتاب بیشتری به خود گرفت. وقوع جنگ‌های چهارگانه صهیونیست ها، باعث شد تا رژیم صهیونیستی ضرورت حضور بیش‌تر یهودیان در فلسطین را احساس کند. در این مقطع کنست[12] دو قانون مهم یعنی قانون بازگشت ١٩٥٠[13] و قانون تابعیت ١٩٥٢[14] را به منظور فراهم نمودن زمینه مهاجرت بیشتر یهودیان تصویب کرد. در این میان آژانس جهانی یهود با صرف هزینه‌های هنگفت و توسل به انواع و اقسام روش‌ها، صدها هزار یهودی را از سراسر جهان گردهم آورد.

روند مهاجرت یهودیان جهان به فلسطین از 1948 تا 2012

رژیم صهیونیستی همواره با بهره برداری از حوادث و بحران‌های بین المللی یهودیان جهان را به مهاجرت و زندگی در فلسطین دعوت می‌کنند. صهیونیست‌ها از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در اوایل دهه نود بهره برداری کردند و یهودیان روسیه را بصورت گسترده به مهاجرت به فلسطین دعوت کردند. همچنین از وضعیت اقتصادی و فقر در اتیوپی و دیگر کشورهای آفریقایی به سود خود بهره برداری کرده‌ و یهودیان آفریقایی را نیز به مهاجرت و زندگی در فلسطین اشغالی ترغیب می کردند.

آنچنان که تا اینجا در بررسی پیشینه تاریخی تحولات جمعیت در فلسطین گذشت، در طول تاریخ، اکثریت مطلق و قریب به اتفاق جمعیت ساکنان سرزمین تاریخی فلسطین را مسلمانان تشکیل می دادند. این روند تحولات جمعیتی ادامه داشت تا زمانی که سازمان جهانی صهیونیسم، فلسطین را برای تاسیس یک رژیم مجعول یهودی برگزید و پس از آن بود که سیاست مهاجرت یهودیان جهان به سرزمین مقدس در کنار سیاست کشتار، ارعاب و کوچ اجباری ساکنان اصلی و مسلمان فلسطین در دستور کار قرار گرفت. در این مقطع با کشتار گسترده و اخراج  اجباری فلسطینیان، جمعیت آنها رو به کاهش گذاشت و در مقابل با اعمال سیاست کوچاندن یهودیان جهان به سوی سرزمین های اشغالی، موازنه تاریخی جمعیت در فلسطین به نفع یهودیان صهیونیست جابجا گشت.

تحولات جمعیت مسلمانان و یهودیان در فلسطین از 1700 تا 2018

رژیم صهیونیستی در تمام سالیان اشغال کوشیده است تا با تداوم سیاست جذب یهودیان جهان به اراضی اشغالی و اعطای مشوق های فرزندآوری به یهودیان صهیونیست، برتری جمعیتی خود را حفظ نماید و البته تا سال 2017 جمعیت کل یهودیان ساکن در اراضی اشغالی بیشتر از جمعیت کل مسلمانان فلسطینی ساکن در فلسطین بود. اما به واسطه برتری الگوی نرخ باروری و نرخ رشد جمعیت مسلمانان، در سال 2017 در سیر تحولات جمعیتی فلسطین واقعه بسیار مهم و تعیین کننده ای به وقوع پیوست و آن عبارتست از برابری جمعیت کل مسلمانان و یهودیان ساکن در گستره فلسطین و سپس برتری جمعیت مسلمانان از جمعیت یهودیان. لذا می توان سال 2017 را از منظر جمعیت پژوهی، پیچ تاریخی جمعیت در فلسطین نامید.

تحولات جمعیت مسلمانان و یهودیان در فلسطین از 2010 تا 2020

قابل توجه این که برتری آماری نرخ باروری و نرخ رشد جمعیت مسلمانان فلسطینی نسبت به یهودیان صهیونیست، همچنان به طور فاحشی باقی است. لذا با در نظر گرفتن این برتری قاطع الگوی فرزندآوری مسلمانان و همچنین جنبش بازگشت فلسطینیان آواره به کشورشان، در کنار آمارهای مهاجرت معکوس یهودیان از اسرائیل، می توان پیش بینی کرد که روند برتری جمعیتی و افزایش اختلاف جمعیت مسلمانان فلسطینی از یهودیان صهیونیست همچنان تداوم خواهد داشت.

همانطور که دیدیم سال 2017 در تحولات دموگرافیک کشور فلسطین نقطه عطف بسیار مهم و تعیین کننده ای است، چرا که قدرمطلق جمعیت مسلمانان و یهودیان ساکن در کشور فلسطین بعد از حدود 70 سال برابر گشته و بلکه جمعیت مسلمانان فزونی یافت. به این ترتیب به نظر می رسد موازنه داده های جمعیتی در سال های آتی با شیب قابل توجهی به سمت برتری بیشتر جمعیت مسلمانان تغییر خواهد نمود. مطابق با آنچه از داده های آماری موجود کشف می گردد و با توجه به روند روزافزون مهاجرت معکوس یهودیان صهیونیست از اسرائیل و سیر فروپاشی ساختارهای اجتماعی، بدیهی است این رژیم نامشروع با سرعت و شیب زیادی به سوی نابودی پیش می رود و این پدیده مبارک در کمتر از دو دهه آینده محقق خواهد گشت.

[1] در کتاب مقدّس یهودیان، واژه صهیون نام تپه ای است واقع در جنوب شرقی اورشلیم که دامنه اش بخشی از اورشلیم را نیز تشکیل داده است و داود پیامبر(ع)، در آنجا برای تابوت عهد قصری بنا کرد. صهیونیست لقب کسانی است که قبل از تشکیل رژیم اسرائیل، از تأسیس آن جانبداری می کردند و طرفدار سلطه و نفوذ یهودیان بر همه اقوام و ملل دیگر هستند.

[2] روم باستان از قرن هشتم قبل از میلاد در شبه‌ جزیره ایتالیا شکل گرفت و در کنار دریای مدیترانه و به مرکزیت شهر رم چنان گسترش پیدا کرد که در قرن اول و دوم میلادی به یکی از بزرگ‌ترین امپراتوری‌های باستان با حدود 20 درصد از جمعیت آن زمان جهان تبدیل گشت و حدود 200 سال ادامه داشت.

[3] شهری عربی در 37 کیلومتری شمال شرقی شهر بیت المقدس است. پس از سال 1948 اریحا مرکز استانی با همین نام در کرانه باختری گردید و در سال 1967 مورد تعرض و اشغال اسرائیل قرار گرفت.

[4] سامی مشتق از لفظ سام است که بنابر اساطیر، پسر نوح پیامبر و جد همه اقوام سامی بوده است.

[5] مسجدالاقصی یکی از مساجد مقدس اسلامی در شهر بیت المقدس و نخستین قبله مسلمانان جهان است. پیامبر اکرم(ص) از آنجا به معراج رفت.

[6] گوستاولبون، تاریخ تمدن اسلام و عرب، ص 155.

[7] گیتاشناسی کشورها، محمود محجوب، ص223.

[8] سرزمین اسلام؛ شناخت کشورهای اسلامی و نواحی مسلمان نشین جهان، غلامرضا گلی زواره، ص 116.

[9] https://marxistarkiv.se/skribenter/s-beckman/s_beckman-palestina_och_israel.pdf

[10] https://marxistarkiv.se/skribenter/s-beckman/s_beckman-palestina_och_israel.pdf

[11] https://marxistarkiv.se/skribenter/s-beckman/s_beckman-palestina_och_israel.pdf

[12] کِنسِت، نام پارلمان رژیم اشغالگر است که در شهر اورشلیم قرار دارد. کنست دارای 120 کرسی است و هیات وزیران مشروعیت خود را از آن می‌گیرد. کنست نام خود را از عبارت هکنیست هگدولا به معنی شورای عالی که به مثابه هیات قانونگذاری یهودیان جهان در اواخر قرن ششم قبل از میلاد بوده، گرفته است.

[13] قانون بازگشت، یک قانون صهیونیستی است که در سال 1950 تصویب شده و به یهودیان جهان اجازه مهاجرت به اسرائیل را می‌دهد. در سال 1970 این قانون به افراد دارای نژاد یهودی و همسران آنان تعمیم پیدا کرد.

[14] کنیسه در 1952 طرح قانون تابعیت را تصویب کرد و لازم الاجرا شد. قانون تابعیت اسرائیل تأکید مجددی بر یهودی بودن عامل جمعیت آن رژیم است و در نتیجه نگهدارنده ویژگی دولت به عنوان یک دولت یهودی است. این قانون دو ویژگی اصلی دارد. نخست دوگانگی تابعیت و سپس نژادگرایی.

صالح قاسمی

دبیر مرکز مطالعات راهبردی جمعیت (cfssp)

پژوهشگر و نویسنده مجموعه «جنگ جهانی جمعیت»