بدترین سال تاریخ، چه سالی بود؟

اوایل سال 536 میلادی، غباری مرموز سراسر اروپا و خاورمیانه و بخش‌هایی از آسیا را پوشاند. تاریکی حکم‌فرما شد. هجده ماه، شب و روز.

آن‌طور که مایکل مک‌کورمیک، باستان‌شناس و مورخ دانشگاه هاروارد، می‌گوید، آن سال در بخش‌های وسیعی از جهان "یکی از بدترین دوران، اگر نگوییم بدترین دوران" بود.

تابستان سال 536، دمای زمین 1.5 تا 2.5 درجه افت کرد؛ و سرآغاز سردترین دهه در 2300 سال اخیر شد. وضع طوری بود که وسط تابستان در چین برف می‌آمد. محصولات کشاورزی خراب شدند. قحطی همه جا را گرفت.

در تواریخ ایرلندی آمده که بین سال‌های 536 و 539 میلادی، "از نان خبری نبود. "

کمی بعد، سال 541 میلادی، طاعون در بندر پلوزیوم امپراتوری روم (در مصر امروزی) شایع شد.

آن‌طور که پروفسور مک‌کورمک می‌گوید، چیزی نگذشت که طاعون سراسر امپراتوری روم شرقی را درنوردید و یک‌سوم تا نصف جمعیتش را کشت و زوال امپراتوری را سرعت بخشید.

اما آغاز این دوران مصیبت‌بار کجا بود؟

ساعت سیاه
مورخان از مدت‌ها پیش می‌دانسته‌اند که میانه قرن ششم میلادی سیاه‌ترین دوران عصری بوده که به عصر تاریکی معروف است. اما اینکه آن غبار و ابر‌های تیره‌ای که در آغاز گزارش گفتیم از کجا آمده بوده، کسی با قطعیت نمی‌دانست.

 

 

حالا محققان دانشگاه هاروارد با مطالعه دقیق یخ‌های یک یخچال در سوییس توضیحی یافته‌اند که می‌تواند پاسخ این پرسش قدیمی باشد.

آن‌طور که این محققان اعلام کرده‌اند، در یخی که از بهار سال 536 میلادی به جا مانده، دو ذره بسیار ریز سنگ آتشفشانی پیدا شده که می‌تواند نشانه یک فوران بسیار بزرگ آتشفشانی در ایسلند یا آمریکای شمالی باشد. فورانی که باعث شده آسمان بخش‌های بزرگی از نیم‌کره شمالی تیره و تار شود.

به باور دانشمندان دانشگاه هاروارد، باد به مرور غبار و خاکستر آتشفشانی را (و همچنین هوای سرد را) با خود به سراسر اروپا، و کمی بعد آسیا، برده.

اما این تنها فوران آتشفشانی آن دوران نبوده. در فاصله حدود یک دهه، دو فوران عظیم دیگر هم رخ داده، یکی در سال 540 و دیگری در سال 547 میلادی.

دوران نقاهت
این بلایای طبیعی، و کمی بعد طاعون، اقتصاد اروپا را چنان زمین زد که تا یک قرن بعد، یعنی میانه قرن هفتم میلادی، برنخاست.

 

 

نمونه یخی که از سال 640 میلادی به دست آمده، نشانه‌هایی دارد که اقتصاد اروپای قرون وسطی دوران نقاهت را طی کرده بوده.

میزان سربی که در هوا بوده و در یخ به جا مانده، نشان می‌دهد که استخراج نقره از معادن از سر گرفته شده بوده. فعالیتی که در قرن ششم میلادی افول کرده بود. این معیار در یخی که از سال 660 میلادی به جا مانده، باز هم جهش داشته، که نشان می‌دهد نقره در حجمی وسیع به اقتصاد قرون وسطایی اروپا بازگشته بوده.

کایل هارپر، متخصص تاریخ روم و قرون وسطی در دانشگاه اوکلاهوما، معتقد است مشاهده رد آلاینده‌های انسانی و طبیعی در یخ‌های کهن، "راهی جدید برای فهم نقش عوامل انسانی و طبیعی در سقوط امپراتوری روم پیش پای ما می‌گذارد. "

اطلاعات نهفته در یخچال‌های طبیعی ممکن است به روشن شدن یکی از تاریک‌ترین دوره‌های تمدن غرب بیانجامد.