به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از مهر، تجدید نظر دولت در نرخ خرید تضمینی گندم و تغییر قیمت از ١4٧٠ تومان به ١6٠٠ تومان هم، نتوانسته رضایت کشاورزان را جلب کند؛ چراکه با توجه به تورم بالای 48 درصدی تولید، این قیمت نیز متناسب با هزینه های تولیدی نیست و با توجه به قیمت بالای 2 هزارتومانی در کشورهای اطراف، احتمال قاچاق این کالا مرتفع نشده است.
بعد از واکنش منفی نمایندگان مجلس، کارشناسان و فعالان صنفی بخش کشاورزی نسبت به تصویب قیمت 1470 تومانی برای گندم، رئیس‌جمهور، دستور افزایش این نرخ به 1600 تومان را داد. در همین زمینه به تازگی علی وقف‌چی، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس درباره قیمت خرید تضمینی گندم، گفته است: ما برای خرید گندم، قیمت 2 هزار تومان تا 2400 را تعریف کردیم؛ یعنی معتقدیم که گندم باید در سال آینده با این قیمت خریداری شود، هر چند که این حداقل توجهی است که به گندم‌کاران می‌کنیم.
وی افزوده است: در همین راستا به دنبال استیضاح و سوال از رئیس‌جمهور بودیم که امیری، معاون پارلمانی رئیس جمهور درخواست کردند که ما امضاءها را متوقف کنیم و قرار شد که در سه الی چهار روز آینده، این قیمت را اصلاح کنند و با نشستی که با دولت خواهند داشت، آن را به بالاتر از دو هزار تومان ببرند.
نماینده مردم زنجان، درباره احتمال افزایش بهای خرید گندم از 1600 تومان اظهار داشت: این نظر کارشناسانی است که وزارت جهاد کشاورزی و دولت اعلام کرده است؛ ما از یک‌طرف می‌گوییم باید به بحث‌های کارشناسی احترام بگذاریم؛ اما در عمل توجهی به آن نمی‌شود. قیمتی که بنده عنوان کردم، تقریباً قیمت کارشناسی است که خود وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرده است.
وقف‌چی، در پاسخ به اینکه شورای اقتصاد بر چه مبنای قیمت 1600 تومان را برای هر کیلو گندم تعیین کرده، گفته است: متأسفانه کج‌فهمی‌های موجود کمک فراوانی به تضعیف امنیت غذایی کشور می‌کند؛ قیمت 1600 تومان مبنای علمی و منطقی ندارد.
پایه‌های امنیت غذایی نباید لرزان شود
بررسی های کارشناسی نشان می‌دهد قیمت 1600 تومان نیز در شرایط کنونی قابل توجیه نیست و باید سازوکارهای تعیین قیمت در قانون خرید تضمینی گندم توسط مجلس اصلاح شود. در واقع باید گفت که مساله خرید تضمینی گندم، باید یک‌بار برای همیشه حل شود تا هر سال شاهد چنین مشکلات و قانون‌شکنی‌هایی نباشیم؛ چراکه چنین برخوردهایی، علاوه بر لرزان کردن پایه‌های امنیت غذایی، با پایمال کردن حقوق کشاورزان توسط دولت؛ سبب از بین رفتن اعتماد کشاورزان نسبت به حاکمیت و به‌تبع آن مهاجرت آن‌ها به حاشیه شهرها خواهد شد.
در همین زمینه مسعود اسدی، از اقدام دولت در افزایش قیمت گندم به 1600 تومان انتقاد کرد و گفت: افزایش قیمت گندم از 1470 تومان به 1600 تومان اقدام پسندیده‌ای نبود و دولت باید در این زمینه طبق قانون عمل میکرد.
وی، با تاکید بر اینکه طبق قانون قیمت خرید تضمینی گندم باید بر اساس نرخ تورم افزایش می یافت و به حدود ١٨٥٠ تومان می رسید، افزود: کمیته اقتصاد مقاومتی مجلس در نامه ای به علی لاریجانی، رئیس مجلس بر نرخ 1920 تومان تاکید کرده بود همچنین این کمیته در نامه ای به بنده به عنوان عضو شورای مرکزی خانه کشاورز، ضمن حمایت از مواضع ما مجددا بر این قیمت تاکید کرده بودند.
اسدی تصریح کرد: دولت می تواند قانون را اجرا و نرخ را به موقع و صحیح اعلام کند و اگر توان پرداخت آن را ندارد، باید به کشاورزان بگوید و البته ما نیز به دولت کمک خواهیم کرد؛ در این صورت، دولت1600 تومان پول گندم را به کشاورزان بدهد و حدود ٢٥٠ تومان آن با سررسید یکساله، پیش دولت بماند.
عضو شورای مرکزی خانه کشاورز با بیان اینکه قانون خرید تضمینی محصولات کشاورزی صریح و شفاف است، اظهار داشت: اشکال از مجریان این قانون است که آن را درست اجرا نمی کنند؛ به همین دلیل باید تدابیری در نظر گرفته شود تا دیگر شاهد اینگونه تخلفات در اجرای قانون مذکور نباشیم.
فراز و فرود تحقق تنها قانون حمایتی از گندم‌کاران
مهم‌ترین و تقریباً تنها حمایت دولت از تولید گندم در کشور، خرید تضمینی این محصول از کشاورزان است. قانونی که تحقق آن در طی سال‌های اخیر فراز و نشیب‌ها و چالش‌های زیادی را برای کشاورزان کشور به همراه داشت. بعد از دوران جنگ تحمیلی برای اولین بار کشور در سال 1383 به خودکفایی در گندم دست یافت، اما بلافاصله پس از رنگ باختن خودکفایی گندم در سال 84 و به‌تبع آن واردات 7 میلیون تنی گندم در سال 91، بیم آن می‌رفت که به‌تدریج میزان واردات گندم از 7 میلیون تن در سال نیز فراتر رود.
موضوعی که البته محقق نشد و در سال‌های 95، 96 و 97 با تلاش‌های کشاورزان کشور و حمایت‌های وزارت جهادکشاورزی، جمهوری اسلامی ایران مجدداً در تولید گندم خودکفا شد. البته ذکر این نکته لازم است که در سال‌های 96 و 97 با اینکه نرخ خرید تضمینی گندم افزایشی نداشت، اما کشاورزان با همت خود، خودکفایی تولید گندم را تداوم بخشیده و کشور را برای سه سال متوالی در دولت تدبیر و امید (سال‌های95، 96 و 97 ) به خودکفایی در این محصول راهبردی رساندند.
با این وجود اما، دولت در چند سال اخیر، به‌جای تشویق کشاورزان نسبت به افزایش تولید گندم، هم نرخ خرید را متناسب با نرخ تورم اعلام نکرده و هم مطالبات آن‌ها را با بیشترین تأخیر پرداخت نموده است. مطالباتی که طبق تبصره 3 قانون خرید تضمینی و بند ب ماده 31 برنامه ششم توسعه، در صورت بروز تأخیر در پرداخت آن، دولت باید به کشاورزان جریمه پرداخت میکرد.
قیمت متناسب با هزینه‌های تولید گندم؛ حداقل 2 هزار تومان
طی ماه‌های اخیر تورم تولید در بخش کشاورزی رشد بسیاری را تجربه نموده است؛ به نحوی‌که تورم کشاورزی در عرض 4ماه از 12 درصد در خردادماه سال جاری به 48.5 درصد در مهرماه رسید. این تورم بالا از هزینه‌های سرسام‌آور تولید محصولات مختلف کشاورزی به‌ویژه گندم خبر می‌دهد.
درصورتی‌که بخواهیم کشاورزان با کشت محصولات کشاورزی به خودکفایی کشور در تولید محصولاتی چون گندم کمک نمایند و تولیدشان سود ده باشد، لازم است قیمت خرید محصولات را مطابق با نرخ تورم بخش کشاورزی (که هزینه‌های واقعی تولید را نشان می‌دهد) محاسبه کنیم. در این صورت و با توجه به وضعیت تورمی بخش کشاورزی، قیمت واقعی گندم حدوداً 2000 تومان است. نمودار زیر به‌خوبی بیانگر روند افزایشی شاخص بهای تولید بخش کشاورزی در ماه‌های اخیر است.
بر اساس نمودار فوق، طی 5 ماه اخیر و با توجه به نوسانات ارزی شدید در کشور، شاخص بهای تولیدکننده بخش کشاورزی افزایشی چند برابری را تجربه نموده است. به گفته صدیف بدری، نماینده مجلس: «در اثر نوسانات نرخ ارز قیمت نهاده‌های کشاورزی و سموم مصرفی در مزارع کشاورزی به بیش از 100 درصد رسیده است.» با این وجود و با توجه به سوء مدیریت دولت در تعیین نرخ منطقی قیمت گندم، به نظر می‌رسد تورم افسارگسیخته تولید بخش کشاورزی نیز باعث نشده تا سازمان برنامه و بودجه به لزوم تعیین قیمت منطقی برای گندم پی ببرد.
به گفته خان‌محمدی، مدیرعامل بنیاد ملی گندم‌کاران، برای دولت ثابت‌شده که کشاورز ناچار به تولید است؛ اما کشاورز هم تا یکجایی تحمل می‌کند و به کشت ادامه می‌دهد و بعد از آن کشت جایگزین را انتخاب می‌کند که سهل‌الوصول‌تر باشد و بعد باید با این اوضاع دلار و بازار جهانی گندم به کشور وارد کنند.
به هر طریق به نظر می‌رسد رفاه کشاورزان و روستانشینان کشور برای دولت اهمیت چندانی در مقایسه با رفاه حال شهرنشینان ندارد.
بازی دولت در وابستگی در تأمین گندم
در این میان، به نظر می‌رسد درصورتی‌که تجربه قاچاق گسترده بنزین، برای گندم نیز تکرار شود، پازل بی‌تدبیری دولت در زمینه وابسته نمودن کشور به واردات اقلام اساسی تکمیل خواهد شد. گویا مسئولان دولتی و به‌ویژه سازمان برنامه‌وبودجه در برنامه‌ریزی‌های خود، واردات هزینه‌بر اقلام غذایی که تا همین چند سال پیش دامن‌گیر کشور بود را، لحاظ نمی‌کنند. وارداتی که علاوه بر وابسته سازی سیاسی کشور به سایر دولتها، موجب خروج مقادیر قابل‌توجهی ارز از کشور خواهد شد؛ بنابراین باز کردن راه برای دلالان گندم و قاچاق این محصول، نتیجه‌ای جز وابسته شدن کشور به تأمین غذا از سایر کشورها ندارد؛ به خصوص اینکه چند هفته قبل، پمپئو (وزیر خارجه آمریکا) رسماً ایران را به تحریم غذایی تهدید کرده است.
مسئولان سازمان برنامه و بودجه باید بدانند در صورت وابسته شدن کشور به واردات گندم، بر اساس نمودار زیر، لازم است هزینه هنگفتی جهت تأمین گندم از کشورهای جهان نماییم.
کشاورزان روستانشین باید مدیران پاستور نشین را درک کنند!
با توجه به نمودار فوق، قیمت گندم در بسیاری از کشورها به حدود 2000 تومان و فراتر از آن رسیده است و تعیین نرخ خرید تضمینی 1600 تومان علاوه بر اینکه متناسب با هزینه‌های تولید کشاورزان نیست؛ خود زنگ خطری برای قاچاق و تهدید خودکفایی کشور در تولید گندم است. علاوه بر اهمیت خودکفایی، باید این نکته را نیز مدنظر قرار داد که آیا دولت می‌خواهد گندم موردنیاز را با هزینه‌کردی دو برابری نسبت به خرید گندم از داخل تأمین نماید؟
قاعدتاً برنامه‌ریزی دولت باید به‌گونه‌ای باشد که با توجه به شرایط کنونی اقتصادی کشور، برای تأمین گندم کشور، کمترین هزینه ممکن را داشته باشد؛ موضوعی که با خرید گندم از کشاورزان داخلی محقق خواهد شد. البته نباید از نظر دور داشت که سازمان برنامه و بودجه طی سال‌های اخیر همواره بر طبل واردات گندم کوبیده و به‌زعم آن، واردات گندم به مراتب برای دولت ارزان تر تمام می شود؛ شاید هم کشاورزان باید مسئولان را درک کنند.
